Καλογερίδης Ευστράτιος
(Στρατής- Δάσκαλος του βιολιού) ODEON GA 1159 Κονδυλιές (Χορός Κρητικός) -
Ανάμικτος Μαλεβιζιώτικος και Σητειακός (Χορός Κρητικός) 1926- 78rpm- 10''
«Ο Στρατής Καλογερίδης, (Σητεία, 1883 - Αθήνα, 25 Ιουλίου 1960) (βλέπε και αναρτήσεις 1, 189, 347 και
402) ήταν Έλληνας συνθέτης της κρητικής μουσικής, δεξιοτέχνης του βιολιού
καθώς και φωτογράφος. Άφησε πίσω του μια ζωντανή μουσική κληρονομιά που
συνεχίζει να επηρεάζει τη μουσική παράδοση της Κρήτης.
Ο Στρατής Καλογερίδης υπήρξε το μεγαλύτερο από πέντε
αδέλφια. Γονείς του ήταν ο Μανόλης Καλογερίδης, με καταγωγή από τον Ξυδά Καστελλίου Ηρακλείου και σπουδές στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών,
και η Άννα Τσαγκαράκη που ήταν από τη Μυρσίνη Σητείας. Από μικρός έδειξε κλίση στη
μουσική και γι' αυτό ο πατέρας του του αγόρασε ένα μαντολίνο, με το οποίο έμαθε
να παίζει κοντυλιές ακούγοντας ντόπιους μουσικούς. Στην κρητική παραδοσιακή μουσική, κοντυλιές είναι
μουσικές φράσεις, από τις οποίες σχηματίζονται μελωδίες, τραγούδια ακόμα και
χοροί. 
Μετά την ολοκλήρωση των εγκύκλιων σπουδών του γύρω στο 1900,
ο Καλογερίδης αναχώρησε για την Τουλόν της Γαλλίας όπου ζούσε η αδελφή της μητέρας του, παντρεμένη με
Γάλλο αξιωματικό. Σύμφωνα με πληροφορίες, επιθυμία του πατέρα του ήταν να
συνεχίσει τις σπουδές του στη Χημεία. Παρ' όλ' αυτά, η αγάπη του για τη μουσική
τον οδήγησε στην απόφαση να σπουδάσει μουσική, και συγκεκριμένα βιολί, στο
τοπικό παράρτημα του Κονσερβατουάρ του Παρισιού. Παράλληλα,
παρακολούθησε μαθήματα φωτογραφίας.
Οι ακριβείς ημερομηνίες της μετάβασής του στη Γαλλία και της
επιστροφής του στη Κρήτη δεν είναι πλήρως διασαφηνισμένες, είναι όμως γνωστό
ότι παρέμεινε εκεί για αρκετά χρόνια και επηρεάστηκε από τη δυτικοευρωπαϊκή
μουσική, καταγράφοντας τη μουσική του εμπειρία και συνδυάζοντάς τη με τη λαϊκή
μουσική παράδοση της Κρήτης.
Μετά τον ξαφνικό θάνατο του πατέρα του, ο Στρατής επέστρεψε
στη Σητεία και ασχολήθηκε με τη μουσική παράδοση της περιοχής. Από τις
παρτιτούρες του φαίνεται πως έδινε ιδιαίτερη σημασία στη συλλογή παραδοσιακής
μουσικής από τους λαϊκούς οργανοπαίχτες της Ζήρου (π.χ. το δεξιοτέχνη λυράρη Ιωάννη Χατζηαντωνάκη
ή Φοραδάρη) και άλλων περιοχών του Μεραμπέλου. Γύρω στο 1912 εγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο, όπου συνέχισε να ασχολείται με τη μουσική και τη
φωτογραφία, καταγράφοντας και επεξεργαζόμενος το μουσικό υλικό που είχε
συλλέξει από τις περιοχές των Νομών Λασιθίου και Ηρακλείου. 
Συμμετείχε μαζί
με άλλους Ηρακλειώτες βιολιστές, κιθαρίστες και μαντολινάρηδες στις περίφημες
καστρινές καντάδες των δεκαετιών 1910, 1920 και 1930. Παράλληλα, δίδασκε βιολί
στο Ωδείο "Απόλλων" του Ηρακλείου, έκανε εκπομπές για την μουσική της
ανατολικής Κρήτης στο ΕΙΡ και διατηρούσε φωτογραφείο στο
προάστιο Πόρος του Ηρακλείου. Η φήμη του ξεπέρασε την πόλη του Ηρακλείου και
μετέπειτα διάσημοι λυράρηδες όπως ο Σκορδαλός αλλά και βιολάτορες όπως ο Ναύτης
(Κώστας Παπαδάκης) από την Κίσσαμο ερχόταν προπολεμικά για να διδαχθούν από τον ίδιο την
τεχνική και τις κοντυλιές του.
Ο Στρατής Καλογερίδης πέθανε το 1960 μετά από προσβολή από
καρκίνο και ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο της Καλλιθέας Αττικής. Το 2005, τα οστά του μεταφέρθηκαν
και ενταφιάστηκαν στην ιδιαίτερη πατρίδα του.
Ο Στρατής Καλογερίδης ήταν ο πρώτος που έγραψε Κρητική
μουσική σε παρτιτούρες. Αποτέλεσε την μουσική γέφυρα μεταξύ της κρητικής
μουσικής και της δυτικοευρωπαϊκής, καθώς στις δημιουργίες του εισήγαγε στοιχεία
της ευρωπαϊκής μουσικής. Διέσωσε πολλές παλιές μελωδίες καταγράφοντας και
μεταγράφοντας τις στο πεντάγραμμο, δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις για την
αρτιότερη τεχνικά εκτέλεσή τους στο μέλλον. Συνέθεσε επίσης πρωτότυπες
κοντυλιές και μελωδίες, οι οποίες δισκογραφήθηκαν και εκτιμήθηκαν ιδιαίτερα από
το κοινό. Ήταν ο πρώτος που εισήγαγε τα μαντουρίσματα, τη μίμηση δηλαδή από το
βιολί του ήχου της ασκομαντούρας.
Το 1933 ηχογράφησε 16 σκοπούς
κρητικής μουσικής στην Αθήνα, ενώ οι «Κοντυλιές στη Fa» έγιναν ηχητικό σήμα για
το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Γνωστές σήμερα
ως κοντυλιές του Καλογερίδη, οι συνθέσεις του άσκησαν τόση επιρροή ώστε να
περάσουν στην προφορική παράδοση από άλλους παραδοσιακούς καλλιτέχνες που τις
έπαιζαν σε γλέντια και γιορτές.
Ο Καλογερίδης θεωρείται ως ένας βιολάτορας-θρύλος στην
Κρήτη. Η μουσική προσωπικότητά του έχει διαρκή επίδραση στην τοπική μουσική
σκηνή καθώς τα έργα του παίζονται ακόμα και σήμερα από τους καλλιτέχνες της
παραδοσιακής μουσικής. Η προσφορά του στη μουσική παράδοση της ανατολικής
Κρήτης υπήρξε ανεκτίμητη, μια και κατάφερε να διασώσει πολλές παραδοσιακές
κοντυλιές και ταυτόχρονα να δημιουργήσει νέες συνθέσεις, που συνεχίζουν να
αναπαράγονται και να εξελίσσονται.»
Η δεύτερη σε σειρά πλάκα γραμμοφώνου του Καλογερίδη. Η πρώτη (έχει αναρτηθεί παλαιότερα) GA 1158 ηχογραφημένη και αυτή το 1926.
Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο ….(εδώ).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου