Ξυλούρης Νίκος (Ψαρονίκος- Ο Αρχάγγελος της Κρήτης) FIDELITY 7322 Ο Διγενής ψυχομαχά (Ριζίτικο- Δημοτικό Κρήτης) - Σε
ψηλό βουνό (Ο Αητός- Ριζίτικο- Δημοτικό Κρήτης) 1964- 45rpm- 7''
«Η συσχέτιση του Νίκου Ξυλούρη με τον συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο
ξεκίνησε το 1964, όταν συνεργάστηκαν για την ηχογράφηση και κυκλοφορία 4
ριζίτικων τραγουδιών σε 2 δίσκους 45 στροφών (3 ριζίτικα και 1 του γάμου- σε δύο
δίσκους 45 στροφών Fidelity 7322 και Fidelity 7323). Ο συνθέτης, κατά τη
διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας (1962–1963) είχε πρόσβαση στο αρχείο του
Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας, στο οποίο βρήκε ηχογραφήσεις ριζίτικων
τραγουδιών που τον παρακίνησαν. Ήταν ούτως ή άλλως άκουσμα που τον συντρόφευε
από την παιδική του ηλικία, έχοντας γεννηθεί στο Ηράκλειο και έχοντας ζήσει
μέχρι τα 17 του χρόνια στην Ιεράπετρα.
Ο διευθυντής της Columbia, Τάκης Λαμπρόπουλος ήταν το πρόσωπο που
έκανε γνωστό τον Νίκο Ξυλούρη σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό. Σε αυτόν
οφείλεται η έλευση του Νίκου στην Αθήνα και το διάπλατο άνοιγμα των πορτών στην
ελληνική δισκογραφία. Τον γνώριζε από το 1965 από δίσκους 45 στροφών και είχε
αντιληφθεί ότι κάτι ξεχωριστό έχει αυτός ο τραγουδιστής. Η φιλία τους ξεκίνησε
το 1969, ενώ μετά την επιτυχία που γνώρισε η «Ανυφαντού», εδραιώθηκε για τα
καλά.
Τον Σεπτέμβριο του 1969, οι εμφανίσεις του Νίκου Ξυλούρη στο κρητικό
κέντρο Κονάκι στην Αθήνα, συνεχίζονται, μετά το καλοκαιρινό διάλειμμα για
εμφανίσεις και γλέντια στην Κρήτη. Ο Νίκος μετακομίζει στην Αθήνα, με τον
αδερφό του, Γιάννη και με τον Ζαχαρία Φασουλά. Στο Κονάκι, λίγο μετά,
γνωρίζεται με τον συμπατριώτη του, σκηνοθέτη, σεναριογράφο και ποιητή, Ερρίκο
Θαλασσινό ο οποίος γοητεύεται από τη φωνή και την παρουσία του Ανωγειανού
λυράρη και τραγουδιστή.
Ο Θαλασσινός είχε σκηνοθετήσει κινηματογραφικές ταινίες, την περίοδο
1964–1965, στις οποίες ο Γιάννης Μαρκόπουλος είχε γράψει τη μουσική («Η Κύπρος στις
φλόγες», «Στοργή», «Τα δίκτυα της ντροπής», «Το φυλαχτό της μάνας»). Σκέφτηκε
ότι θα ήταν πολύ καλή ιδέα να τον φέρει σε επαφή με τον Νίκο Ξυλούρη, ίσως όμως
δεν γνώριζε ότι οι δυο τους είχαν γνωριστεί 5 χρόνια νωρίτερα.
Το καλοκαίρι του 1970, ο Τάκης Λαμπρόπουλος βρέθηκε στα Ανώγεια σε
έναν γάμο στον οποίο έγινε κουμπάρος με τον Νίκο Ξυλούρη. Το γαμήλιο γλέντι που
ο Ψαρονίκος κράτησε για πολλές ώρες με τη φωνή και τη λύρα του, συνεπήρε τον
Λαμπρόπουλο, ο οποίος μάλιστα, φεύγοντας από τα Ανώγεια του είπε: «Βάλ’ το καλά
στο μυαλό σου! Τέρμα τα κρητικά. Εσύ θα πεις άλλα τραγούδια». Φήμες θέλουν τον
Λαμπρόπουλο να έχει ηχογραφήσει σε μία κασέτα τμήμα από το γλέντι, την οποία
κασέτα απέστειλε στον συνθέτη Σταύρο Ξαρχάκο που βρισκόταν τότε στο Παρίσι,
προκειμένου εκείνος να ακούσει τη φωνή του.
