Πέμπτη 3 Ιουλίου 2025

510. RCA VICTOR EPAG 7008 ΚΡΗΤΗ ΜΕΓΑΛΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΣΗΦΟΓΙΩΡΓΑΚΗ 1962

Σηφογιωργάκης (Σηφογεωργάκης- Σιφογιωργάκης) Σπύρος- Μαρκογιαννάκης Ιωάννης (Μαρκογιάννης) RCA VICTOR EPAG 7008 Ο φάρος (Αμαριώτικος συρτός) - Κουρνιανός συρτός - Το γράμμα (Καλαματιανό) - Δεν έχω άλλα δάκρυα (Χανιώτικος συρτός) 1962- 45rpm- 7''
 
«Η όλη δισκογραφική επιτυχία τού Σπύρου Σηφογιωργάκη (βλέπε και αναρτήσεις 17, 54, 78, 104, 132, 153, 179, 210, 250, 282, 319, 345, 390, 430 και 473) μέχρι σήμερα αριθμεί δεκάδες μικρών και μεγάλων δίσκων. Επιπλέον, έχει τιμηθεί επανειλημμένα από διάφορους φορείς της χώρας μας και του εξωτερικού για τη μεγάλη προσφορά του στη μουσική παράδοση τού νησιού μας.
O Σπύρος Σηφογιωργάκης, είναι γεγονός, ουδέποτε χρησιμοποίησε τη λύρα ως πάρεργο, αλλά πάντοτε ως κύριο και βιοποριστικό του επάγγελμα, στο οποίο τον στήριξε η πληθωρική αγάπη και αφοσίωση τού κόσμου. Τελευταία, πριν την ασθένειά του, ο Σηφογιωργάκης διατηρούσε Σχολή παραδοσιακής λύρας στον «Πολιτιστικό Σύλλογο Tυμπακίου» και στις Mοίρες. Δεκάδες χρόνια δάσκαλος της κρητικής λύρας (από το 1970) έχει, ήδη, παραδώσει στον χώρο της κρητικής μουσικής αρκετά νέα παιδιά, με ένα πλήρες κρητικό «ρεπερτόριο», που θα αποτελέσουν, ασφαλώς, τους μελλοντικούς συνεχιστές της αυθεντικής και γνήσιας κρητικής μας μουσικής παράδοσης.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα των τραγουδιών τού Σπύρου Σηφογιωργάκη είναι η αθωότητα και η απλοϊκή ομορφιά και χάρη που τα διαπνέουν. H φωνή του γλυκιά, μπάσα και μελωδική πατά γερά και σταθερά πάνω στη νότα και έχει χαρακτηριστική άνεση, απλότητα, χάρη, μεγαλοπρέπεια και λεβεντιά. Χρησιμοποιούσε λίγες μεν και απλές νότες με πλούσιο, όμως, και δυνατό αποτέλεσμα, που οφείλεται, ακριβώς, στην πηγαία ικανότητα, το αστείρευτο του ταλέντο και την ατέλειωτη αγάπη του στην κρητική λαϊκή μας μούσα και παράδοση, χαρακτηριστικό και αυτό γνώρισμα των μεγάλων δημιουργών της τέχνης.
Είναι κάτι που λείπει, δυστυχώς, σήμερα από τους νεότερους δημιουργούς, που, μέσα από την πολυπλοκότητα των συνθέσεών τους, απουσιάζουν παντελώς το χρώμα και η ταυτότητα. Άφησε που, συχνά, προσθέτουν και άσχετα προς τη γνήσια κρητική μουσική παράδοση όργανα, καταστρέφοντας με τον τρόπο αυτόν τη γνησιότητα της κρητικής λαϊκής μουσικής έκφρασης. Πολύ σωστά είχε πει κάποτε ο Χαράλαμπος Γαργανουράκης, σε τηλεοπτική του εκπομπή, ότι οι νέοι καλλιτέχνες μπήκανε στα χωράφια των παλιών και κυριολεκτικά τα κουρσέψανε, βρίσκοντας έτοιμο και στρωμένο τραπέζι, ενώ ο ίδιος, ταυτόχρονα, δήλωνε για τον Σπύρο Σηφογιωργάκη, χωρίς κανένα δισταγμό, ότι ήταν τότε, στη δεκαετία του εξήντα, που τον είχε ως πρότυπο και οδηγό του στις καλλιτεχνικές του εξορμήσεις.
Ο Σπύρος Σηφογιωργάκης υπήρξε ένας αληθινά μεγάλος ριμαδόρος και πρωτομάστορας της κρητικής μουσικής τέχνης και παράδοσης. Ευαίσθητος και ρομαντικός ένιωθε πάντα μέσα του βαθιά αγάπη για το χωριό του και τις παιδιάστικες αναμνήσεις του στο πατρογονικό του σπίτι. Αισθανόταν ατέλειωτη ευγνωμοσύνη προς τους συγχωριανούς του, Aγαλλιανούς και Kεραμιανούς, που, πρώτοι αυτοί, είναι αλήθεια, του παραστάθηκαν και τον βοήθησαν στο δύσκολο ξεκίνημα της καριέρας του. Τότε που, όπως έλεγε και ο ίδιος, ¨οι άνθρωποι ήταν πολύ πιο ζεστοί και όμορφοι απ’ ότι σήμερα και όλα πολύ πιο απλά και ανθρώπινα¨…».
Βιογραφικά στοιχεία για τον Σηφογιώργη θα βρείτε σε παλαιότερες αναρτήσεις.
Στο σημερινό extended 45άρι του Σηφογιωργάκη στο λαούτο το μόνιμο δίδυμο του ο Μαρκογιάννης. Τα τραγούδια είναι, τα δύο από το πρώτο του δισκάκι και τα άλλα δυο από το τρίτο και το τέταρτο. Στο πρώτο δισκάκι ο ¨Αμαριώτικος συρτός¨ αναφέρετε ως ¨Νέος Αμαριώτικος συρτός¨ και θα αναρτηθεί μελλοντικά. Στο οπισθόφυλλο του δίσκου εικονίζεται και ο ΒΟΑΚ (από τότε πολεμάνε αλλά τον έκαναν βοσκοτόπια λόγω υπερπληθυσμού των κατσικιών).
Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο ….(εδώ).
 




