244. RCA VICTOR 51g 3774 ΜΑΝΟΥΣΕΛΗΣ ΧΡΟΝΗΣ- ΗΛΙΑΚΗΣ (ΚΑΦΑΝΤΑΡΗΣ) ΝΙΚΟΣ 1968

Μανουσέλης Χρόνης- Ηλιάκης (Καφαντάρης) Νίκος RCA VICTOR 51g 3774 Πεντοζάλια Ρεθυμνιώτικα - Συρτός Χανιώτικος 1968- 45rpm- 7''

Ο Σφακιανός Χρόνης Μανουσέλης ήταν ένας αυθεντικός Κρητικός λυράρης. Έχει ηχογραφήσει τρεις δίσκους (45 στροφών), δυο με τον Ηλιάκη (Καφαντάρη) Νίκο και ένα ep 45άρι με τον Μεντζάκη στην Αμερική.

Το 2015 "έφυγε". Μια λιτή νεκρολογία του δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ (154/Σεπ.- Οκτ. - Νοέμ. 2015).

«Κρατώντας το δοξάρι του αρκετά χρόνια ο φίλος και αγαπητός σε όλους Χρόνης, διασκέδαζε, υπηρετώντας αυστηρά την παράδοση, φίλους συμπατριώτες, σε συνεστιάσεις, πανηγύρια, αλλά και σε μικρές παρέες, όπως το απαιτούσε το έθιμο, στο χωριό και στη μεγάλη πόλη. Καλός χαμογελαστός και ευγενικός, έφυγε νωρίς από τον Καλλικράτη, για να βρει τη τύχη του στην Αθήνα, όπως πολλοί από μας και δημιούργησε οικογένεια. Ποτέ όμως δεν ξέχασε τους φίλους του, τους χωριανούς και συγγενείς, και κατέβαινε και ζούσε μαζί τους στα Σφακιά.

Έφυγε από κοντά μας ο φίλος, με τη λύρα του και τον παραπονιάρικο σκοπό του, ¨Το αχ το λεσινε πολύ οι βαροκαρδισμένοι, το λέμε νε και μεις οι δυο που ζούμε χωρισμένοι¨, συνήθιζε να τραγουδά, όταν βρέθηκε για λίγο στην Αμερική. Πήγε να βρει τους αγαπημένους του καλλιτέχνες και να συνεχίσουν σε άλλους κόσμους τις μουσικές παραδόσεις και γλέντια. Καλό ταξίδι φίλε μας…¨».

Στο σημερινό δισκάκι μαζί με τον Χρόνη Μανουσέλη ο Καφαντάρης Νίκος στο λαούτο. Δύο εξαίρετα μουσικά κομμάτια με τις αντίστοιχες μαντινάδες.

Δυστυχώς περισσότερα βιογραφικά στοιχεία δεν κατάφερα να βρω. Την φωτογραφία στην Αμερική με τον Χαρίλαο, τον Χρόνη και τον Γιώργο Μεντζάκη, όπως και το παραπάνω κείμενο από την εφημερίδα Τα Σφακιά, τα χρωστάμε στον Αντρέα Χατζηπολάκη (χρόνια πολλά Αντρέα). Τις άλλες δυο φωτογραφίες τις χρωστάμε στον Ιδομενέα Παπαδογιάννη. Να ευχαριστήσω και τους δυο.

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

243. FIDELITY 7195 ΣΚΑΛΙΔΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ- ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ- ΜΑΝΟΥΔΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ 1961

Σκαλίδης Γιάννης- Παπαδάκη (Σκαλίδη) Δέσποινα- Μανουδάκης Βασίλης FIDELITY 7195  Μασταμπαδιανή Λενιώ (Καλαματιανός) - Μικρογωνιώτικος συρτός 1961- 45rpm- 7''

 

