Τετάρτη 19 Μαΐου 2021

70. HIS MASTER'S VOICE 7PG 2949 ΠΑΠΑΣΙΔΕΡΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ- ΣΤΑΜΕΛΟΣ ΑΠΌΣΤΟΛΟΣ 1961

Παπασιδέρης Γιώργος (Παπαϊσιδώρου-Κουλουριώτης)- Σταμέλος Απόστολος HIS MASTER'S VOICE 7PG 2949 Μαρία Πενταγιώτισσα (Τσάμικο)- Τι καπετάνιος είσαι εσύ (Τραπεζιού) 1961(Ηχογράφηση 1952)- 45rpm- 7''

Ο Γιώργος Παπαϊσιδώρου ή Παπασιδέρης γεννήθηκε στη Σαλαμίνα στις 14 Σεπτεμβρίου του 1902 όπου πέρασε όλη του τη ζωή  και απεβίωσε τον Οκτώβρη του 1977. Υπήρξε φημισμένος δημοτικός τραγουδιστής από τους κορυφαίους της γενιάς του. Από το 1928 έως το 1977 ηχογράφησε τουλάχιστον  1850 τραγούδια.
Ήταν το πέμπτο από τα εννέα παιδιά της οικογένειας του Χρήστου Παπαϊσιδώρου και της Αικατερίνης θυγ. Παναγιώτη Μπούνταλη. Τελείωσε το Δημοτικό σχολείο και στη συνέχεια απασχολήθηκε σε βαριές εργασίες όπως: αγρότης, ναύτης σε εμπορικά καΐκια και καραγωγέας, έως ότου δόθηκε εξ’ ολοκλήρου στο τραγούδι. Το 1928 ο συνεργάτης της «Columbia» Λαμπρούλιας συναντήθηκε με τον Παπασιδέρη, ύστερα από μεσολάβηση του Σαλαμίνιου λαουτιέρη Σιδέρη Ανδριανού, επαγγελματία μουσικού από οικογένεια μουσικών, που ήταν κουμπάρος του Λαμπρούλια και φίλος αγαπητός του Παπασίδερη. Έκατσαν ώρες μαζί, συζήτησαν, τραγούδησαν. Ο έμπειρος Λαμπρούλιας ενθουσιάστηκε και του πρότεινε να συνεργαστεί με την «Columbia». Έτσι κι έγινε. Ο Γιώργος Παπασιδέρης βρέθηκε να ηχογραφεί το πρώτο του τραγούδι σε ηλικία 26 ετών, το 1928. Αφού έγινε η ηχογράφηση η «μήτρα» μεταφέρθηκε στην Αγγλία, όπου έγινε η αναπαραγωγή σε δίσκους 78 στροφών, οι οποίοι ήλθαν στην Ελλάδα μετά από έξι μήνες, το 1929,οπότε κυκλοφόρησε ο πρώτος του δίσκος. Το τραγούδι αυτό ήταν αμανές και οι στίχοι του ήταν:
«Έχω πολλά παράπονα
στο στήθος μου γραμμένα
πότε θα΄ ρθεί αυτή η στιγμή
να στα πω ένα – ένα.»
Είναι σαφές ότι η γειτνίαση της Σαλαμίνας με τον Πειραιά και οι καλλιτεχνικές επιρροές της μικρασιατικής μουσικής την εποχή εκείνη δε θα μπορούσαν να κρατήσουν το Γιώργο Παπασιδέρη μακριά από το ρεμπέτικο τραγούδι και τους αμανέδες.
Από τότε μέχρι το 1972 τραγούδησε αδιάκοπα δεκάδες τραγούδια σε δίσκους. Στην αρχή ηχογράφησε ορισμένους αμανέδες, είδος τραγουδιού που όπως ξέρουμε απαιτεί  τεράστιες φωνητικές δυνατότητες. Επίσης, τραγούδησε και ρεμπέτικα τραγούδια των Μάθεση, Τούντα, Περιστέρη, Σκαρβέλη, Μπαρούση, Ψυριώτη. Επειδή το επέτρεπαν οι φωνητικές του δυνατότητες αλλά και η παροιμιώδης αντοχή του , ηχογραφούσε πολλά τραγούδια σε μια μέρα. Έτσι κάποια φορά παρουσία του αδελφού του Δημήτρη ηχογράφησε σε μια μέρα τριάντα τραγούδια παίρνοντας το μυθικό, για την εποχή αυτή, μεροκάματο των τριάντα χιλιάδων δραχμών.
