474. ODEON GA 1156 ΓΕΡΟΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΕΡΑΦΕΙΜ 1926

Γεροθεοδώρου (Γεροθόδωρος- Αηδονόλαλος) Σεραφείμ ODEON GA 1156 Η Έξοδος του Μεσολογγίου - Γεροράλης 1926- 78rpm- 10''

«Ο Σεραφείμ Γεροθεοδώρου γεννήθηκε στη Ρίγανη του Ξηρομέρου Αιτωλοακαρνανίας το 1898 (για άλλους 1888). Οι γονείς του Θεόδωρος και Βασιλική είχαν άλλα τέσσερα παιδιά: τον Ανδρέα, τον Γεράσιμο, τη Σπυριδούλα και την Αθανασία.

Η οικογένειά του καταγόταν από το Πωγώνι Ηπείρου και αρχικά είχε εγκατασταθεί στη Μαχαιρά, όπου ένας από την οικογένεια έγινε σώγαμπρος του Καραπανίδη. Μετά από μερικά χρόνια η υπόλοιπη οικογένεια εγκαταστάθηκε στη Ρίγανη.

Ο πατέρας του Σεραφείμ  είχε πολύ ωραία φωνή και ήταν ψάλτης. Είχε ονομαστεί από τον Δεσπότη Αναγνώστης, ενώ διετέλεσε και για αρκετά χρόνια δάσκαλος. Επειδή ήταν γλεντζές και έπινε πολύ κρασί τον ονόμασαν και Καραμπέρη.

Τα παιδικά χρόνια του Σεραφείμ δεν ήταν εύκολα, καθώς η οικογένεια του δεν ήταν ιδιαίτερα πλούσια. Όμως κατάφερε να φοιτήσει στην ονομαστή τότε Παλαμαϊκή Σχολή Μεσολογγίου και στη συνέχεια στη Νομική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1916-1921), ενώ παράλληλα σπούδαζε και βυζαντινή μουσική στο Ωδείο Αθηνών. Από τα σχολικά χρόνια είχε πολύ ωραία και  χαρακτηριστική φωνή και για αυτό του απέδωσαν το παρατσούκλι  ”Αηδονόλαλος’’. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για την ακουστική γοητεία που ασκούσε η μελωδική φωνή του αναφέρεται στο αυτοβιογραφικό που άφησε ο ποιητής Θωμάς Λαλαπάνος.

Στις 30-6-1924 ο Σεραφείμ παντρεύτηκε την Παναγιώτα Μυτιληναίου. Απέκτησε μαζί της τέσσερα παιδιά: τον Ελευθέριο, τον Δημήτρη, την Αθηνά και την Ευγενία. Η χαρακτηριστική φωνή του δεν άργησε να του φέρει και τις πρώτες  ηχογραφήσεις σε πλάκες των 78 στροφών, έτσι το 1926 ηχογράφησε τα πρώτα τραγούδια και εκκλησιαστικούς ύμνους στην ODEON Γερμανίας.

Το πλούσιο δισκογραφικό του έργο του σταμάτησε όταν τον εγκατέλειψε η γυναίκα που έφυγε για τη Γερμανία (1938), έτσι, επιφορτισμένος με την ανατροφή των τεσσάρων παιδιών έφυγε από την Αθήνα και αναγκάστηκε να μετακινείτε σε διάφορα μέρη της Ελλάδος ψέλνοντας σε διάφορες εκκλησίες και τραγουδώντας παραδοσιακά τραγούδια σε πανηγύρια και γάμους. Αρχικά πήγε στο Αίγιο ως ψάλτης στην εκκλησία της Παναγίας Τρυπητής. Κατόπιν επέστρεψε στην Αθήνα ως ψάλτης στον Άγιο Λουκά Πατησίων και ύστερα στον Άγιο Κωνσταντίνο της Ομόνοιας. Στα δύσκολα χρόνια του πολέμου εγκαταστάθηκε στη Ρίγανη και έψελνε σε διάφορες εκκλησίες της περιοχής. Άρεσε τόσο πολύ στους Κατοχιανούς που τον διόρισαν μόνιμο ψάλτη. Ύστερα από τρία χρόνια όμως έφυγε από την Κατοχή, αφού διορίστηκε μόνιμος ψάλτης στον Άγιο Δημήτριο Αγρινίου. Όταν τελείωσε ο πόλεμος έφυγε πάλι για την Αθήνα και έψελνε σε διάφορες εκκλησίες.

Έζησε και έψελνε σε αρκετά μέρη όπως στη Ματαράγκα επί πολλά χρόνια, στο Αίγιο, στην Αμφιλοχία, , στο Αγρίνιο, στον Αστακό και στα Γιάννενα όπου έγινε και καθηγητής βυζαντινής μουσικής στη Ζωσιμαία Παιδαγωγική Ακαδημία, γύρω στο 1950. Στον εμφύλιο τον έπιασαν οι αντάρτες, επειδή είχε βγάλει τραγούδια για τους βασιλιάδες, τον θεώρησαν άνθρωπο του κατεστημένου και τον πήγαιναν για εκτέλεση. Εκεί τους άρχισε το τραγούδι και τόσο τους άρεσε που τον άφησαν ελεύθερο.

Κορυφαίος λοιπόν, τραγουδιστής και ψάλτης της Ρούμελης πρωτοπόρος της δημοτικής μουσικής παράδοσης. Ανήκει στην πρώτη γενιά τραγουδιστών των ελληνικών ηχογραφήσεων και βρίσκεται στη δισκογραφία της δεκαετίας 1925-1935. Τη περίοδο εκείνη, για να τραγουδήσει κάποιος σε δίσκο έπρεπε να έχει πράγματι εξαιρετικές φωνητικές δυνατότητες. Ο Γεροθεοδώρου κατείχε πρωτεύουσα θέση, με ιδιαίτερη επίδοση στο δύσκολο είδος των «κλέφτικων» τραγουδιών. Δυστυχώς από τις αρχές του 1932, που αρχίζει να λειτουργεί το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής δίσκων στην Ελλάδα, οι μεγάλες αυτές φωνές αρχίζουν να παραγκωνίζονται. Διάφοροι «συνθέτες» με πιο «εύπεπτα» τραγούδια, καθώς και τραγουδιστές «εμπορικοί», χωρίς να είναι απαιτητικοί στο τι θα τραγουδήσουν, αρχίζουν να παίρνουν τη θέση των παλαιοτέρων.

Συνολικά έχει ηχογραφήσει 49 δίσκους των 78 στροφών με παραδοσιακά τραγούδια εκκλησιαστικούς ύμνους, καθώς και τραγούδια που συνέθετε ο ίδιος. Οι δισκογραφικές εταιρείες με τις οποίες είχε συνεργαστεί  ήταν η ‘HIS MASTER VOICE ΕΛΛΑΔΟΣ’  η ‘ODEON ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΟΣ’ η ‘COLUMBIA ΕΛΛΑΔΟΣ’ η ‘POLYDOR ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ’ και η ‘PARLOPHONE EΛΛΑΔΟΣ’. ‘Έχοντας  μια πλούσια δισκογραφική δουλειά από το 1926 έως το 1935 ως ερμηνευτής και ως συνθέτης γίνετε μέλος της ΑΕΠΙ στις 5 Δεκεμβρίου του 1934. Επίσης όλο αυτό το διάστημα δίδασκε βυζαντινή μουσική σε νέους μουσικούς.

Ο Σεραφείμ Γεροθεοδώρου απεβίωσε, συνεπεία εγκεφαλικού επεισοδίου, σε ηλικία 60 ετών την 30η Μαρτίου 1958.»

«Η ηρωική Έξοδος της Ιερής Πόλης του Μεσολογγίου είναι η Έξοδος για την Ελευθερία ή τον Θάνατο, καθώς και κάποιοι συγγραφείς την ονομάζουν ως το «Ολοκαύτωμα του Μεσολογγίου». Αυτή η ηρωϊκή Έξοδος που πραγματοποίησαν οι Έλληνες οι πολιορκημένοι στρατιώτες και οι άμαχοι του ηρωϊκού Μεσολογγίου, έγινε, τότε, όταν οι δυνατότητες συνέχισης της άμυνας απέναντι στα τουρκικά και αιγυπτιακά στρατεύματα είχαν εντελώς χαθεί, Η εξάντληση των τροφίμων και κάθε είδους διατροφής, δεν θα μπορούσε να επιτρέψει άλλο την καθυστέρηση. Το ιστορικό αυτό ηρωϊκό γεγονός έλαβε χώρα τη νύχτα μεταξύ 10ης και 11ης Απριλίου του έτους 1826.