Κυριακή 29 Ιουνίου 2025

509. HIS MASTER'S VOICE 7PG 3523 ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ (ΤΑΚΗΣ)- ΠΕΤΡΙΔΗΣ ΓΩΓΟΣ 1964

Ιωαννίδης Τάκης (Δημήτρης)- Πετρίδης Γώγος (Γιώργος- Ο Πατριάρχης της Ποντιακής λύρας) HIS MASTER'S VOICE 7PG 3523 Κορτσόπου απαράλαχτα (Χορός Σαμψούντας) - Εφτάν ντε κατσες σο ράσιν (Ομάλ) 1964- 45rpm- 7''

«Ο Δημήτρης (Τάκης) Ιωαννίδης (βλέπε και αναρτήσεις 79, 191 και 383) γεννήθηκε το 1935 στην Κάτω Καλλινίκη Φλώρινας.
Δισκογραφικά έχει αρκετούς δίσκους 45 στροφών και  LP (σύνολο 24). Στις αρχές της δισκογραφικής του καριέρας τον συναντάμε με το όνομα Δημήτρης ενώ μετέπειτα Τάκης. Απεβίωσε 15/10/2010. Δυστυχώς δεν υπάρχουν περισσότερα βιογραφικά στοιχεία.
Σαμσούν (Samsun) στην Τούρκικη γλώσσα ονομάζεται η πόλη Σαμψούντα (Αμισός) του Πόντου η οποία κατά τον γεωγράφο Στράβωνα ιδρύθηκε από τους Ίωνες της Μιλήτου το 800 περίπου Π.Χ.
Ο χορός Σαμσόν πρωτοχορεύτηκε από Οφλήδες (με καταγωγή από την περιοχή του Όφη στον Πόντο) του Ν. Πιερίας (Νέα Τραπεζούντα, Κορινός) που έμαθαν τον χορό από τον Σαμψούντιο Μακάρ ή Μακάριο Χατζηκωνσταντινίδη την περίοδο που πρωτοήρθαν από τον Πόντο και ζούσαν στο ίδιο χωριό το Καλλίκρουνο Δράμας (Πάστροβα ήταν η παλιά ονομασία) που ήταν και το χωριό της πρώτης τους εγκατάστασης στην μητροπολιτική Ελλάδα.
Κατά το Σωτήρη Λυκίδη γεννημένο το 1926, χορευόταν αντί για τον χορό «Σέρα» στην περιοχή αυτή του Πόντου.
Για τον χορό Ομάλ έχουμε αναφερθεί σε παλαιότερες αναρτήσεις».
Στο σημερινό δισκάκι στο χορό της Σαμψούντας τραγουδάει ο Γώγος Πετρίδης για τον οποίο θα βρείτε πληροφορίες στην ανάρτηση 454. Αν δεν πρόκειται για λάθος τυπογραφικό, πιστεύω ότι η συμμετοχή του Πετρίδη έχει σκοπό να βοηθήσει τον Ιωαννίδη στα πρώτα του βήματα.
Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο ….(εδώ).
 

 

Τετάρτη 25 Ιουνίου 2025

508. PARLOPHONE B.74356 ΧΑΛΚΙΑΣ ΝΙΚΟΣ 1955

Χαλκιάς Νίκος (Μπέτζας)- Συγκρότημα Νίκου Χαλκιά: Γιώργος Χαλκιάς- Βαγγέλης Χαλκιάς- Δημήτρης Χαλκιάς- Παύλος Χαλκιάς PARLOPHONE B.74356 Αμάραντος (Τσάμικο) - Σταφύλι μοσχοστάφυλο (Χορός στα δύο) 1955- 78rpm- 10''
«Ο Νίκος Χαλκιάς ή Μπέτζας γεννήθηκε στον Αμάραντο (άλλες μαρτυρίες από την Μόλιστα) Κόνιτσας (στην Βούρμπιανη ήταν γαμπρός). Η σχέση του με τους Ηπειρώτες Χαλκιάδες είναι άγνωστη, παρόλο που υπάρχει ο Νίκος Χαλκιάς (επίσης κλαρινοπαίκτης) αδερφός του Τάσου.
Ο Νίκος Χαλκιάς είχε τέσσερις γιους που αποτελούσαν το συγκρότημα Νίκου Χαλκιά, τον Γιώργο που έπαιζε βιολί και κλαρίνο, τον Βαγγέλη στο ντέφι βιολί, τον Δημήτρη στο ακορντεόν τραγούδι και τον Παύλο στο λαούτο.»
Εξαιρετικό το συγκρότημα του Νίκου Χαλκιά και ο ίδιος στο κλαρίνο. Δυστυχώς δεν έχουν μεγάλο δισκογραφικό έργο. Περισσότερα βιογραφικά στοιχεία δεν κατάφερα να βρω.
Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο ….(εδώ).
 

 

Παρασκευή 20 Ιουνίου 2025

507. FIDELITY 7371 ΣΚΑΛΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ- ΣΚΑΛΙΔΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ- ΜΑΝΟΥΔΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ 1965

Σκαλίδης Ιωάννης (Σκαλιδογιάννης)- Παπαδάκη (Σκαλίδη) Δέσποινα- Μανουδάκης Βασίλης FIDELITY 7371 Αφαίρεσες μου την καρδιά (Συρτό) - Τι έχουν τα ματάκια σου (Πεντοζάλης) 1965- 45rpm- 7''
 
«Ο Γιάννης Σκαλίδης (βλέπε ανάρτηση 20, 56, 121, 214, 243, 370, 420 και 462) γεννήθηκε το 1927 και καταγόταν από τη Μικρή Γωνιά του  Δήμου Ρεθύμνου, ζούσε στην Ηλιούπολη Αττικής, στο επάγγελμα ήταν Αστυνομικός και είχε πολύ μεγάλο δισκογραφικό έργο με ηθογραφικό περιεχόμενο, θέματα από τη ζωή της Κρητικής υπαίθρου, σατυρικά, κ.ά.  Σε αρκετές δισκογραφικές δουλειές του τον συνόδευε η σύζυγός του Δέσποινα, αλλά και ο γιος τους Στέλιος.
Ο Γιάννης Σκαλίδης ήταν δάσκαλος της κρητικής λύρας καθώς δίδασκε την τέχνη του αρκετά χρόνια σε Κρητικούς της Αττικής. Ο Γιάννης Σκαλίδης με την σύζυγό του Δέσποινα είχαν δημιουργήσει ένα εξαιρετικό καλλιτεχνικό ζευγάρι στον χώρο της Κρητικής Μουσικής, από τα κορυφαία καλλιτεχνικά ζευγάρια στην Κρήτη, με πολλές επιτυχίες και πολλές εμφανίσεις, ακόμη και στο εξωτερικό, όπου ζούσαν Κρήτες.
Έχει συνεργαστεί με τους Μανουδάκη Βασίλη, Μαράκη Γιάννη, Κλειδουχάκη Ανδρέα, Σιροκάκη Δημοσθένη, Σκαλιώτη Βασίλη (κλαρίνο- βλέπε ανάρτηση 20), Κακουλάκη Φάνη και Κούτρα Ιωάννη (κλαρίνο). Μαράκη Γιάννη και Αποστολάκη Γιώργο.
Δισκογραφικά έχει 7 LP δίσκους, πάνω από 25 σαρανταπεντάρια και πάρα πολλές συμμετοχές σε συλλογές στο ενεργητικό του.
Πέθανε σε τροχαίο το βράδυ της 22ης Αυγούστου 2014, σε ηλικία 87 ετών.»
Από τα πολλά 45άρια του Σκαλίδη με την γυναίκα του Δέσποινα και τον Βασίλη Μανουδάκη στο λαούτο, το σημερινό δισκάκι.  
Φωτογραφίες και τα ηχητικά αρχεία …(εδώ).
 



Τρίτη 17 Ιουνίου 2025

506. COLUMBIA D.G.115 ΧΑΡΧΑΛΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ- ΜΑΥΡΟΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ ΣΤΑΥΡΟΣ 1931

Χάρχαλης (Χαρχαλάκης- Χαρχαλονικολής) Νικόλαος (Νικολής)- Μαυροδημητράκης (Μακροδημήτρης) Σταύρος COLUMBIA D.G.115 Ηρακλειώτικο πηδηχτό - Κοντυλιές Ηρακλειώτικες 1931- 78rpm- 10''
 
«Ο Νικόλαος Χάρχαλης (το πραγματικό του όνομα Νικόλαος Χαρχαλάκης- βλέπε και ανάρτηση 260) γεννήθηκε το 1884 στα Χαρχαλιανά Κισσάμου του νομού Χανίων, περιοχή με μεγάλη με μεγάλη μουσική παράδοση, που είχε αναδείξει πολλούς και σπουδαίους μουσικούς.
Υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους σολίστες του βιολιού στη δυτική Κρήτη και η καλλιτεχνική παρουσία του σφράγισε έντονα και για πολλές δεκαετίες τη μουσική συνείδηση του λαού της περιοχής των Χανίων.
Η πιο πλούσια και καρποφόρα από πλευράς καλλιτεχνικής δραστηριότητας περίοδος για το Χάρχαλη ήταν από το 1910 έως το 1940. Την περίοδο αυτή, και συγκεκριμένα το 1931, με συνεργάτη το σπουδαίο λαουτιέρη της εποχής εκείνης Σταύρο Μαυροδημητράκη ηχογράφησε δύο περίφημα συρτά: τον "Χανιώτικο" και τον "Αποκορωνιώτικο συρτό", που σήμερα θεωρούνται κλασικά και οι συγκεκριμένες δισκογραφικές τους εκτελέσεις θεωρούνται από τις πιο αξιόλογες εμπεριέχουν δε και το σπουδαίο και ιδιόμορφο τραγούδι του Χάρχαλη.
Ο Νικολής Χάρχαλης είχε κληρονομήσει το μουσικό ταλέντο από τους προγόνους του, αλλά και το καλλιέργησε στην πορεία.
Από τους λίγους μουσικούς που το όνομα τους σήμερα παραπέμπει σε ιερό ευαγγέλιο. Τον είπαν πρωτομάστορα, δάσκαλο, θεμέλιο λίθο, θρύλο. Ίσως όλα αυτά μαζί. Το ψεγάδι στο παίξιμο του ήταν μια λέξη ανύπαρκτη. Ο ίδιος, ποτέ με έπαρση, φρόντιζε να χαμηλώνει τους τόνους και τις οξείες που συνόδευαν το όνομα του.
Ο πατέρας του ήταν από τους καλύτερους τραγουδιστές και χορευτές της εποχής του. Ίσως από εκεί να κληρονόμησε την ομορφιά της φωνής του. Η μητέρα του καταγόταν από τον Αερινό Κισσάμου και ήταν αδελφή του μεγάλου βιολάτορα, του Φελεσογιάννη. Η μουσική όπως καταλαβαίνουμε ήταν ριζωμένη βαθειά στο σπιτικό του Χάρχαλη. Τα ακούσματα, την εποχή που ήταν παιδί, ήσαν γνήσια και καθαρά. Οι μουσικοί της περιοχής, ένας κι ένας: Ματζουράνας, Κιόρος Γ', Μανιατογιάννης, Καναρίνης, Βουρογιάννης, Φελεσογιάννης, Νικηφόρος Μαυροδημητράκης, Ανδρέας Μαριάνος, Μπαλαμπός, Παλιμέτης, Καραγκιουλές κ.α.
Όλοι αυτοί ώθησαν τον Χάρχαλη ώστε να ασχοληθεί ενεργά με την παραδοσιακή μουσική. Πρωτόπιασε, μαθητής ακόμα του δημοτικού, μια αυτοσχέδια λύρα και την σκάλιζε ώστε να μάθει τους πρώτους σκοπούς. Γρήγορα όμως πήρε ένα βιολί.
Οι βάσεις του γερές. Ο Φελεσογιάννης και κατόπιν ο Παλιμετάκης ήταν οι πρώτοι του δάσκαλοι. Μαζί τους έμαθε την τέχνη του βιολιού και τους παλιούς αθάνατους σκοπούς. Αλλά και τα ακουστικά παραδείγματα από τους άλλους βιολάτορες ήταν επίσης σημαντικά. Όλα αυτά τα επεξεργαζόταν με μεγάλη λεπτομέρεια και σιγά σιγά άρχιζε να βγάζει και να σχεδιάζει τον δικό του προσωπικό ήχο, το δικό του παίξιμο.
Δεν άργησε να βγει στα γλέντια. Το όνομα του μαθεύτηκε πολύ γρήγορα από τον κόσμο.
Τα καλέσματα πύκνωσαν και ο ίδιος άρχισε πλέον να καταλαβαίνει ότι ο κόσμος τον ήθελε. Η Κίσσαμος πλέον ήταν πολύ μικρή για να χωρέσει το ταλέντο του. Έπαιξε και στις άλλες επαρχίες του νομού Χανίων και η απήχηση ήταν και εκεί η ίδια. Τα κύρια χαρακτηριστικά του ήταν τα εξής: Ποτέ δεν βγήκε έξω από τα μέτρα (χρόνος) του συρτού.
Οι μαντινάδες του ταίριαζαν με τον χορευτή και με τον σκοπό που έπαιζε. Χώριζε την μαντινάδα και στο τελείωμα του σκοπού έλεγε την επόμενη χωρίς να βγει από τα μέτρα.
Ήταν λαρυγγόφωνος, τραγουδούσε πολύ δυνατά και ψηλά έτσι ώστε να ακούγεται σε όλους, ιδιαίτερα τότε που τα μηχανήματα και τα μικρόφωνα ήταν ανύπαρκτα. Ποτέ δεν παρεκτράπηκε, δεν μέθυσε, δεν παρεξηγήθηκε με κανέναν κατά την διάρκεια του γλεντιού του. Αποχωριζόταν το πάλκο μόνο για να κατέβει στην τάβλα να τραγουδήσει με τον κόσμο ή όταν ήθελε να χορέψει με την συνοδεία 8μόνο του λαγούτου. Και ένα λαμπρό χαρακτηριστικό ακόμα . Ποτέ δεν έπαιζε τον ίδιο σκοπό δεύτερη φορά, το ρεπερτόριο του άλλωστε ήταν πλουσιότατο.
Ποτέ δεν ονόμαζε τον εαυτό του συνθέτη, συνθέτες θεωρούσε όλους τους παλαιότερους.
Όμως με την σειρά του και αυτός άφησε στην μουσική μας δύο κλασσικότατους συρτούς, τον Συρτό του Χάρχαλη ή Χαρχαλιανό το 1914 και τον Θερισσιανό ή Χαρχαλίστικο το 1923, συρτό αφιερωμένο στους Θερισσιανούς πολεμιστές της επανάστασης του 1905.
Όταν δεν είχε γλέντια, η αυλή του γέμιζε από μικρά παιδιά που ήθελαν να μάθουν βιολί κοντά στον λαμπρό μουσικό. Σπάνιες όμως αυτές οι ανάπαυλες, ο Χάρχαλης έλειπε συνεχώς στα γλέντια, από την Κίσσαμο και το Σέλινο, μέχρι τα Κερεμειά και τα Σφακιά, μέρες ολόκληρες, εβδομάδες. Η περιουσία που απέκτησε ήταν σημαντική, την οποία και διαχειρίζονταν η γυναίκα του και τα παιδιά του.
Στα γλέντια του τον συντρόφευσαν με τις πενιές τους ο Σταύρος Μαυροδημητράκης, ο Γιώργης Κουτσουρέλης, ο Βασίλης Σκευάκης, ο Αντώνης Κλεινάκης, ο Στεφανής Λιονάκης, ο Λέφας κ.α.
Η παρουσία του στην δισκογραφία ξεκινά το 1928, μαζί με τον Σταύρο Μαυροδημητράκη, όπου ηχογραφεί και τραγουδά τον Χανιώτικο συρτό σημειώνοντας τότε μεγάλη επιτυχία.
Ο Χάρχαλης στην κορυφή της δόξας του όμως θα βιώσει μια μεγάλη στενοχώρια. Οι κοινωνικές καταστάσεις και η κουλτούρα τότε του κόσμου ήταν αυστηρά εμπόδια στις ερωτικές σχέσεις των ανθρώπων. Αυτή την νοοτροπία την πλήρωσε με την ζωή του ο μονάκριβος γιός του Χάρχαλη.
Από τότε σταμάτησαν τα γλέντια, το βιολί βουβάθηκε, ο Χάρχαλης έπεσε με μελαγχολία. Πολλά χρόνια πέρασαν ώσπου να το ξαναπιάσει. Οι παρακλήσεις ήταν πολλές, αλλά ακόμα μεγαλύτερη η δίψα του Χάρχαλη για την μουσική. Ξανάπιασε το βιολί, όχι όμως για να παίζει στα μεγάλα γλέντια, μόνο για τα φιλικά του πρόσωπα, για τους συγγενείς και πιο πολύ για τον ίδιο του τον εαυτό.
Ασχολήθηκε πολύ με την έρευνα των παλιών συρτών. Τα μάζεψε, τα έβαλε σε σειρές, διατήρησε τις γνήσιες πατρότητες τους και τα διέδωσε στους νεώτερους του μουσικούς. Ποτέ δεν κατηγόρησε κάποιον καλλιτέχνη, πάντα είχε κάποιο καλό λόγο να πει για όλους. Την εποχή που ο ίδιος μεσουρανούσε, ο Γιώργης Μαριάνος ήταν το άλλο μεγάλο όνομα. Πολλά ειπώθηκαν για τις σχέσεις τους, ο Χάρχαλης όμως πάντα παραδεχόταν την αξία του Μαριάνου χωρίς ποτέ να τον κατηγορήσει.
Στο καφενείο του Γιώργη Κουτσουρέλη ο Χάρχαλης έπαιζε αρκετά συχνά για τις φιλικές παρέες μέχρι τα γεράματα του που αποτραβήχτηκε στο χωριό του.
Στις αρχές της δεκαετίας του '70, λίγο καιρό πριν φύγει από την ζωή, ηχογράφησε μαζί με τον Γιώργη Κουτσουρέλη και τον Μανώλη Γαλάνη μια σειρά από ερασιτεχνικές μπομπίνες με παλιά κισσαμίτικα συρτά.
Ο Χάρχαλης έδωσε μια σωστή και άριστη γραμμή τόσο στο παίξιμο του βιολιού, όσο και στην απόδοση των τοπικών μουσικών μοτίβων (συρτά/πεντοζάλι/ρουμαθιανή σούστα). Οι Χανιώτες καλλιτέχνες, βαθειά αισθανόμενοι την προσφορά του, έδωσαν στον σύλλογο τους το όνομα του μεγάλου μουσικού.
Ο Χάρχαλης παρόλο τις ταλαιπωρίες και τις στενοχώριες, έζησε πολλά χρόνια, στα ενενήντα του αποχαιρέτησε τον κόσμο, εκεί που τον γνώρισε, εκεί τον άφησε, στα Χαρχαλιανά, όπου και αναπαύεται. Μια μεγάλη μορφή, ένας καλλιτέχνης υψηλού επιπέδου και ήθους, μια κολώνα της κρητικής μουσικής. Ο Χάρχαλης έζησε όλα τα χρόνια στο χωριό του, μέχρι τα βαθιά γεράματα που πέθανε σε ηλικία 90 χρονών το 1974.»
Στο σημερινό δίσκο γραμμοφώνου, μαζί με τον δεξιοτέχνη του βιολιού Χαρχαλονικολή, ο Σταύρος Μαυροδημητράκης ή Μακροδημήτρης (Μαυροδημήτρης πιθανότατα ήθελαν να γράψουν στις ετικέτες), στο λαούτο. Στα δύσκολα χρόνια των πρώτων δεκαετιών του περασμένου αιώνα, άκμασε αυτή η ζυγιά. Από τα τέλη της δεκαετίας του '10, έως και τις αρχές του '30. Σχεδόν δεκατρία χρόνια γεμάτα γλέντια, γεμάτα επιτυχίες. Μουσική "κυριαρχία" και στις πέντε επαρχίες του νομού Χανίων. Αλλά δεν περιορίστηκαν μόνο εκεί. Πολλές αναφορές έχουμε σήμερα για παρουσία τους σε πολλές περιοχές του νομού Ρεθύμνης. Ακόμα και στο Ηράκλειο καλέστηκαν να παίξουν, όπως και στην Αθήνα.
Ζυγιά σωστή, δεμένη, συνεργασία άψογη, ο καθένας γνώριζε πολύ καλά τις δυνατότητες του άλλου, αμοιβαίος σεβασμός πάνω απ' όλα.  Έδωσαν τα φώτα σε νεώτερους, δημιούργησαν μιμητές, φανατικούς θαυμαστές, δέσποζαν και εντυπωσίασαν στην εποχή τους, ίσως όσο καμία άλλη ζυγιά εκείνα τα χρόνια της ακμής τους!
Κουραστικές πορείες, από το ένα γλέντι στο άλλο, συχνά από την μία επαρχία στην άλλη, θρυλικές σήμερα οι ιστορίες αυτών των γλεντιών, νοσταλγικές οι εξιστορήσεις όλων όσων τους έζησαν.
Ο Χάρχαλης, στο απόγειο της καριέρας του, έδειξε εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του τότε νεαρού, σχεδόν δεκαοκτάχρονου Μαυροδημητράκη. Ήσαν άλλωστε κοντοχωριανοί και μπορούσαν να ανταμώνουν εύκολα ώστε να κάνουν πρόβες και να "δένουν" αρμονικά τα όργανα τους. Δεν υπήρχε χωριό και πανηγύρι στην Κίσσαμο, που να μην πρωταγωνίστησαν κατά την δεκαετία του '20. Όπως προείπαμε όμως, δεν περιορίστηκαν μόνο στην Κίσσαμο. Η απήχηση ήταν μεγάλη παντού. Ολόκληρη περιοδεία στον Αποκόρωνα, στα Σφακιά, έπειτα σε χωριά του Ρεθύμνου και μετά, από τρείς μήνες σχεδόν, πίσω στην "βάση" τους. Ανταμείφθηκαν από τον κόσμο, εκτός των όποιων χρημάτων, με την αγάπη και την καλοσύνη. Όπως μας είχε πεί κάποτε ο αείμνηστος Ναύτης "Ήταν μεγάλη υπόθεση για έναν γαμπρό να έχει κλείσει για το γαμήλιο γλέντι τον Χάρχαλη με τον Μαυροδημήτρη......!"
Με αποθορυβοποίηση. 
Ο σημερινός γραμμοφωνικός δίσκος, ψηφιοποιήθηκε με την ίδια μέθοδο που χρησιμοποιώ όλα τα χρόνια ύπαρξης του blog. Αρκετοί με έχουν προτρέψει να κάνω αποθορυβοποίηση στους δίσκους για να είναι το αποτέλεσμα καλύτερο. Η αποθορυβοποίηση με βρίσκει αντίθετο. Σήμερα όμως σας δίνω την σημερινή ηχογράφηση και αποθορυβοποιημένη με την μέθοδο της αναγνώρισης θορύβου (σε επόμενες αναρτήσεις θα σας παραθέσω και μια δεύτερη μέθοδο). Τα συμπεράσματα δικά σας.
Στους δυο ¨Ηρακλειώτικους¨ σκοπούς του σημερινού δίσκου (για να έρθουμε και στο ζουμί) και ειδικά στις ¨Κοντυλιές¨ έχει βάλει όλη την δυτικοκρητική φιλοσοφία (παίξιμο) ο Χαρχαλονικολής. Πραγματικά δεν υπάρχουν λόγια.   
Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο ….(εδώ).
 

 

Τετάρτη 11 Ιουνίου 2025

505. PANIVAR PA 534 ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΚΗΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ- ΜΑΡΚΟΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ 1972

Σταυρουλάκης Παντελής- Μαρκογιαννάκης Γιάννης (Μαρκογιάννης) PANIVAR PA 534 Μαντινάδες (Κοντυλιές) - Πάντα για σένα εγώ πονώ (Συρτός) 1972- 45rpm- 7''
 
«Ο Παντελής Σταυρουλάκης (βλέπε και αναρτήσεις 35 και 163), από το χωριό Χάρακας της επαρχίας Μονοφατσίου του νομού Ηρακλείου, γεννήθηκε το 1934 και σκοτώθηκε το 1982 σε ηλικία 48 ετών από ατύχημα. Θεωρείται  ένας από τους αγαπημένους λυράρηδες της κεντρικής Κρήτης και η μνήμη του είναι πάντα φρέσκια στο νου και την ψυχή των Κρητικών μερακλήδων.
 Ο Παντελής Σταυρουλάκης ήταν ένας αυθεντικός απλός άνθρωπος του κρητικού χωριού, από γονείς αγρότες, ενώ και ο πατέρας του έπαιζε λύρα ερασιτεχνικά. Ο ίδιος ο Παντελής έπιασε τη λύρα σε μικρή ηλικία και πρωτόπαιξε επαγγελματικά σε γλέντια της περιοχής στα 16 του χρόνια. Μεγαλώνοντας όμως κάποια στιγμή εγκατέλειψε τη λύρα και ξανάπαιξε μετά από 22 χρόνια παύσης! Το 1965 ηχογράφησε μαζί με τον Γιώργο Κουμιώτη (Καμαράτο).
Σε ηλικία 45 χρονών ο Παντελής Σταυρουλάκης ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο με συνεργάτη το γνωστό λαγουθιέρη και συνεργάτη πολλών μεγάλων λυράρηδων από τους Βώρους Ηρακλείου τον Νίκο Καδιανό.  Ήταν παντρεμένος με τη Μαρία Αποστολάκη από τον Χάρακα και είχαν δύο κόρες, την Μελανθία και την Κλειώ. Το χειμώνα του 1980, ο Παντελής Σταυρουλάκης βρέθηκε στην Αθήνα, για να ηχογραφήσει την τελευταία του δισκογραφική δουλειά, με τίτλο “Μοίρα δεν σε φοβούμαι πια”, μαζί με τον επίσης αείμνηστο λαουτιέρη από τις Δαφνές Ηρακλείου, Μανούσο Παπατσαρά. Κάποτε του παρουσιάστηκε πρόβλημα υγείας στο στομάχι και έπρεπε να μην ξενυχτά και να μην καπνίζει, κάτι που τον έκαμε να σταματήσει την λύρα. Όμως οι φίλοι και οι παρέες τον πίεζαν να συνεχίσει, οπότε αναγκάστηκε να δώσει την λύρα στον ξάδελφο του Γιάννη Καδιανάκη, που τότε μάθαινε.
Στο Ροδάκινο είχε έναν καλό φίλο και του είχε υποσχεθεί ότι θα έπαιζε στον γάμο του. Και πράγματι όταν τον κάλεσε πήρε την λύρα του Γιώργη Δημητράκη από τσι Παρανύμφους και πήγε και έπαιξε. Τότε περνώντας από το Ρέθυμνο παράγγειλε στου Σταγάκη μια καινούργια λύρα. Δεν συνέχισε βέβαια να παίζει όπως πριν, μόνο που ήθελε να ασχοληθεί και να γράψει δίσκους να τονέ θυμούνται, λέει, τα παιδιά του και ο κόσμος. Ο πρώτος δίσκος 45 στροφών που έγραψε είχε τίτλο «Στο γιασεμί κτίζω φωλιά». Το 1970 έγραψε τον πρώτο του μεγάλο δίσκο και μετά τον δεύτερο, «Το μυστικό μου είναι βαρύ». Ετοιμαζότανε να γράψει και τον τρίτο, αλλά δυστυχώς δεν πρόλαβε. Τα ‘χε γραμμένα τα κομμάτια έτοιμα σε κασέτα με τις μαντινάδες και τον τίτλο τους.
Ο Παντελής Σταυρουλάκης έχει στο ενεργητικό του αρκετές δεκάδες συνθέσεων από συρτά, κοντυλιές αλλά και καλαματιανά. Μετουσίωσε μελωδίες και ρυθμούς από συρτούς της Δυτικής Κρήτης με βάση το λυρισμό της μουσικής της Ανατολικής Κρήτης. Αλλά και τις κοντυλιές της Ανατολικής Κρήτης της απέδωσε με τον αμιγώς μεσαρίτικο χαρακτηριστικό τρόπο. Φυσικά αυτή καλλιτεχνική συμπεριφορά συνιστά το καλώς εννοούμενο «πάρε – δώσε» στο χώρο της τέχνης. Γενικότερα διαπιστώνουμε ότι οι περισσότερες μουσικές δημιουργίες του Παντελή αποτελούν παραλλαγές από γνωστούς σκοπούς της κρητικής μουσικής.
Και βέβαια, τη μορφοποίηση αυτής συντελείται στο πλαίσιο μιας προφορικής παράδοσης, όπου η διαρκής παραλλαγή είναι το κύριο συστατικό της. Ασφαλώς δε, στη μορφοποίηση της ιδιαίτερης φυσιογνωμίας των δημιουργιών του Παντελή συμβάλλει καθοριστικά ο τρόπος παιξίματος και η προσωπικότητα του ως αφεντικού παραδοσιακού οργανοπαίκτη. Απλώς μελωδίες πολύ… κατανοητές. Ελκυστικά και όμορφα ακούσματα που μαρτυρούν τον πλούτο των εμπνεύσεων και των μουσικών ιδεών του δημιουργού τους. Οι συνθέσεις αυτές όλες, εκτός από την πολύ διακριτή τους μελωδία, έχουν τη δομή εκείνη που χαρακτηρίζει τις ολοκληρωμένες συνθέσεις πάνω σε μέτρο και ρυθμούς συρτού.»
Στο σημερινό δισκάκι, με το λαούτο του συνοδεύει ο Μαρκογιαννάκης Γιάννης, για τον οποίο έχουμε αναφερθεί σε αρκετές παλαιότερες αναρτήσεις.
Φωτογραφίες και τα ηχητικά αρχεία …(εδώ).
 