Ο Γιάννης Σκαλίδης (βλέπε ανάρτηση 20, 56, 121 και 214) γεννήθηκε το 1927 και καταγόταν από τη Μικρή Γωνιά του  Δήμου Ρεθύμνου, ζούσε στην Ηλιούπολη Αττικής και είχε πολύ μεγάλο δισκογραφικό έργο με ηθογραφικό περιεχόμενο, θέματα από τη ζωή της Κρητικής υπαίθρου, σατυρικά, κ.ά.  Σε αρκετές δισκογραφικές δουλειές του τον συνόδευε η σύζυγός του Δέσποινα, αλλά και ο γιος τους Στέλιος. Ο Γιάννης Σκαλίδης ήταν δάσκαλος της κρητικής λύρας καθώς δίδασκε την τέχνη του αρκετά χρόνια σε Κρητικούς της Αττικής. Ο Γιάννης Σκαλίδης με την σύζυγό του Δέσποινα είχαν δημιουργήσει ένα εξαιρετικό καλλιτεχνικό ζευγάρι στον χώρο της Κρητικής Μουσικής, από τα κορυφαία καλλιτεχνικά ζευγάρια στην Κρήτη, με πολλές επιτυχίες και πολλές εμφανίσεις, ακόμη και στο εξωτερικό, όπου ζούσαν Κρήτες.

Έχει συνεργαστεί με τους Μανουδάκη Βασίλη, Μαράκη Γιάννη, Κλειδουχάκη Ανδρέα, Σιροκάκη Δημοσθένη, Σκαλιώτη Βασίλη (κλαρίνο- βλέπε ανάρτηση 20), Κακουλάκη Φάνη και Κούτρα Ιωάννη (κλαρίνο).

Δυστυχώς περισσότερα βιογραφικά στοιχεία ή συνεντεύξεις του Γιάννη Σκαλίδη δεν έχω καταφέρει να βρω.

Στο πρώτο του δισκάκι ο Σκαλιδογιάννης με τον Μανουδάκη και τη γυναίκα του Δέσποινα, η σημερινή ανάρτηση, με ένα Κρητικοκαλαματιανό και ένα συρτό.

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

242. PAN-VOX PAN 6651 ΜΠΑΡΜΠΕΡΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ- ΛΕΓΑΚΗ ΦΩΤΕΙΝΗ 1974

Μπαρμπεράκης (Φακίνος) Μανώλης- Λεγάκη Φωτεινή PAN-VOX PAN 6651 Με παίρνουν στο τηλέφωνο - Ο ψαροκαφενές 1974- 45rpm- 7''

Ο Μανώλης Μπαρμπεράκης γεννήθηκε 15 Αυγούστου 1937 στην Κορωνίδα (Κωμιακή) της Νάξου. Το πραγματικό του όνομα είναι Μανώλης Φακίνος. Από μουσική και ναυτική οικογένεια, ο παππούς και ο πατέρας του έπαιζαν τσαμπούνα ενώ η μάνα του ήταν ζωγράφος.

Ο Μανώλης Μπαρμπεράκης, έχει μακρά ιστορία στο λαϊκό και νησιώτικο τραγούδι. Ασχολήθηκε από μικρός με το βιολί που του είχε δώσει ο παππούς του. Αφού τελείωσε το δημοτικό στη Νάξο έφυγε και ήρθε στην Αθήνα. Γράφτηκε και τελείωσε την Μηχανική σχολή στον Πειραιά.

