513. HIS MASTER'S VOICE AO 2195 ΑΜΠΑΤΖΗ ΡΙΤΑ- ΣΕΜΣΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ- ΑΝΔΡΙΑΝΟΣ ΣΙΔΕΡΗΣ 1934

Αμπατζή Ρίτα (Αηδόνι της ανατολής)- Σέμσης Δημήτριος (Σαλονικιός)- Ανδριανός Σιδέρης (Κουλουριώτης) HIS MASTER'S VOICE AO 2195 Κόρη που' φαίνεις στ' αργαλειό (Συρτό) - Σαν της Ωριάς το κάστρο (Συρτό) 1934- 78rpm- 10''

«Η Ρίτα (Ειρήνη) Αμπατζή (βλέπε και αναρτήσεις 148 και 328), κόρη του Γεωργίου και της Στέλλας Αμπατζή γεννήθηκε στην Σμύρνη το έτος 1906 (σαν ημερομηνίες γεννήσεώς της έχουν προταθεί τα έτη 1903, 1913 και 1914, βάσει όμως της επαγγελματικής της ταυτότητας που είχε εκδοθεί το 1932, προκύπτει το 1906 ως γενέθλιο έτος της καλλιτέχνιδας). Ήταν αδερφή της Σοφίας (Φωφώς) Αμπατζή-Καρίβαλη, γνωστής τραγουδίστριας στη ρεμπέτικη σκηνή της σχολής του «Πειραιώς» κατά την προπολεμική περίοδο.

Στην Ελλάδα έρχονται οικογενειακώς μετά την καταστροφή της Σμύρνης το 1922 και τη βίαιη εκδίωξη του ελληνικού πληθυσμού από την περιοχή. Η Ρίτα Αμπατζή, ορφανή «πατρός», ο οποίος χάθηκε στα τραγικά γεγονότα της Σμύρνης, εγκαθίστανται μαζί με τη μητέρα της και την αδερφή της στην Κοκκινιά. Πραγματοποίησε δύο γάμους, ο πρώτος γάμος έγινε το έτος 1930 με τον Γιάννη Τσίπαρη με τον οποίο απέκτησε μία κόρη την Άννα και ο δεύτερος με το συνάδελφό της σαντουριέρη Στέλιο Κρητικό,

με τον οποίο απέκτησε έναν γιο το Δημήτρη. Απεβίωσε στις 17 Ιουνίου, ημέρα Τρίτη του έτους 1969 στο Αιγάλεω, χτυπημένη από καρκινική κακοήθεια στην περιοχή του λάρυγγα και ενταφιάστηκε στις 18 Ιουνίου στο Γ΄ Νεκροταφείο Αθηνών.

Η Ρίτα Αμπατζή παρουσιάζεται στην ελληνική μουσική σκηνή ως τραγουδίστρια αλλά και ως συνθέτης-στιχουργός από τα τέλη της δεκαετίας του ‘20. Διέθετε ευρύ τραγουδιστικό ρεπερτόριο σε μουσικά είδη όπως : σμυρναίικα τραγούδια (αστικά και παραδοσιακά), ρεμπέτικα τραγούδια βασισμένα στην υφολογία της μικρασιάτικης σχολής ρεμπετών συνθετών, παραδοσιακά-δημοτικά τραγούδια από την ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα και έντεχνα δημοτικοφανή τραγούδια.»

«Ο Δημήτριος Σέμσης ή Σαλονικιός (1883 - 1950)(βλέπε και παλαιότερες αναρτήσεις), βιρτουόζος παραδοσιακός βιολιστής. Γεννήθηκε Κουκουδέας Δημήτριος το 1883 στη Στρώμνιτσα. Στο τέλος του 1919 η οικογένεια του Δημήτριου Σέμση μετανάστευσε στη Θεσσαλονίκη. Το 1923 παντρεύτηκε τη Δήμητρα Κανούλα και απέκτησε 4 παιδιά. Στις αρχές του 1927 εγκαθίσταται μόνιμα στην Αθήνα. Αυτή την εποχή έλαβε το προσωνύμιο Σαλονικιός, μάλλον επειδή κάποιοι παράγοντες των δισκογραφικών εταιρειών νόμιζαν ότι καταγόταν από τη Θεσσαλονίκη. Είναι ο πρώτος οργανοπαίκτης που το όνομά του αναγράφεται στις ετικέτες δίσκων. Στα τέλη της δεκαετίας του 1920, ο Δημήτρης Σέμσης ήταν Διευθυντής Ηχογράφησης στην ΗΜV και στην Columbia, θέσεις με μεγάλη επιρροή, τις οποίες και διατήρησε και στις δεκαετίες του 1930 και 1940.

Συμμετείχε σε εκατοντάδες ηχογραφήσεις παραδοσιακών, σμυρναϊκών και ρεμπέτικων τραγουδιών στο διάστημα 1924 - 1931, παρουσίασε γύρω στο 1928 τα πρώτα του τραγούδια και το 1931 ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση της His Master's Voice, θέση που κράτησε μέχρι το θάνατό του. Όπως φαίνεται από τις ηχογραφήσεις, ο Δημήτρης ήταν, χωρίς αμφιβολία, ο μεγαλύτερος βιολιστής που ηχογράφησε στο χώρο του ρεμπέτικου/σμυρνέικου. Ηχογράφησε πολλές εκατοντάδες δίσκους και πολλοί από αυτούς επανακυκλοφόρησαν τα τελευταία χρόνια. Το 1972, σε μια συνέντευξή της, η Ρόζα Εσκενάζι είπε ότι ο Δημήτρης έπαιζε "το καλύτερο βιολί του κόσμου".»

«Στο σημερινό γραμμοφωνικό δίσκο μαζί με την Ρίτα Αμπατζή είναι στο βιολί ο Σαλονικιός και στο λαούτο ο Σιδέρης. Στις ετικέτες δεν αναγράφονται αλλά ακούγονται στις προσφωνήσεις.

Ο Σιδέρης Ανδριανός (πατέρας του Μίμη Ανδριανού), με το ψευδώνυμο ¨Κουλουριώτης¨ όπως και ο Παπασιδέρης, ήταν μεγάλος Σαλαμινιός λαουτιέρης. Στην οικογένεια του τόσο ο πατέρας του Ξενοφών όσο και ο θείος του Γιώργης έπαιζαν βιολί. Μαζί με τον πατέρα του είχαν μουσική σχολή. 

Παντρεύτηκε την Μαρία Δ. Πάλλα και απέκτησαν οκτώ παιδιά (ο γιός τους Μίμης γνωστός τραγουδιστής και κιθαρίστας).

Με την έναρξη της κατοχής ο Σιδέρης Ανδριανός παίρνει την πολυμελή οικογένειά του (οκτώ παιδιά) και μετακομίζει στην Αθήνα, στην οδό Περσεφόνης, στην περιοχή του Γκάζι, φοβούμενος τυχόν βομβαρδισμό του Ναυστάθμου, όπου έμειναν εκεί για δύο περίπου χρόνια.  Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα ο νεαρός Μίμης τραγουδούσε μαζί με τον πατέρα του στο κέντρο «ΠΙΤΣΟΥΝΙΑ»  που βρισκόταν στην πλατεία Κουμουνδούρου.  Στη συνέχεια η οικογένεια επιστρέφει ξανά στη Σαλαμίνα. (στην παραπάνω φωτογραφία δεν εικονίζεται ο Σιδέρης».

Με την ονομασία Κάστρο της Ωριάς (και με διάφορες παραλλαγές όπως Ωριάς κάστρο ή Ωργιάς ή Ωραιόκαστρο, καθώς και με άλλες παραλλαγές όπως Συριάς, Σουριάς, Ζουριάς, Οβριάς και Βριόκαστρο) είναι γνωστοί οχυρωματικοί περίβολοι, που συνδέονται με την λαϊκή παράδοση μιας τραγικής γυναίκας, της Ωριάς, δηλαδή της Ωραίας. Την εξήγηση αυτή ενισχύει η παραδοσιακή παραλλαγή που έχει καταγράψει ο λαογράφος Νικόλαος Πολίτης για την Ωριά. Παρόλα αυτά, η λέξη ωριά δεν ήταν συνηθισμένη για την περιγραφή μιας όμορφης κόρης.

 

Με αποθορυβοποίηση 

Μάλιστα, δεν συναντάται αλλού ο τύπος αυτός πέρα από το συγκεκριμένο δημοτικό τραγούδι, με αποτέλεσμα να δημιουργείται η υπόθεση της παραφθοράς. Στους μεσαιωνικούς χρόνους και στις λαϊκές παραδόσεις η χρήση του επιθέτου εύμορφη ήταν η πλέον συνηθισμένη για αυτόν τον σκοπό. Μια άλλη, ίσως και η πιο ρεαλιστική ετυμολογική εξήγηση της λέξης προέρχεται από τη Χριστίνα Λούπου-Ρόκου η οποία εξηγεί: “Οβριόκαστρο ή. Εβραιόκαστρο είναι η ονομασία πολλών μεσαιωνικών κάστρων επειδή αυτά υπήρξαν καταφύγια Εβραίων".

Ενδεχομένως, ο θρύλος και το λαϊκό μοτίβο, σε συνδυασμό με κάποια ιστορικά στοιχεία γυναικών οι οποίες αυτοκτόνησαν πέφτοντας από τα τείχη κάστρων, όπως στην περίπτωση του κάστρου των Σαλώνων, να οδήγησαν στην παραφθορά του πολύ διαδεδομένου αυτού δημοτικού τραγουδιού.

Τώρα για ποιο συγκεκριμένα κάστρο αναφέρεται το τραγούδι είναι άγνωστο καθώς με αυτή την ονομασία, ¨Της ωριάς το κάστρο¨, υπάρχουν πάρα πολλά σε όλη την Ελλάδα. 

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο ….(εδώ).