LP5. CHANTS ET DANSES DE CRETE PAR LE GROUPE PANKRITIOS- CHANTMONT LDZ-S 4318 1964

Σηφογιωργάκης Σπύρος (Σηφογιώργης)- Μαρκογιαννάκης Γιάννης (Μαρκογιάννης)- Λεφάκης Μιχάλης (Λέφας) CHANTS ET DANSES DE CRETE PAR LE GROUPE PANKRITIOS- CHANTMONT LDZ-S 4318 1964- 33rpm- 10''

Ο Παγκρήτιος Όμιλος Βρακοφόρων ιδρύθηκε στα Χανιά το έτος 1957 και για χρόνια πρόεδρός του ήταν ο κινηματογραφικός επιχειρηματίας Κωνσταντίνος Βενιανάκης, στο δε Δ.Σ. ο Μανώλης Κλαουράκης, Γ. Πλυμάκη κ.α . Ο όμιλος αυτός υπήρξε ένας σταθμός και ένα σχολείο στην ενασχόλησή τους με την παράδοση, από το οποίο διαμορφώθηκαν οι βασικές αρχές τους σε ζητήματα αρτιότητας παραδοσιακής εμφάνισης, ύφους στην απόδοση του χορού, αφιλοκερδούς προσφοράς μαθημάτων χορού κλπ.

Από τους διάσημους πρωτοχορευτές ο Μιχάλης Λεφάκη, Γιάννης Τζανάκης, Φίλιππος Σκαραντωνάκης. Τότε δεν υπήρχαν τόσοι όσοι σήμερα φορείς διάδοσης των κρητικών χορών και έτσι ο Όμιλος αυτός, μαζί με τον Τουριστικό Σύνδεσμο Κρήτης, ήταν σχεδόν καθημερινά στην τοπική και μέχρι πανευρωπαϊκή επικαιρότητα.

Τους χορευτές συνόδευε Κρητικό συγκρότημα αποτελούμενο συνήθως από λύρα και λαούτο. Τα μέλη του συγκροτήματος άλλαζαν. Στο σημερινό δίσκο ως Groupe Pankritios συμμετέχουν ο Σπύρος Σηφογιωργάκης στη λύρα- τραγούδι, ο Γιάννης Μαρκογιαννάκης στο λαούτο και ο Μιχάλης Λεφάκης στο τραγούδι. Στο οπισθόφυλλο του δίσκου αναφέρει ότι η ηχογράφηση αυτή, έγινε για την παρουσίαση της ταινίας του Μιχάλη Κακογιάννη ¨Ζορμπάς¨ το 1964. Στις παρακάτω φωτογραφίες βλέπουμε και την υποδοχή που επιφύλαξαν στην Ειρήνη Παππά στο αεροδρόμιο το ¨Παγκρήτιο γκρουπ¨, όταν έφτασε στο Παρίσι για τον ίδιο λόγο, μιας και συμμετείχε στην ταινία.  

 

Από το φωτογραφικό υλικό μπορούμε να αντλήσουμε αρκετές πληροφορίες. Ο Παγκρήτιος Όμιλος Βρακοφόρων Χανίων συμμετείχε σε πλήθος εκδηλώσεων τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας. Από το μουσικό συγκρότημα πέρασαν εκτός από τον Σηφογιώργη και τον Μαρκογιάννη, ο Νίκος Ξυλούρης, ο Νίκος Μανιάς και άλλοι εξαίρετοι μουσικοί της εποχής.

Ένας άλλος παρόμοιος όμιλος ιδρύθηκε το 1973 στο Ρέθυμνο από μία ομάδα Κρητικών, ένα παραδοσιακό Σωματείο με την επωνυμία “Όμιλος Βρακοφόρων Ρεθύμνης” με επικεφαλής και πρώτο Πρόεδρο τον Γιάννη Σταυριδάκη. Ηθικός αυτουργός της ίδρυσης ήταν ο ανθρωπιστής Παύλος Ι. Βαρδινογιάννης Δεύτερος πρόεδρος του Ομίλου υπήρξε ο Μάρκος Πολιουδάκης.

Ο Όμιλος Βρακοφόρων Ρεθύμνης βρέθηκε στην πρώτη θέση των Συλλόγων της Κρήτης και καταξιώθηκε στη συνείδηση του Κρητικού λαού σαν τον μεγαλύτερο παραδοσιακό φορέα του νησιού. Έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη κάποιας αλλαγής και το 1996 μετονομάστηκε σε “Όμιλο Βρακοφόρων Κρήτης”.

Για άλλη μια φορά να ευχαριστήσω τον Ιδομενέα για την εξαιρετική δουλειά με τα εξώφυλλα του δίσκου.

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

 

225. PHILIPS 332 040 PF 7740 ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ- ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 1961

Καλομοίρης Γιώργος (Γιωργαντός)- Τσαγκαράκης Δημήτρης PHILIPS 332 040 PF 7740 Το τσάκι τσάκι (Καλαματιανός) - Όταν ζητιάνο θα με ιδής (Συρτός Χαρακιανός) 1961- 45rpm- 7''

Ο «μεγάλος δάσκαλος» -όπως συνηθίζουν να τον αποκαλούν οι μυημένοι και γνώστες της Κρητικής μουσικής- με το μουσικό του έργο, άφησε μουσική παρακαταθήκη. Είναι σχεδόν αδύνατο ακούγοντας τραγούδι του Γιώργη Καλομοίρη (βλέπε αναρτήσεις 34,88,111 και 164) να μην καταλάβεις ότι είναι δικό του. Αυτό συμβαίνει, γιατί οι μουσικές συνθέσεις του χαρακτηρίζονται από ένα ξεχωριστό γνώρισμα, από μοναδικότητα, ιδιαίτερο χρώμα, και μία χαρακτηριστική χροιά και μελωδία, ταυτόσημη με το μουσικό του έργο, αλλά και από ποικιλομορφία, καθώς εκτός από τους παραδοσιακούς Κρητικούς συρτούς, αποτελούνται από καλαματιανούς, κοντυλιές, αμανέδες και πολλά ακόμα είδη της παραδοσιακής μουσικής. Ο ίδιος συνέθεσε εκατοντάδες μουσικές συνθέσεις, τις οποίες «έντυσε», με δικές του μαντινάδες, αλλά και κατοπινών μαντιναδολόγων.

Όταν η Κόκα-Κόλα έφτασε και στην Κρήτη, ο Γιωργαντός βρισκόταν στο απόγειο της μουσικής του καριέρας, σε αντίθεση με τη διάσημο πλέον αναψυκτικό που δεν ήταν καθόλου γνωστό ή επιθυμητό στους Κρητικούς. Η Κόκα-Κόλα, λοιπόν, ψάχνοντας να διαφημιστεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα στους Κρητικούς, επικοινώνησε με τον λυράρη, που τότε ήταν το «τοπ» όνομα στο νησί, ώστε να συνθέσει ένα τραγούδι διαφημιστικό του ποτού. Κάπως, έτσι, προέκυψε το «η κόκα κόλα τα γειαίνει όλα»: «Μικρή μου στην αγάπη μας, τα' παιξα όλα για όλα, και φάρμακο να γιατρευτώ, βρήκα την Κόκα κόλα. Η κόκα κόλα τα γειαίνει όλα! Την πίνω και δροσίζει με και θέτω και κοιμούμαι και κείνη που με πλήγωσε μπλιο δε τη συλλογούμαι. Η κόκα κόλα τα γειαίνει όλα! Για σένα αγάπη μου γλυκιά, η συμβουλή μου είναι, αν θέλεις να αγαπιόμαστε την κόκα κόλα πίνε.». Με το πέρας των χρόνων, το κομμάτι αυτό ανέβηκε και στην πλατφόρμα του Youtube (άκου), όπου παρεξηγήθηκε τρόπο τινά, ως εμπορικό τρόπο του λυράρη, ενώ στην πραγματικότητα, η ίδια η εταιρεία είχε απευθυνθεί σε εκείνον για δικό της εμπορικό σκοπό.