Ξεκίνησε τα πρώτα του βήματα στο λαϊκό τραγούδι τη δεκαετία του ’50. Το 1953 ο σπουδαίος οργανοπαίκτης και συνθέτης ο Γιώργος Μαριώλας, που ήταν συγχωριανός του, τον πήρε κοντά του στα πανηγύρια. Έτσι σταδιακά μπαίνει στο χώρο βγάζοντας κάποια χρήματα για να ζήσει. Μετά από τρία χρόνια ο Μαριώλας τον πάει σε οντισιόν στην Columbia. Εκεί κάνει πρόβες και μπαίνει στο στούντιο μαζί με την Γιώτα Λύδια για να ηχογραφήσει το πρώτο του τραγούδι σε δίσκο 78 στροφών, σε σύνθεση των Μητσάκη και Δερβενιώτη με τίτλο τραγουδιού ¨Ο άτυχος¨. Στο δίσκο αυτό αναγράφεται το πραγματικό του όνομα «Φακίνος». Στη συνέχεια ο Μηλιόπουλος θα του προτείνει να βρει καλλιτεχνικό ψευδώνυμο. Ο παππούς του ήταν μπαρμπέρης και τον πατέρα του τον φώναζαν Μπαρμπερογιάννη οπότε βγήκε το ψευδώνυμο Μπαρμπεράκης για τον Μανώλη και έτσι έμεινε έως σήμερα.

Στην Columbia δεν τον πρόσεξαν επειδή το πρώτο του τραγούδι δεν πήγε καλά και έτσι παρουσιάζεται στο Ναυτικό για 27 μήνες θητεία και μακριά από την δισκογραφία. Όταν τελείωσε την θητεία του, πάλι ο Μαριώλας τον πάει στην Music-Box το 1962. Πρώτο τραγούδι του εκεί το ¨Και σήμερα κοντά σου¨ που κάνει μεγάλη επιτυχία. Τώρα πλέον ο Μανώλης πατάει πολύ στην φωνή του Περπινιάδη, με συνέπεια πολλοί να μπερδεύονται για το ποιος είναι ποιος στα τραγούδια που ακούγονται τότε. Ακολουθούν και άλλες μεγάλες επιτυχίες όπως τα ¨Δώσε μου πικρό φαρμάκι¨, ¨Έξω ντέρτια έξω στεναγμοί¨, ¨Δως μου το κορίτσι θεία¨ και πολλά ακόμα. Γίνεται πλέον γνωστό το όνομα του και γνωρίζει την καταξίωση.

Το παράδοξο είναι ότι ενώ είναι πλέον γνωστός και πουλάει, δεν εμφανίζεται σε κανένα μεγάλο κέντρο της Αθήνας για σχεδόν μια δεκαετία. Αυτό θα γίνει για πρώτη φορά το 1970-71 στο κέντρο «Στελλάκης» πλάι στον Νίκο Γιουλάκη.

Στις αρχές και στα μέσα της δεκαετίας ΄60 δουλεύει στην επαρχία σε όλη την Ελλάδα σε ταβερνάκια και πανηγύρια. Στη συνέχεια μπαίνοντας στη δεκαετία του ΄70 κάνει πολλές δισκογραφικές ηχογραφήσεις, εμφανίσεις σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και στο εξωτερικό (Αμερική, Καναδά, Αυστραλία) και φυσικά στο αγαπημένο του νησί τη Νάξο. Στη Νάξο έχει φανατικούς θαυμαστές, που σε κάθε εμφάνισή του δημιουργείτο το αδιαχώρητο.

Δεν σταμάτησε ποτέ να τραγουδάει και να εμφανίζεται μαζί με τον γιο του σε διάφορα μικρά συγκροτήματα με λαϊκά και νησιώτικα τραγούδια. Στην πορεία του άφησε σχεδόν 400 τραγούδια με μια αξιόλογη δισκογραφική καριέρα.

Βιογραφικά στοιχεία για την Φωτεινή Λεγάκη δυστυχώς δεν κατάφερα να βρω. Εικονίζεται στην παραπάνω φωτογραφία μαζί με τον Μπαρμπεράκη και τον Αντώνη Κονιτόπουλο.