Αρχικά η πόλη επαναστάτησε στις 20 Μαΐου του 1821. Η σημασία της γεωστρατηγικής της θέσης έγινε σύντομα αντιληπτή απ’ τη τοπική ηγεσία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Αφού πραγματοποιήθηκε η Συνέλευση της Δυτικής Ελλάδας, στη συνέχεια έγινε και η έδρα της διοίκησης της Δυτικής Ελλάδας, που έφερε την καθοριστική ονομασία: Οργανισμός της Δυτικής Χέρσου Ελλάδας.

Το έτος 1822 η πόλη πολιορκήθηκε για πρώτη φορά από τον Κιουταχή. Τα στρατεύματά του δεν κατάφεραν τίποτα σημαντικό. Παρότι είχε ήδη νικήσει τους Έλληνες στο Πέτα. Καθώς επίσης και ο Ομέρ Βρυώνης, που ενώ είχε ολοκληρώσει την υποταγή του ηρωϊκού Σουλίου, εδώ τα βρήκε σκούρα. Οι Τούρκοι προσπάθησαν δύο μήνες συνεχώς και τελικά έλυσαν την πολιορκία, έχοντας υποστεί σοβαρές απώλειες. Όμως, την επομένη χρονιά, το τουρκικό στράτευμα με επικεφαλής τον Μουσταή πασά κινήθηκε για το Μεσολόγγι. Αλλά αφού στο δρόμο πολιόρκησε το όμορο Αιτωλικό, εδώ οι Τούρκοι μετά απ’ την εδώ αποτυχία για το Αιτωλικό, πλέον θα εγκαταλείψουν και το σχέδιο της επίθεσης για το κοντινό Μεσολόγγι και θα αποχωρήσουν.

Το έτος 1825 ο Κιουταχής θα συγκεντρώσει μεγάλο στρατό στη Λάρισα για να πολιορκήσει το Μεσολόγγι. Τέλος Απριλίου του 1825 θα στρατοπεδεύσει στη περιοχή και θα ξεκινήσει η πολιορκία του Μεσολογγίου. Οι επιθέσεις που έκανε ο Κιουταχής εναντίον του Μεσολογγίου τελικά απέτυχαν. Η προσπάθειά του να αποκλείσει τον ανεφοδιασμό της πόλης τόσο από στεριά, όσο και από θάλασσα, δεν είχε την τύχη που περίμενε. Οι πολιορκημένοι του Μεσολογγίου, συμφώνησαν με τον γενναίο Καραϊσκάκη, ο οποίος τότε έκανε σπουδαίο πόλεμο φθοράς στα νώτα του στρατεύματος του Κιουταχή. Μάλιστα με τον κλεφτοπόλεμο τον ανάγκασε να περάσει σε θέση άμυνας, τον Οκτώβριο του έτους 1825.

Ο Σουλτάνος αφού πληροφορήθηκε ότι η πολιορκία του Μεσολογγίου θα γινόταν αρκετά χρονοβόρα. Τότε, μάλιστα που οι Ευρωπαίοι είχαν αρχίσει να κάνουν λόγο για Ελληνικό Ζήτημα και με βάση του ότι το Φιλελληνικό Κίνημα των λαών τους γινόταν ισχυρό, κι άρχισαν να αναγνωρίζουν την ύπαρξη του ελληνικού ζητήματος. Ο Σουλτάνος γνώριζε ότι το Μεσολόγγι ήταν γεωστρατηγικό και θέλησε να ενισχύσει τον αποκλεισμό της πόλης του Μεσολογγίου με αρκετές δυνάμεις και με τον Αιγύπτιο Ιμπραήμ, παρά το ότι οι δύο τους απ’ την αρχική τους συμφωνία δεν είχαν κάνει λόγο για Μεσολόγγι και κυρίευσή του.

Αρχές του μηνός Οκτωβρίου του έτους 1825 κατέπλευσαν στην Αλεξάνδρεια οι ναυτικές μοίρες όλων των Οθωμανών συμμάχων. Μια συνολική δύναμη περίπου 145 πλοίων, την συναποτελούσαν αλγερινά, τριπολίτικα, τούρκικα, αιγυπτιακά πολεμικά πλοία, καθώς υπήρχαν και άλλα με διάφορες ευρωπαϊκές σημαίες. Συγκεντρώθηκαν και 8000 Άραβες πεζοί και 1200 ιππείς. Περίπου 800 άτακτοι Τούρκοι, τότε γυμνάζονταν με την επίβλεψη των Γάλλων στρατηγών. Τρόφιμα, πολεμοφόδια είχαν φτάσει και από τα Γαλλικά λιμάνια. Ο Ιμπραήμ ήταν ενθουσιασμένος με το στράτευμα και σκόπευε στην καθυπόταξη ολόκληρης της Πελοποννήσου και στην άλωση της πόλης του Μεσολογγίου.

Με το νέο αυτό ποικίλο στράτευμα η πολιορκία των Τούρκων έγινε σφοδρότερη. Μέχρι τον Φεβρουάριο του έτους 1826 οι Τούρκοι δεν είχαν καταφέρει τίποτα. Ο στόλος του Ανδρέα Μιαούλη κατάφερνε να εφοδιάζει τη πόλη του Μεσολογγίου και η άμυνα των γενναίων πολιορκημένων έμενε ακλόνητη και ισχυρή.

Το Μάρτιο οι Τούρκοι θα καταλάβουν κάποιες στρατηγικές νησίδες της λιμνοθάλασσας, όπως είναι ο Ντολμάς και το Βασιλάδι. Η νησίδα Κλείσοβα μετά από μάχες έμεινε τελικά στα χέρια των Ελλήνων. Τα στρατεύματα του Ιμπραήμ, είχαν πάρα πολύ μεγάλες απώλειες. Όμως ο ανεφοδιασμός της πόλης είχε γίνει αρκετά δύσκολος για τους Έλληνες και οι αμυνόμενοι βρέθηκαν σε δεινή θέση. Η πείνα άρχισε να θερίζει. Το συμβούλιο των Οπλαρχηγών και των Προκρίτων της πόλης του Μεσολογγίου θα πάρει την γενναία απόφαση για την Έξοδο. Για την Ελευθερία ή το Θάνατο.

Η έξοδος ορίστηκε να γίνει τη νύκτα του Σαββάτου του Λαζάρου, προς τα ξημερώματα της Κυριακής των Βαΐων. Ήταν 10ης προς 11ης Απριλίου έτους 1826. Αλλά ως συνήθως, ο Ελληνικός λαός ενώ έχει Ήρωες και γενναίους έχει και Εφιάλτες. Το σχέδιο της εξόδου πιθανόν προδόθηκε. Το πιθανότερο από αυτόμολο ξένο. Οι τουρκο-αιγύπτιοι βρέθηκαν ενημερωμένοι και έγινε σφοδρή επίθεση. Ακολούθησε η σφαγή.

Χιλιάδες Έλληνες εκεί θα σφαγιαστούν και άλλοι θα αιχμαλωτιστούν. Μόνο 1500 θα καταφέρουν να σωθούν. Αξιόπιστη είναι και η καταγραφή της εξόδου του Τζόρτζ Φίνλεϊ, που υπολογίζει σε 4000 τους θανατωθέντες, σε 3000 τους αιχμαλώτους, και περίπου 2000 που διασώθηκαν. Σώθηκαν αρκετοί Φιλέλληνες όπως ο Ιταλός Ιακομούτσι, που είχε καταφέρει να οργανώσει την άμυνα κατά της οθωμανικής επίθεσης της νήσου Βασιλάδι. Επίσης, χάρη στο Κασομούλη, γνωρίζουμε τη εσωτερική ιστορία της πολιορκίας.

Οι δραματικές συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε η Έξοδος, έγιναν γνωστές στο κόσμο της Δύσης και προκάλεσαν έντονη συγκίνηση στην Ευρωπαϊκή λαϊκή κοινή γνώμη. Ο καγκελάριος της Αυστρίας ο Μέτερνιχ, παρότι είχε περίεργο ρόλο, εντούτοις αρνήθηκε να συμφωνήσει να στείλουν στρατεύματα της «Ιεράς Συμμαχίας», κατά της Ελληνικής Επανάστασης.

Οι Επαναστάσεις και η Αντίσταση στον Οθωμανό κατακτητή θα φέρουν την πολυπόθητη Ανάσταση του Γένους. Τίποτα δεν έγινε με μιας, αλλά με αρκετές θυσίες και με πολύ πολύ αίμα, για τα ιερά, τα ποθητά και τα δίκαια των Ελλήνων.»

Εξαιρετικός ο Γεροθοδωρος στην σημερινή πλάκα γραμμοφώνου με αναφορά στην Έξοδο του Μεσολογγίου. Κρίμα που δεν γνωρίζουμε και τους οργανοπαίκτες.

Να ευχαριστήσω τον Βασίλη Χατζηαντωνίου για την πρώτη φωτογραφία του Γεροθόδωρου.

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).