Το 1931 παντρεύτηκε την Αφροδίτη (Βίτα) θυατέρα του Ισιδώρου Τσεβά. Το 1932 απέκτησαν το μοναδικό τους παιδί, τον αγαπητό στη Σαλαμίνα γιατρό Χρήστο Παπαϊσιδώρου που απεβίωσε το 1992. Το Νοέμβρη του 1940 ο Γιώργος Παπασίδερης, συμβάλλει κι αυτός στην εμψύχωση του Ελληνικού στρατού, που πολεμούσε στην Αλβανία γράφοντας τα τραγούδια: «Μες της Κλεισούρας τα βουνά» και «Μέρα και νύχτα με το ντουφέκι». Κατά τη διάρκεια της Κατοχής τραγουδούσε κι άλλα, όπως τα: «Με δόξα να γυρίσετε», «Να’ μουν πουλί να πέταγα ψηλά στην Αλβανία», «Και σεις βουνά της Κορυτσάς». Για τα τραγούδια αυτά τον κατάτρεχαν οι Ιταλοί. Αυτά τα ηχογράφησε σε δίσκους αργότερα, το 1947. Κάποια στιγμή συναντήθηκε με τη Σοφία Βέμπο και συζήτησαν για τη φυγή τους στην Αίγυπτο. Η Βέμπο έφυγε, ο Παπασιδέρης έμεινε. Οι Ιταλοί τον είχαν στο μάτι, ένα βράδυ τον ξυλοκόπησαν άγρια. Αυτή την περίοδο τραγουδούσε στο κέντρο «Έλατος» στην Ομόνοια.
Στη διάρκεια της καριέρας του, βρέθηκε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας ενώ αδιάκοπα βρισκόταν στα μεγάλα πανηγύρια της Αττικής, της Θήβας και της Εύβοιας μέρη για τα οποία λειτουργούσε πολύ θετικά η κοινή αρβανίτικη καταγωγή. Το 1972 πήγε στο Σικάγο της Αμερικής για ένα μήνα. Έχει ηχογραφήσει δεκάδες τραγούδια. Απ’ αυτά τα μισά περίπου είναι δικά του (στίχοι) και τα άλλα μισά παλιά δημοτικά τραγούδια (στίχοι και μουσική) που άλλα τραγούδησε όπως ήταν και άλλα συμπλήρωσε με στίχους του γιατί ήταν ξεκομμένα δίστιχα. Έχει γράψει επίσης στίχους για τραγούδια που έχουν ερμηνεύσει άλλοι τραγουδιστές.
Ο Παπασιδέρης διέσωσε δεκάδες παλιά δημοτικά από βέβαιο θάνατο και τα αναπαρήγαγε δίνοντάς τους «ζωήν αιώνιoν». Σε κάθε χωριό που πήγαινε και ιδιαίτερα στ’ απομακρυσμένα, επειδή δεν υπήρχαν ξενοδοχεία για να μείνει, συνήθως τον φιλοξενούσαν άνθρωποι του τόπου που είχαν τη δυνατότητα. Τις ώρες της ανάπαυλας συζητούσε με τους ντόπιους και κατέγραφε παλιά τραγούδια ολόκληρα ή ελλιπή τα οποία ηχογραφούσε και διέσωζε. Στις περιοχές που πήγαινε να τραγουδήσει πολλές φορές έπρεπε να μείνει μέρες για τις εκεί γιορτές, γάμους κ.λ.π.. Χαρακτηριστικό της αντοχής  του είναι ότι πολλές φορές μετά από τριήμερα γλέντια, με ελάχιστη διακοπή 2-3 ωρών ανάμεσα στα 24ωρα,παράγγελνε άλλη ορχήστρα ξεκούραστη για να συνεχίσει άλλο τόσο «γλέντι», γιατί οι μουσικοί της πρώτης είχαν πάθει υπερκόπωση. Ένα άλλο έργο που μας πρόσφερε ο Γιώργος Παπασιδέρης είναι ότι μας έδωσε ταλέντα στη μουσική και το τραγούδι, που αλλιώς μπορεί να είχαν χαθεί. Στις περιοδείες που έκανε γνώριζε νέους μουσικούς και τραγουδιστές και σε όσους διέβλεπε ταλέντο τους έφερνε στην «Columbia» σαν συνεργάτες του, που ξεκινούσαν την καριέρα τους κάνοντας δίσκο μαζί του. Έτσι πολλοί απ’ αυτούς που βοήθησε ο Παπασιδέρης στα πρώτα τους βήματα είναι σήμερα αναγνωρισμένοι και μερικοί κορυφαίοι στο είδος τους. Αναφέρουμε τον Γιώργο Κόρο, τον Γιάννη Βασιλόπουλο, τη Σοφία Κολλητήρη και την Τασία Βέρρα.
Στην Σαλαμίνα ο Γιώργος Παπασιδέρης τραγουδούσε στα μεγάλα πανηγύρια της Παναγίας της Φανερωμένης, στα μαγαζιά του Παναγιώτη Σκαλίθρα και Σωτήρη Παπασωτηρίου (Πούφη),της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στο Αιάντειο (Μούλκι),στα μαγαζιά του Βασίλη Βασιλείου (Σπανού) και στου Χρήστου Γαβριήλ (Κολωνάκι).Της Αγίας Μαρίνας στην Κακή Βίγλα στο μαγαζί του Ντίνου Πούτου. Στο πανηγύρι της Φανερωμένης τραγούδησε ανελλιπώς επί 25 χρόνια. Κατά τη διάρκεια της καριέρας του συνεργάστηκε με άριστους σολίστες, στο κλαρίνο με τους: Νίκο Καρακώστα, Κώστα Γιαούζο, Απόστολο Σταμέλο, Νίκο Ρέλλια, Γιώργο Ανεστόπουλο, Βασίλη Σαλέα τον παλιό, Χαράλαμπο Μαργέλη, Τάσο Χαλκιά, Βάϊο Μαλιάρα, Αντώνη Λαβίδα, Παναγιώτη Πέππα (από Θήβα), Παναγιώτη Κοκοντίνη, Γιάννη Βασιλόπουλο, Βασίλη Μπατζή, Πέτρο Καλύβα, Θανάση Σαλέα, Νίκο Ξηρό, Γιάννη Κυριακάτη, Θόδωρο Αγαπητό, Γιάννη Καραγιάννη, Κώστα Ανατσαλόπουλο, Γιώργο Καρακό. Στο βιολί με τους: Δημήτρη Σέμση (Σαλονικιό), Γιάννη Δραγάτση (Ογδοντάκη), Γιώργο Κόρο, Αλέκο Αραπάκη, Ιάκωβο Ηλία, Ανέστη Αρβανιτόπουλο, Θεμιστοκλή Αγγελή, Δημήτρη Λαβίδα, Παναγιώτη Σαρίκα, Γιώργο Αραπάκη.
Η φωνή του έμεινε αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου, γι’ αυτό και τραγουδούσε μέχρι τις τελευταίες μέρες της ζωής του. Η τελευταία φορά που τραγούδησε ήταν στα Τρίκαλα της Κορινθίας, την ημέρα του Σταυρού (14-9) στο πανηγύρι. Μετά από 24 μέρες απεβίωσε, στις 8 Οκτωβρίου του 1977 από ανακοπή. Ο κορυφαίος του δημοτικού μας τραγουδιού άφησε την τελευταία του πνοή στο νησί που γεννήθηκε και έζησε αφήνοντας πίσω του έναν πραγματικό θησαυρό δημοτικής μουσικής.
 
 
Βιογραφικά στοιχεία για τον Απόστολο Σταμέλο δυστυχώς δεν κατάφερα να βρω. Έχει βέβαια στο ενεργητικό του συνεργασίες με : Αραπάκη Δημήτρη, Εσκενάζυ Ρόζα, Νάκο Γιώργο, Αμπατζή Ρίτα, Μπενέτο Δημήτρη, Σέμση Δημήτρη (Σαλονικιός), Βασιλοπούλου Γεωργία, Μοσχονά Οδυσσέα και άλλους πολλούς. Φυσικά συνεργάστηκε και με τον Παπασιδέρη σε αρκετά τραγούδια. Πολλά είναι και τα τραγούδια στα οποία παίζει σόλο κλαρίνο, με χαρακτηριστικό ήχο.
Επανακυκλοφορία το σημερινό δισκάκι. Ημερομηνία ηχογράφησης 1952 (από τις καλές δεκαετίες για το δημοτικό τραγούδι). Στα Σάλωνα (Άμφισσα) σφάζονται παλικάρια, για την Μαρία από την Πενταγιού Φωκίδας και στο Χρυσό Φωκίδας θυσιάζονται τα έρμα τα ζωντανά. Από τα πολυτραγουδισμένα η Μαρία η Πενταγιώτισσα. Στο b-side (αν και στην Ελλάδα δεν συναντάμε τον όρο αυτό) το φοβερό ¨Τι Καπετάνιος είσαι εσύ¨, της τάβλας λένε στο χωριό μου, τραπεζιού (εξευγενισμένα) η His Master Voice.
Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο ….(εδώ)