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

241. LYRA LS 1045 ΓΚΙΖΑΣ ΣΤΑΘΗΣ- ΚΟΚΟΝΤΙΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ 1964

Γκίζας Στάθης- Κοκοντίνης Παναγιώτης LYRA LS 1045 Όταν ζυγώνω στο χωριό (Συρτό στεριανό) - Μένα μου τώχει η μοίρα μου (Τσάμικο στεριανό) 1964- 45rpm- 7''

Παναγιώτης Κοκοντίνης (βλέπε αναρτήσεις 155 και 237) στο κλαρίνο, στο σημερινό δισκάκι. Στο τραγούδι ο Στάθης Γκίζας. Δυστυχώς, άγνωστα παραμένουν τα βιογραφικά στοιχεία για τον Γκίζα παρότι ήταν υπό την μουσική επιμέλεια της Δόμνας Σαμίου. Δισκογραφικά τον συναντάμε σε πέντε σαρανταπεντάρια και σε συλλογές  LP.

Το αξιοπρόσεχτο στο σημερινό δίσκο, εκτός από τις εξαιρετικές εκτελέσεις, είναι στις ετικέτες ο χαρακτηρισμός του τύπου των τραγουδιών. Εδώ έχουμε την ¨πινελιά¨ της Δόμνας που σωστά αναφέρει συρτό και τσάμικο Στεριανό. Στα πρώτα της χρόνια στην έρευνα η Δόμνα δίνει προσοχή στους χαρακτηρισμούς των τραγουδιών που σημειωτέον τα συμπεριλαμβάνει και σε συλλογές LP, πάντα σε δική της επιμέλεια.

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

240. ODEON GA 1336 ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ή ΣΠΑΝΟΣ 1928

Λαζαρίδης Γεώργιος ή Σπανός ODEON GA 1336 Μια ταχινή επέρνουσε (Πεντοζάλη Κρητικό κωμικό) - Ντούρου ντούρου (Ηρακλειώτικο) 1928-78rpm -10''

Άγνωστα παραμένουν τα βιογραφικά στοιχεία για τον τραγουδιστή Γιώργο Λαζαρίδη, με την υπέροχη φωνή και τη μικρή παρουσία στη δισκογραφία γραμμοφώνου. Πρόκειται για Μικρασιάτη στην καταγωγή τραγουδιστή, ο οποίος πρέπει να έζησε για κάποιο διάστημα στην Κρήτη, πιθανόν στο Ηράκλειο. Υποδειγματικός αμανετζής, με ιδιαίτερη φωνή υψηλής τεχνικής, εντοπίζεται μεταξύ 1928-1930 σε δεκατέσσερις συνολικά ηχογραφήσεις κρητικών τραγουδιών και αμανέδων στις εταιρίες Pathe, Odeon και Parlophone. Στις ηχογραφήσεις του τον συνοδεύει μικρασιάτικου τύπου ορχήστρα με μουσικούς όπως ο Δημήτρης Σέμσης ή Σαλονικιός και Γιάννης Δραγάτσης ή Ογδοντάκης στο βιολί, ο Χρήστος Μαρίνος στο σαντούρι και ο Κώστας Καρίπης στην κιθάρα.

Μετά το '22 (μικρασιατική καταστροφή- ανταλλαγή πληθυσμών- νωρίτερα ένωση Κρήτης 1913) ήρθαν στην κυρίως Ελλάδα ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες. Ανάμεσά τους τα μεγαλύτερα ονόματα της μουσικής: δημιουργοί, τραγουδιστές, οργανοπαίχτες. Οι πρόσφυγες αναζητούσαν τόσο διασκέδαση όσο και έκφραση, ώστε να ξεφύγουν για λίγο από τα βάσανα. Έτσι, στην Αθήνα έσμιξαν οι κομπανίες που έπαιζαν στη Σμύρνη και στην Πόλη. Δημιουργήθηκε πάλι η "σμυρναίικη σχολή" που την απετέλεσαν μεταξύ άλλων οι συνθέτες Βαγγέλης Παπάζογλου, Παναγιώτης Τούντας, Σταύρος Παντελίδης, Γιάννης Δραγάτσης (Ογδοντάκης), Δημήτρης Σέμσης (Σαλονικιός), Σπύρος Περιστέρης. Και οι τραγουδιστές Κώστας Νούρος, Γιώργος Βιδάλης, Στελλάκης Περπινιάδης, Λευτέρης Μενεμενλής.