Κυριακή 8 Ιουνίου 2025

504. ODEON GA 7841 ΦΥΡΟΓΕΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ- ΚΟΝΙΤΟΠΟΥΛΟΣ ΜΙΧΑΛΗΣ- ΚΟΝΙΤΟΠΟΥΛΟΥ ΕΙΡΗΝΗ- ΜΑΝΙΑΤΗ ΑΝΝΑ- ΦΥΡΟΓΕΝΗ ΣΤΕΛΛΑ- ΠΩΓΙΑ ΚΟΚΟΝΑ- ΚΑΡΑΜΠΕΣΙΝΗ ΑΝΝΑ 1955

Φυρογένης Δημήτρης (Μετοχάρης)- Κονιτόπουλος Μιχάλης (Το μωρό)- Κονιτοπούλου Ειρήνη- Μανιάτη Άννα- Φυρογένη Στέλλα- Πώγια Κοκόνα- Καραμπεσίνη Άννα ODEON GA 7841 Πατινάδα (Από την πόρτα σου περνώ) (Συρτός) - Σκληρή καρδιά και πάψε πια (Μπάλος) 1955- 78rpm- 10''
 
«Ο Μιχάλης Κονιτόπουλος ή ¨Μωρό¨ γεννήθηκε στον Κυνίδαρο της Νάξου το 1908, μήνα Μάιο. Γονείς του ήταν ο Γιώργης Κονιτόπουλος ή ¨Βιολιτζής¨ και η Ειρήνη Μπουλαξή.
Όταν ήταν δέκα ετών, ο πατέρας του τον έστειλε σ’ ένα γάμο στις Εγγαρές, να παίξει βιολί, δίνοντας του για ¨τακίμι¨ τον έμπειρο λαουτιέρη από την Κόρωνο, Πέπο. Βιολί είχε μάθει από τον πατέρα του, πρώτη φορά όμως θα έπαιζε μπροστά σε κόσμο ως επαγγελματίας.
Μόλις τον είδε ένας Κωμιακίτης από μια παρέα του λέει, ώ!!! μα αυτό το μωρό θα παίξει βιολί, έτσι του βγήκε το όνομα Μωρό. Αυτό το μωρό έπαιξε τόσο γλυκό βιολί, που γέμισε ακόμα και τους δρόμους ανθρώπους και το γλέντι κράτησε μέχρι το πρωί που βγήκε ο ήλιος.
Το Μωρό, στα δεκαεννιά του χρόνια, ερωτευμένος, έκλεψε τη Μαρία Φυρογένη (αδελφή του Δημήτρη) σε πείσμα του πατέρα της και την παντρεύτηκε. Έκαναν έντεκα παιδιά, αλλά έχασαν τα έξι. Αυτά που έζησαν είναι η Ειρήνη Κονιτοπούλου-Λεγάκη, ο Γιώργος Κονιτόπουλος, ο Κώστας, η Αγγελική και ο Βαγγέλης.
Ήταν ο πρώτος απ΄ όλους τους Ναξιώτες οργανοπαίκτες, ο οποίος σπούδασε σε ωδείο. Δάσκαλος του ήταν ο πασίγνωστος εκείνη την εποχή Βύρων Κολάσης. Προπολεμικά, από το 1929 έως το 1939 εργαζόταν ως οικοδόμος στην Αθήνα. Μελετούσε τη νύχτα βάζοντας μια τσατσάρα στις χορδές του βιολιού για να μην ενοχλεί τα παιδιά και τους περίοικους στον ύπνο τους. Τις Κυριακές έπαιζαν και τραγουδούσαν με τα αδέλφια του Νικολή και Φλώριο, ως επί το πλείστον στου ¨Ψυρρή¨. Το 1939, αντιλαμβανόμενοι τον πόλεμο που ήταν προ των πυλών, μετακόμισαν μαζί με τον Δημήτρη Φυρογένη (κουνιάδος του) στη Νάξο.
Όταν τελείωσε ο πόλεμος, ο Δημήτρης γύρισε στην Αθήνα αλλά το ¨Μωρό¨ παρέμεινε στη Νάξο. Έτσι όταν ξεκίνησαν οι εκπομπές του Σίμωνα Καρρά στο Ε.Ι.Ρ., ο ¨Μετοχάρης¨ (Δημήτρης Φυρογένης) ήταν ο πρώτος που προσελήφθη να εκπροσωπήσει το νησιώτικο τραγούδι ως μουσικός. Πήρε λοιπόν την Ειρήνη για τραγούδι (το 1951) και ερχόταν και το ¨Μωρό¨ από την Νάξο για να παίξει βιολί.
Δισκογραφία δεν ήθελε να κάνει (εκτός από τέσσερα τραγούδια που έκοψε) κι έλεγε όταν τον παρότρυναν: «Όποιος θέλει να μ’ ακούσει, να έρθει εκεί που παίζω».
Ο Μιχάλης Κονιτόπουλος ή ¨Μωρό¨ ευτύχησε να καμαρώσει όλα του τα παιδιά να διαπρέπουν στη μουσική, παρόλο που ποτέ δεν ονειρεύτηκε κάτι τέτοιο.
Πέθανε το 1972 στις 26  Νοεμβρίου στο αγαπημένο του χωριό, τον Κυνίδαρο, 64 ετών, πολύ νέος δυστυχώς. Τεράστια η παρακαταθήκη που άφησε για τις επόμενες γενιές.»
«Ο Δημήτρης Φυρογένης ή Μετοχάρης γεννήθηκε στην Κεραμωτή της Νάξου, το 1914. Γονείς του ήταν ο Κωνσταντίνος Φυρογένης και η Αγγελική Καπίρη.
Ο Μετοχάρης θεωρείται ο μουσικός που καθιέρωσε τον τρόπο συνοδείας στο λαούτο , με την χρήση τρίφωνων ευρωπαϊκών συγχορδιών (ματζόρε- μινόρε – ντιμινοίτες ) , αλλά και αυτός που συνέβαλε δραστικά , στην ανανέωση του τοπικού ρεπερτορίου με πολλά λαϊκοδημοτικά κομμάτια. Από το 1929 εγκαταστάθηκε με την οικογένεια του πατέρα του στην Αθήνα και άρχισε να εργάζεται σε οικοδομικές εργασίες . Λίγο αργότερα καθώς πήγαινε το λαούτο του πατέρα του για επισκευή σ’ ένα οργανοποιό στην Αθήνα, γνωρίζει το δημοφιλή εκείνη την εποχή λαουτιέρη, Μίμη Ανδριανό ή Κουλουριώτη, ο οποίος έπαιζε μαζί με ηπειρώτικα συγκροτήματα στο κέντρο ΕΛΑΤΟΣ στην πλατεία Βάθης.
