Καβακόπουλος Παντελής-
Καβακοπούλου (Μπριλλάκη) Ειρήνη- Χαλκιάς Πέτρος Λούκας (Πετρολούκας) MUSIC BOX MB 325 Ο Κωσταντάς
(Ηπειρώτικο) - Δόντια πυκνά (Ηπειρώτικο) 1962- 45rpm- 7''
Ο Παντελής Καβακόπουλος, ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος, που έκανε
επιφανείς ερευνητές να υποκλίνονται στο έργο του, γεννήθηκε στη Bήσσανη
της Hπείρου το 1923, από μητέρα Zιτσιώτισα και
πατέρα Bησσανιώτη. Tα περισσότερα χρόνια μέχρι το 1936 τα έζησε στη Zίτσα,
όπου τελείωσε το δημοτικό και την πρώτη τάξη του
εκεί ημιγυμνασίου. Τη δεύτερη του ημιγυμνασίου την τελειώνει
στη Bήσσανη το 1937. Το 1938 έρχεται στην Αθήνα, όπου τελειώνει
και τις υπόλοιπες τέσσερις τάξεις στο νυχτερινό γυμνάσιο «Kουτσούρη», επί της
οδού Mιχαήλ Bόδα.
Καταγόμενος από οικογένεια παραδοσιακών μουσικών ήξερε ήδη και ο
ίδιος να παίζει από 9 χρόνων και να φτάνει ως πάνω τα χωριά
της Bορ. Hπείρου, όπου συνόδευε λαϊκές κομπανίες σαν
ξετελειωμένος βιολιστής από τα γεννοφάσκια του. M’ όλο, που τα
περισσότερά του χρόνια τα έζησε στη Zίτσα, αισθανόταν Bησσανιώτης.
Ερχόμενος στην Αθήνα και μετά από εξετάσεις στο
Ωδείo Aθηνών πέτυχε την εισαγωγή του με υποτροφία, στη τάξη του
βιολιού με καθηγητές το Δημήτρη Xωραφά,
τον Mήνο Δούνια και των
θεωρητικών μαθημάτων με τον σημερινό ακαδημαϊκό Mενέλαο Παλάντιο, μέχρι και την Ανωτέρα
τάξη του βιολιού.
Στο μεταξύ διορίζεται υπάλληλος στο Νοσοκομείο
του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, όπου συνέχισε εργαζόμενος έως το έτος
1950. Τον ίδιο χρόνο προσλαμβάνεται στο Μουσικό τμήμα του Eθν.
Ίδρ. Pαδιοφωνίας από το οποίο, μετά από 40 χρόνια ευδόκιμης υπηρεσίας,
συνταξιοδοτείται με το βαθμό του διευθυντή το έτος 1981. Στο διάστημα αυτό
έλαβε και το δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής στο Ελληνικό Ωδείο με
παμψηφεί άριστα, μετά από 5ετή φοίτηση στους διακεκριμένους αείμνηστους
καθηγητές Θεόδωρο Xατζηθεοδώρου
και στα θεωρητικά τον Mάριο Bάρβογλη.
Μόλις ανέλαβε καθήκοντα στην Ελληνική Ραδιοφωνία, πρώτο του μέλημα να
ξεκινήσει τακτικές εκπομπές δημοτικών τραγουδιών απ’ όλη την Ελλάδα. Στην
προσπάθειά του αυτή είχε πολύτιμους συνεργάτες ένα συγκρότημα από είκοσι, τους
πιο διακεκριμένους ερμηνευτές και λαϊκούς οργανοπαίκτες, με τους οποίους είχε
ήδη συνεργασία από το 1948, όταν υπηρετούσε στον τότε σταθμό των Ενόπλων
Δυνάμεων.