Έχουμε όμως και την "Πολίτικη σχολή" με τους συνθέτες Κ. Σκαρβέλη, Αντώνη Διαμαντίδη, Γρηγόρη Ασίκη, Κώστα Καρίπη και Μαρίκα Πολίτισσα. Τα σμυρναίικα τραγούδια είναι οι προπομποί των κατοπινών ρεμπέτικων της Πειραιώτικης σχολής, αλλά και ένα γερό θεμέλιο για ολόκληρη τη νεότερη ελληνική μουσική.

Το ίδιο συνέβη και στην Κρήτη. Υπήρξε πάντρεμα μουσικών ¨στοιχείων¨ και τεχνικών εκατέρωθεν. Αυτό βέβαια συνέβη κυρίως στις μεγάλες πόλεις Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο και όχι στα χωριά. Το ίδιο υποστήριζε και ο Φουσταλιέρης.

Η Σύμβαση της Λωζάνης (30 Ιανουαρίου 1923), που υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 1923, ρύθμισε όλα τα ζητήματα τα σχε­τικά με την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Με βάση το άρθρο 11 της Σύμβασης περί ανταλλαγής των πληθυσμών ιδρύθηκε και άρχισε τη λειτουργία της, τον Οκτώβριο του 1923, η Μικτή Επιτροπή Ανταλλαγής με έδρα την Κωνσταντινούπολη.

Την εποχή αυτή  σημειώνεται  το μεγαλύτερο προσφυγικό ρεύμα προς το ελληνικό κράτος. Στην Ελλάδα ήρθαν συνολικά 1.300.000 περίπου πρόσφυγες από την Τουρκία (Μ. Ασία, Πόντο, Ανατολική Θράκη, Κωνσταντινούπολη), αλλά και από τη Ρωσία και τη Βουλγαρία. Στην πλειονότητα τους έφθασαν το φθινόπωρο του 1922: 152.000 εί­χαν έλθει πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή και 190.000 περίπου, που δεν πρόλαβαν να φύγουν το 1922, έφτασαν στην Ελλάδα αργότερα, κυρίως το 1924.

Έγινε προσπάθεια να διοχετευθούν οι πρό­σφυγες αυτοί σε περιοχές με μουσουλμανικό πληθυσμό, ο οποίος θα αναχω­ρούσε από την Ελλάδα με βάση τη Σύμβαση Ανταλλαγής των πληθυσμών της Λωζάνης. Μία τέτοια περιοχή ήταν και η Κρήτη. Ένας ση­μαντικός αριθμός προσφύγων έφθασε το 1922 και το 1923 στο Ηράκλειο. Το μεγαλύτερο μέρος από αυτούς εγκαταστάθηκε μόνιμα στην πόλη ή σε χωριά του νομού. Υπήρξε μέριμνα από το κράτος, αλλά και από ιδιώτες, για την προσωρινή στέγαση των προσφύγων σε σχολεία, τζαμιά, εκκλησίες, αποθήκες, μεγάλα σπίτια και στο Μεγάλο Στρατώνα, καθώς και για τη σίτισή τους (διανομή συσσιτίου ή μόνο ψω­μιού από δέκα αρτοποιεία που έφτιαχναν ψωμί μόνο για τους πρόσφυγες). Σε πολλές περιπτώσεις η μετακίνηση προς τα χωριά έγινε βίαια και απαγορεύτηκε ρητά η επιστροφή των προσφύγων στην πόλη.

Η ίδια σύμβαση με την οποία εγκαταστάθηκαν οι πρόσφυγες στην Ελλάδα και πήραν την ελληνική ιθαγένεια προέβλεπε και την αναχώ­ρηση των μουσουλμάνων της Ελλάδας. Η μετανάστευσή τους με τη φροντίδα της Μικτής Επιτροπής Ανταλλαγής, σε αντίθεση με εκείνη των χριστιανών της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, ήταν οργανωμένη και μπόρεσαν να πάρουν μαζί τους  με­γαλύτερο μέρος της κινητής περιουσίας τους. Συνολικά αναχώρησαν από την Ελλά­δα 390.000 περίπου Μουσουλμάνοι.