Σχεδόν κάθε βράδυ πήγαινε στο κέντρο και παρακολουθούσε το δεξιοτέχνη αυτό μουσικό . Όταν επέστρεφε σπίτι μελετούσε μόνος του και έτσι γρήγορα μαθαίνει το χειρισμό του οργάνου, τις μουσικές κλίμακες και τις θέσεις των ακόρντων στην ταστιέρα. Η έφεση του στο λαούτο, η καλή του φωνή και το παρουσιαστικό του, του δίνουν γρήγορα την δυνατότητα να ξεκινήσει να παίζει και να πρωταγωνιστεί σε ναξιώτικα στέκια στην Κυψέλη, μαζί με το βιολιτζή Μάριο Λεγάκη ή Γιαλινάκη από την Κόρωνο. Στην ίδια περιοχή έπαιζε και η κομπανία του Πουλονικολή (με τ’ αδέρφια του Μιχάλη και Φλώριο) . Έτσι αναπτύχθηκε μια ανταγωνιστική σχέση ανάμεσα στα δύο συγκροτήματα. Ο ίδιος σε συνέντευξή του λέει:
‘’-Από τη μια αυτοί οι τεχνίτες οι Κονιτοπουλέοι και από την άλλη εμείς οι νέοι στην πιάτσα . Και είχαμε μεγάλη επιτυχία . Παίρναμε όλη τη δουλειά . Βλέπεις είχα καλό παρουσιαστικό, ήμουν ¨ηθοποιός¨ και εντυπωσίαζα με την εμφάνιση και το τραγούδι μου . Όλες οι κοπέλες που κυκλοφορούσαν στην περιοχή μαζεύονταν σε μας …’’
Το 1939 κατεβαίνει για λίγο στο νησί νιόπαντρος και ξεκινάει περιοδεία στα πεδινά χωριά μαζί με τον Πουλονικολή. Τότε αρχίζει να γίνεται γνωστός όχι μόνο ως μουσικός που σόλαρε  στο λαούτο , αλλά και ως τραγουδιστής που μπορούσε να τραγουδήσει τα σουξέ (λαϊκοδημοτικά) της εποχής . Με την έναρξη του πολέμου φεύγει για το μέτωπο και μετά την οπισθοχώρηση επιστρέφει στο νησί, όπου ¨τακιμιάζει¨ με τον Σταματομανώλη  και ξεκινούν να παίζουν στα εύφορα (ακόμα και την περίοδο της κατοχής) Λειβαδοχώρια. Η επιτυχία του τακιμιού τους ήταν μεγάλη και γρήγορα έγινα περιζήτητοι στην περιοχή αυτή.
Μετά τον πόλεμο επιστρέφει στην Αθήνα και μαζί με τον Σταματογιάννη  δίνουν ακρόαση στον Σίμωνα Καρά για να παίξουν στις εκπομπές στο ραδιόφωνο. Ο Καράς τους εγκρίνει και έτσι ξεκινάει ν’ ακούγεται στο ραδιόφωνο το πρώτο ναξιώτικο τακίμι την περίοδο 1951-1952 . Δύο χρόνια μετά -με προτροπή του Καρά- στο σχήμα ενσωματώνεται η ανιψιά του, Ειρήνη Κονιτοπούλου και λίγο αργότερα ο πατέρας της ο ¨Μωρός¨ Μιχάλης Κονιτόπουλος  αντικαταστεί τον Σταματογιάννη στο βιολί. Η κομπανία μέσω του ραδιοφώνου γίνεται δημοφιλής πανελλαδικά και έτσι ανοίγει ο δρόμος για τη δισκογραφία με την ηχογράφηση τεσσάρων τραγουδιών στην Odeon, μαζί με την Άννα Καραμπεσίνη από τα Δωδεκάνησα (τα δυο είναι στο σημερινό δίσκο).
Ο Μετοχάρης συνεχίζει για πολλά ακόμα χρόνια τη σταδιοδρομία του στα νυχτερινά μουσικά στέκια της πρωτεύουσας άλλοτε μαζί με ¨το Μωρό¨, άλλοτε με τον Σταματομανώλη  και αργότερα με τον ανιψιό του, Γιώργο Κονιτόπουλο. Τα καλοκαίρια επέστρεφε πάντα στο νησί για να παίξει με τακίμια στα πανηγύρια του νησιού . Η επαφή του με τη μουσική σκηνή της Αθήνας τον προέτρεψε να συνθέσει ένα λαϊκό χορευτικό (συρτορούμπα) τραγούδι, στα πρότυπα της δισκογραφικής λογικής της μεταπολεμικής περιόδου, το ¨Μαράθηκα για σένανε¨, που έμελλε να αγαπηθεί ιδιαίτερα από τον κόσμο της Νάξου και να ενσωματωθεί γρήγορα στο τοπικό ρεπερτόριο των βιολιών , ως μερακλίδικο συρτό.»
Ο σημερινός δίσκος, ο πρώτος για την Ειρήνη Κονιτοπούλου, τον πατέρα της Μιχάλη και τον θείο της Δημήτρη. Συνοδεία η Άννα Μανιάτη, η Στέλλα Φυρογένη, η Κοκόνα Πώγια και η Άννα Καραμπεσίνη.
Τρομερή η φωνή της Ειρήνης Κονιτοπούλου, ειδικά στον Μπάλο. Βιογραφικά στοιχεία για την Ειρήνη θα βρείτε σε παλιότερες αναρτήσεις. Σήμερα διάλεξα να αφιερωθώ στο ¨Μωρό¨ και τον ¨Μετοχάρη¨.
Να ευχαριστήσω τον Κλεάνθη Ατσαλάκη (στο κανάλι του θα βρείτε αρκετές από τις ηχογραφήσεις του Μωρού στην Ε.Ι.Ρ.) για την βοήθεια του στη συλλογή των βιογραφικών στοιχείων. Επίσης πολλά βιογραφικά στοιχεία είναι από το βιβλίο του Βαγγέλη Κονιτόπουλου ¨Η τέχνη της μουσικής στη Νάξο¨.
Πληροφορίες, φωτογραφίες και τα ηχητικά αρχεία …(εδώ).