Στην ΕΡΤ μετέδιδε 6 εκπομπές την εβδομάδα και ήταν ένας από τους
οποίους ξεκίνησε της εκπομπές για την απελευθέρωση της Κύπρου με τίτλο
«To Όχι της Κύπρου», με συνεργάτες τον τότε δ/ντή προγ/τος
του EIP Δημήτρη Πουρνάρα,
και τον Δ/ντή Bραχέων Kυμάτων EIP, Βορειο- ηπειρώτη Πύρρο Mπαμίχα. Χάρη στο
ερευνητικό του έργο, ηχογράφησε και κατέγραψε τραγούδια απ’ όλη την Ελλάδα, που
μεταδόθηκαν, εκτός από το EIP και απ’ όλους τους τότε επαρχιακούς
σταθμούς, Κέρκυρας, Ζάκυνθο Κρήτης, Θεσσαλονίκης και Κομοτηνής. Κατέγραψε τη μουσική
σε θεατρικά έργα από το EIP και πλήθος θεατρικών σκετς, (ανταλλαγές
με την Ιταλία «Πρέμιουμ Ιταλία» κλ.π.).
Μα ο τόσο χαρισματικός μουσικός ο Ηπειρώτης Π. Kαβακόπουλος δεν
περιορίστηκε μόνο στις εκπομπές, για τις οποίες μιλούσε με θαυμασμό όλη τότε η
Ελλάδα. Άνθρωπος με αποφασιστικότητα και απέραντη αγάπη για την παράδοση
επιχείρησε πρώτος να δώσει ρεσιτάλ βιολιού δημοτικής μουσικής με βιολί –
κανονάκι και λαούτο. Και πέτυχε.
Γνωστό και μη εξαιρετέο φυσικά το έργο του Σίμωνος Καρά, αλλά και ο Παντελής Καβακόπουλος πρόσφερε
ανεκτίμητες υπηρεσίες στην παράδοση. Ενώ θα μπορούσε να απολαμβάνει τη
μονιμότητα σε μια τόσο σημαντική θέση στο κρατικό ραδιόφωνο εκείνος από το 1951
όργωνε κυριολεκτικά την ελληνική ύπαιθρο από τη Μακεδονία μέχρι την Κρήτη και από
την Ήπειρο μέχρι τα Δωδεκάνησα συλλέγοντας και ηχογραφώντας πάνω από 5000
τραγούδια και σκοπούς.
Ευτυχώς για την εποχή του που δέσποζαν κορυφαίοι του πνεύματος και
της τέχνης είχε αναγνωριστεί η πολυσήμαντη καλλιτεχνική του αξία και οι πάντες
αναζητούσαν τη γνώση και το ταλέντο του. Έτσι ήταν πάντα από τους πιο
σημαντικούς ομιλητές σε συνέδρια και σεμινάρια, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο
εξωτερικό.
Σημαντικές και οι εκδόσεις του μουσικών βιβλίων με τη σχετική
μουσικολογική ανάλυση, αλλά και τα άρθρα που δημοσίευσε σε μεγάλης κυκλοφορίας
περιοδικά.
Χαρισματικός ομιλητής, όπως ήταν, είχε την ευτυχία να δίνει διαλέξεις
σε πυκνό ακροατήριο στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στο μάθημα Λαογραφίας, στο
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, στο Μουσείο Λαϊκής τέχνης Αθηνών και στο Ίδρυμα Δόρας
Στράτου.
Μεγάλη η προσφορά του Παντελή Καβακόπουλου και στην Εκπαίδευση.
Υπηρέτησε είκοσι χρόνια καθηγητής μουσικής στο (Ελληνικό Σπίτι) της Aγγελικής Xατζημιχάλη. Παράλληλα
δεκαπέντε χρόνια καθηγητής στο ιδιωτικό γυμνάσιο (Παρ. Σχολινάκη) στον οικισμό
Παπάγου.
Την ακαδημαϊκή χρονιά 1976- 1977,με απόφαση του υπουργείου Παιδείας
αποσπάστηκε στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων στην έδρα της λαογραφίας για την έρευνα
και την ηχογράφηση στην επαρχία. Εθίμων και δημοτικών τραγουδιών.
Σημαντική η παρουσία του και στη δισκογραφία, αφού κυκλοφόρησε
διακόσια δημοτικά τραγούδια και σκοπούς σε δίσκους, των 78,45 και 33 στροφών.
(Hπειρώτικα- Mακεδονικά-Θρακικά- Θεσσαλικά – Δωδεκανησιακά – Νησιώτικα του
Σαρωνικού και της Κρήτης).
Η πλούσια προσφορά του δεν πέρασε ποτέ απαρατήρητη Αμέτρητα τα
βραβεία και οι διακρίσεις που έλαβε με πιο σημαντικά το βραβείο ΖΑΠΠΑ (1959)
από την εταιρεία για την ενθάρρυνση των ελληνικών Σπουδών, από το «Παν/μιο της
Σορβόννης» για το βιβλίο του (μουσικά κείμενα Δημοτικών τραγουδιών της Θράκης)
και φυσικά δυο φορές το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το πολυετές
μουσικολαογραφικό του έργο.
Συνεργάστηκε με τον αείμνηστο Πολύδ.
Παπαχριστοδούλου φιλόλογο καθηγητή της ναυτικής Σχολής Δοκίμων και
πρόεδρο της εταιρείας Θρακικών Μελετών και με τον αείμνηστο ακαδημαϊκό
λαογράφο Kων. Ρωμαίο για
τη συλλογή τραγουδιών από πρόσφυγες της Θράκης στο χώρο της Αθήνας, της Δυτικής
και της κεντρικής Μακεδονίας, 1951-1960. Με το υλικό αυτό
πραγματοποιήθηκαν εκπομπές με θρακιώτικα τραγούδια από το E.I.P και
απ’ όλους τους επαρχιακούς ραδιοφωνικούς σταθμούς από το 1953-61.
Από τις ευτυχείς συγκυρίες στη ζωή του η συνάντηση με τη δική μας
μεγάλη λαογράφο Ειρήνη Μπριλλάκη που έφυγε για τη γειτονιά των Αγγέλων το
Νοέμβριο του 2011, αφήνοντας σπουδαίο έργο. Δημιούργησαν μια όμορφη οικογένεια
με χαρισματικά παιδιά που διαπρέπουν.
Να θυμίσουμε στους νεότερους αναγνώστες μας ότι η Ειρήνη Μπριλάκη
γεννήθηκε το 1924 στο Σπήλι Αγίου Βασιλείου. Πατέρας της ήταν ο Σήφης Μπριλάκης και μητέρα της η Ευαγγελία Βλατάκη. Η «Ερήνη τσι
Μπριλοσήφαινας» όπως ήταν γνωστή στο Σπήλι ήταν το τελευταίο από τα έξι παιδιά
της οικογένειας που είχε πέντε κορίτσια και ένα αγόρι, τα οποία ήταν η Παγώνα,
η Στέλλα, ο Στέφανος, η Κατίνα, η Μαρία και η Ειρήνη. Από πολύ μικρή έμεινε
ορφανή από πατέρα, όταν αυτός σκοτώθηκε στο κτίσιμο ενός σπιτιού στην περιοχή,
με πέτρα, πέφτοντας από ψηλά. Περισσότερα βιογραφικά στοιχεία για την Ειρήνη
Μπριλλάκη στην ανάρτηση 285 με Κρητικά τραγούδια.
Στο σημερινό δισκάκι στο κλαρίνο ο Πετρο-λούκας Χαλκιάς (για
βιογραφικά στοιχεία βλέπε ανάρτηση 120).
Εξαιρετικά Ηπειρώτικα εκτελεσμένα από τον Παντελή Καβακόπουλο και την
ορχήστρα, που σύμφωνα με τον Βασίλη Χατζηαντωνίου (greekdiscography), την
αποτελούσαν οι:
Βιολί: Καλκανάκης Χρήστος, Βιολί:
Χαλκιάς Αχιλλέας, Κλαρίνο: Χαλκιάς Πέτρος Λούκας, Λαούτο: Κρανιάς Ελευθέριος,
Ντέφι: Μάστορας Μιλτιάδης, Σαντούρι: Μόσχος Αριστείδης. Στο τραγούδι φυσικά η
Ειρήνη Μπριλλάκη.
Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).