Όταν κατάλαβαν ότι η ανταλλαγή των πληθυσμών ήταν αναπότρεπτη, άρχισαν να εκποιούν, εκτός από τα κινητά αγαθά τους και οτιδήποτε άλλο μπορούσε να αφαιρεθεί από τα σπίτια τους (πόρτες, παράθυρα), να κόβουν τα καρποφόρα δέντρα και τα ελαιόδεντρα για να τα εκποιήσουν ως ξυλεία και ετοιμάστηκαν για την αναχώρηση προς την «πατρίδα».

«… «Φεύγω και αποχαιρετώ κι είναι η ψυχή μου μαύρη ο νους, η σκέψη κι η καρδιά αναπαημό δε θα’βρει», τραγουδούσε ο Ντελή Φουσεκάκης στην προκυμαία όταν έφυγαν οι πρώτοι. Ο Τούρκος που τον έπαιρναν οι Χριστιανοί στα γλέντια και τους τραγουδούσε και τους έπαιζε λύρα  χωρίς να ξεχωρίζει δίχως να σκέφτεται στιγμή κανείς πως ήταν Τούρκος. Έφυγε ο Ντελή Φουσεκάκης, όμως δεν μπόρεσε να στεριώσει εκεί που πήγε. Τον σκότωσαν την πρώτη βδομάδα στα Βουρλά όταν έπαιζε τη λύρα και τραγουδούσε μαντινάδες. Τον άκουσαν δυο Τούρκοι καβαλάρηδες περαστικοί στρατιώτες, Τσέτες, τους είπαν, και ρώτησαν από πού σέρνει, από πού κατάγεται και τι ήταν ο σκοπός που τραγουδεί. «Από την Κρήτη», είπαν αυτοί που άκουαν, «από κει ήρθαμε όλοι και παίζει ένα τραγούδι της Κρήτης». Έβγαλαν τα μπιστόλια τους και τον πυροβόλησαν και οι δυο…».

Την τύχη του Φουσεκάκη δεν την είχε ο Σπανός (Λαζαρίδης Γιώργος) που ήρθε στην Κρήτη. Πήρε τα Κρητικά μουσικά στοιχεία (λύρα, βιολί, ρίμες, μαντινάδες) και τα πάντρεψε με την ¨αμανιεδάρικη¨ φωνή του, τραγουδώντας τα κρητικά της πόλης (πέστα και ταμπαχανιώτικα).

Στα δύο πρώτα του τραγούδια (σημερινή γερμανική γραμμοφωνική πλάκα) διακρίνουμε τα παραπάνω στοιχεία. Στον πεντοζάλη αναφέρει στην ετικέτα ¨Κρητικό κωμικό¨. Γνώμη μου είναι ότι περιγράφει γεγονότα και καταστάσεις που αντιμετώπισε στην Κρήτη τόσο από τους ντόπιους όσο και από τους μικρασιάτες που είχαν μετακινηθεί μαζί του. Έτσι βρίσκει τις Χαλεπιανές να παίζουν την πρέφα, μετά στις Καλύβες έφαγε χοχλιούς με πεταλίδες και μετά στις Μοίρες για προξενιό ….κ.α.

Στο Ηρακλειώτικο ¨Ντούρου ντούρου¨ (ντούρου ντούρου στα Χανιά στα Νεροκούρου έλεγε πάντα ένας μπάρμπας μου) θωρεί τις πέρδικες και καίγεται η καρδιά του.

Το σημερινό δίσκο θα τον βρείτε και στο ¨Μίλιε μου Κρήτη απ’τα παλιά¨ σε καλύτερη ανάλυση (χωρίς το φύσημα) αλλά χωρίς τις ετικέτες.

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).