Ο συνθέτης Γιάννης Μαρκόπουλος παρακολουθεί την «ανακάλυψη του Ανωγειανού
τραγουδιστή από τον Λαμπρόπουλο» μέσω των εφημερίδων και χωρίς να χάσει χρόνο,
από τη Σκιάθο όπου βρισκόταν, τηλεφωνεί στον Ξυλούρη, επιμένοντας ότι θέλει να
συναντηθούν άμεσα. Έτσι κάπως ξεκινάει η οχταετής συνεργασία των δύο.
Στις 22 Ιουνίου 1973 ανέβηκε η παράσταση ¨Το Μεγάλο Μας Τσίρκο¨
(Ιάκωβου Καμπανέλλη) από τον θίασο της Τζένης Καρέζη και του Κώστα Καζάκου, στο
Θέατρο Αθήναιον. Στην παράσταση συμμετέχει ο Νίκος Ξυλούρης ως τραγουδιστής και
τελάλης. Τη μουσική της παράστασης συνέθεσε και διηύθυνε ο Σταύρος Ξαρχάκος. 
Το
Φθινόπωρο του 1973 κυκλοφόρησε με καθυστέρηση, εξαιτίας λογοκρισίας στους
στίχους, ο δίσκος του Νίκου Ξυλούρη με τον Χριστόδουλο Χάλαρη – Τροπικός της Παρθένου.
Στο μεταξύ, ο Γιάννης Μαρκόπουλος, παρακολουθώντας την ανάμειξη του – «δικού
του», όπως νόμιζε – Ξυλούρη με τον Χάλαρη, αναστατώνεται. Είχε ήδη ενοχληθεί με
την συνεργασία του Ξυλούρη με τον Σταύρο Ξαρχάκο το 1972 – για τον δίσκο ¨Διόνυσε
καλοκαίρι μας¨ – και τώρα που ο Ανωγειανός τραγουδιστής και λυράρης
συνεργάζεται ξανά με τον Ξαρχάκο στο θέατρο και έβγαλε δίσκο και με άλλο
συνθέτη το 1973, «το ποτήρι ξεχείλισε» για τον Μαρκόπουλο, ο οποίος μάλιστα θα
του μιλήσει με πολύ άσχημο τρόπο.
Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα ΑΝΩΓΗ, ο Ζαχαρίας Φασουλάς, ο στενός
συνεργάτης του Ξυλούρη και μόνιμος λαουτιέρης του στην Αθηναϊκή πορεία
"μαρτύρησε" ότι ο Γιάννης Μαρκόπουλος είπε στον Νίκο: «Ό,τι ήτανε να
δώσεις το ‘δωσες. Να πας τώρα να παίζεις λύρα στα πανηγύρια».
Είναι γεγονός ότι από το 1973, ο δισκογραφικός καταιγισμός της
συνύπαρξης Ξυλούρη–Μαρκόπουλου είχε κοπάσει. Αναντίρρητα, η συνεργασία των δύο
απέφερε καρπούς που όμοιούς τους έχουμε συναντήσει μόνο στις συνεργασίες του
Μίκη Θεοδωράκη με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και του Μάνου Χατζιδάκι με τη Φλέρυ
Νταντωνάκη».
Επιμέλεια κειμένου, από τον φίλο Θεμιστοκλή Παντελόπουλο. Ολόκληρο το
κείμενο θα το βρείτε στις πληροφορίες και εδώ. Πολλές από τις φωτογραφίες,
είναι από την επίσημη ιστοσελίδα του Ψαρονίκου (εμφανιζόταν και στις
φωτογραφίες αλλά την έκοψε το περδικο-τυπογραφείο και έμεινε η υπογραφή του). 
Μετά τα παραπάνω μη περιμένετε βιογραφικά για τον Μαρκόπουλο (δικά
μας τα γένια δικά μας και τα χτένια).
Με αρκετά ¨περιστροφικά¨ χιλιόμετρα το σημερινό δισκάκι. Το μαρτυράνε
και οι καταστάσεις των ετικετών. Και όμως η φωνή του ¨Ξηλούρη¨ (με ήτα παρακαλώ
όπως αναγράφετε στις ετικέτες), καθηλωτική, σε αρμονία με τα ρομαντικά χριτς των
αυλακιών του βινυλίου.
Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).
