Άγνωστη λαϊκή ορχήστρα
Κωνσταντινούπολης- ((Πιθανά ορχήστρα Γιάννη Καλαϊτζόγλου- αδελφοί Ψωμαθιανοί
(Ψαμαθιανοί): Καλαϊτζόγλου Γιάννης (Γιάγκος- Γιαγκούλης- Παντελόνας)-
Καλαϊτζόγλου Βασίλης (Βάσος) VICTOR 63513 Χασάπικο - Σούστα 1909- 78rpm- 10''
Οι πρώτες ηχογραφήσεις αρμόνικας
προέρχονται όλες από την Κωνσταντινούπολη. Κρίνοντας από τον μεγάλο αριθμό ηχογραφήσεων αρμόνικας που έγιναν
μεταξύ 1903 και 1910 από τις μεγάλες εμπορικές δισκογραφικές εταιρείες,
μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η μουσική αρμόνικας αποτελούσε σημαντικό μέρος της
ελληνικής μουσικής σκηνής στην Κωνσταντινούπολη πριν από τον Α' Παγκόσμιο
Πόλεμο. Οι πιο δημοφιλείς
μουσικοί ήταν ο Ιωάννης Αγιαζματζής, ο Γιάνγκος (= Υ(ο)άννης ή ο Βασίλης;)
Ψαμαθιανός (γνωστός και ως Ψωμαθιανός, Ψαματυάλη ή Παντελώνας) και τα σύνολα
του Πέτρου Ζουναράκη (ή Ζουναράς) και του Μήτσου (=Δημήτρης· άγνωστο επώνυμο).
Το 1909 ένα ελληνικό κουαρτέτο οργάνων έκανε ηχογραφήσεις στο Κάιρο της
Αιγύπτου. Τα ονόματα των
τεσσάρων μουσικών είναι άγνωστα. Ούτε είναι γνωστό αν επρόκειτο για τοπικό ελληνοαιγυπτιακό σύνολο,
ή για ομάδα από την Κωνσταντινούπολη ή την Αθήνα που επισκέφτηκε την Αίγυπτο. 
Στα τέλη της δεκαετίας του 1920 η Αθήνα
καθιερώθηκε ως νέο μουσικό κέντρο και γνώρισε την άνοδο καλλιτεχνών όπως ο
Andóni(o)s Amirális (ή «Papatzís», όπως τον αποκαλούσαν συνήθως- βλέπε ανάρτηση
295) και τον Stéfo (άγνωστο επίθετο). Εκτός από τις σόλο ηχογραφήσεις, ο τελευταίος συνόδευε και την
τραγουδίστρια Kiría Pipína (Πιπίνα). Και δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε τον Μιχάλη Τρίμη, το
περίφημο σύνολο του Γιάννη Καλαϊτζόγλου με τον Βασίλη Ψαμαθιανό και τον όχι και
τόσο γνωστό Ιωάννη Φώκιο (ή Χιώτη).
Ο Γιάγκος και ο Βάσος τα δύο αδέρφια, το κανονικό τους
επώνυμο Καλαϊτζόγλου με καταγωγή από την Ψωμάθεια. Ο Γιάγκος παίζει πάντα αρμόνικα
και τραγουδάει ενίοτε σε μερικές ηχογραφήσεις που γράφουν Γιαγκούλης. Όπου δεν υπάρχει
το Γιαγκούλης εμφανίζεται ο Βασίλης ως τραγουδιστής με την χαρακτηριστική ψιλή
του φωνή αλλά στην αρμόνικα είναι ο αδερφός του. Ο Γιάγκος χαμηλών τόνων
καλλιτέχνης συνόδευσε τις περισσότερες ηχογραφήσεις της Πολίτικης δισκογραφίας
που υπάρχουν αρμόνικες και σε άλλους καλλιτέχνες όπως Ζουναράκη, Κώτσο Βλάχο
κ.α
Να σημειωθεί ότι περισσότερες από τις μισές ηχογραφήσεις των δυο αδελφών δεν έχουν
βρεθεί μέχρι στιγμής από τους συλλέκτες καθώς οι δίσκοι ειδικά της περιόδου
1907-1908 είναι εξαιρετικά σπάνιοι.
Οι δυο καλλιτέχνες κράτησαν ζωντανή και διέσωσαν την
ταβερνιάρικη λαϊκή παράδοση της Πόλης, είναι ότι πιο σημαντικό έχουμε για την
δισκογραφία της Πόλης για εκείνη την εποχή. Μετά από έρευνα βρέθηκε ότι ο Γιάγκος, είχε μαγαζί στην Πόλη μέχρι και τα
μέσα της δεκαετίας του 30 που πούλαγε μουσικά όργανα (αρμόνικες κ.α.), δίσκους
κλπ.
Όπως αναφέραμε παραπάνω, συνήθως αρμόνικα έπαιζε ο Γιάγκος
Ψαμαθιανός και κιθάρα με τραγούδι ο Βάσος. Έτσι αναφέρει η παραπάνω (πρώτη) φωτογραφία
που βρέθηκε (στην αρμόνικα είναι ο Γιάννης Καλαϊτζόγλου και δίπλα με την κιθάρα
ο Βασίλης).
Κοιτάζοντας τον κατάλογο (που θα βρείτε στο φάκελο) με τις
ηχογραφήσεις που περιέχουν αρμόνικα, παρατηρώ ότι 20-03-1909 ηχογραφήθηκαν στην
Κωνσταντινούπολη δέκα τραγούδια με αρμόνικα. Τα έξι είναι με την ορχήστρα του
Ζουναράκη. Οπότε μένουν τα άλλα τέσσερα αγνώστου καλλιτέχνη (το ¨Χασάπικο¨ και
η ¨Σούστα¨ μέσα σε αυτά). Διαβάζοντας παραπάνω, αναφέρετε ότι την ορχήστρα
Ζουναράκη συνόδευε με αρμόνικα ο Ψαμαθιανός (λογικά ο Γιάγκος). Οπότε με κάθε
επιφύλαξη πιθανότατα είναι οι Ψαμαθιανοί στη σημερινή πλάκα γραμμοφώνου, που επί
τη ευκαιρία ηχογράφησαν και τέσσερα δικά τους κομμάτια, χωρίς όμως να
αναγράφονται στις ετικέτες. 
Όπως και να έχει, έχουμε δυο εξαιρετικά εκτελεσμένα κομμάτια.
Το ¨Χασάπικο¨ σε κάνει να θες να
σηκωθείς να το χορέψεις (πράγμα σπάνιο για παλιές ηχογραφήσεις) και η ¨Σούστα¨
να αναρωτιέσαι πόσο δίκιο είχε ο Μουντάκης. Να σημειωθεί ότι με την αρμόνικα
αντικαθιστούσαν από το βιολί μέχρι το κλαρίνο. Μεγάλες οι δυνατότητες του
οργάνου σε συνδυασμό με τις ικανότητες του οργανοπαίκτη φυσικά.
Στο φάκελο θα βρείτε μία εξαιρετική έρευνα πάνω σε όλες τις ηχογραφήσεις
αρμόνικας από τις αρχές του 1900.
Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).