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 60-70, ο Γιωργαντός «μεσουρανούσε», βιώνοντας καθημερινά εκδηλώσεις υπέρμετρου θαυμασμού και λατρείας από τους Κρητικούς, κυριολεκτικά και χωρίς υπερβολή. Ένα παράδειγμα αυτών των εκδηλώσεων, μας μεταφέρθηκε από συνεργάτες του και άλλους παρευρισκόμενους εν αυτώ. Επισκεπτόμενος ο Γιωργαντός ένα χωριό του Λασιθίου, για να παίξει στο ετήσιο εορταστικό του γλέντι –περίπου όταν συνέβη το περιστατικό με την κόκα κόλα- οι κάτοικοι τον υποδέχτηκαν με ένα πανό, στο οποίο αναγραφόταν «Καλώς ήρθες, Γιώργο, Λυράρη της καρδιάς μας». Ενόσω, μάλιστα, γινόταν το γλέντι, μια ηλικιωμένη γυναίκα τον πλησίασε ενώ έπαιζε και του είπε «ήρθα, παιδί μου, να σε αγγίξω για να δω αν είσαι αληθινός!».

Στο σημερινό δισκάκι μαζί με τον Γιωργαντό ο Δημήτρης Τσαγκαράκης από την γνωστή οικογένεια (βλέπε και προηγούμενη ανάρτηση).

Ηχογράφηση και κυκλοφορία το 1961 (ο Μανιάτης αναφέρει 1960). Κυκλοφόρησε με δυο διαφορετικές ετικέτες. Στη σημερινή (νεότερη) έχει προστεθεί το 7740 που είναι συνέχεια της αρίθμησης των Fidelity δίσκων. Οπότε πιθανότατα μιλάμε για επανακυκλοφορία με διαφορετικές ετικέτες. Παρακάτω και το ζεύγος των πρώτων ετικετών από τη συλλογή του φίλου Ιδομενέα από Ρέθυμνο.     

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

                                                                                                          Από την προσωπική συλλογή του Ιδομενέα

 

 

 

224. FIDELITY 7438 ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ- ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 1968

Τσαγκαράκης Μιχάλης (Τσαγκαρομιχάλης)- Τσαγκαράκης Δημήτρης FIDELITY 7438 Ξέρω μια τέχνη κι΄ αγαπώ (Σωκοριανός συρτός) - Άλλος την θέλει όμορφη (Μαλεβιζιώτικος πηδηχτός) 1968- 45rpm- 7''

«Μια από τις μεγάλες οικογένειες μουσικών (η οικογένεια των Τσαγκαράκηδων) του τόπου μας από πατέρα αυτοδίδακτο. Ένα δεξιοτέχνη μουσικό όπως θα θυμούνται οι παλιότεροι τον Ηρακλή Τσαγκαράκη. Οι γιοί του, δεν μπορούσαν να μην ακολουθήσουν την πορεία του πατέρα τους. Ο Δημήτρης, μια μεγάλη μορφή στο μουσικό πέρασμά του και τα άλλα αδέλφια γνωστά από το κέντρο “Ξαστεριά” και όχι μόνο. Ο Μιχάλης, ο Γιώργος και ο Στυλιανός Τσαγκαράκης.

Τα λόγια του Μιχάλη Τσαγκαράκη: “Στις πέντε το απόγευμα, περίπου, την παραμονή της γιορτής που επρόκειτο να γίνει κάποιο γλέντι στο χωριό, έφθανε ο λυράρης με το λεωφορείο. Έπινε τον καφέ του και άρχιζε να αυτοδιαφημίζεται παίζοντας για να τον ακούσει το χωριό. Το χαρτί στα καφενεία “έδινε και έπαιρνε”, αλλά μόλις άρχιζε ο λυράρης, οι χαρτοπαίχτες σταματούσαν και ακούγοντάς τον διέδιδαν ανάλογα ποιες είναι οι ικανότητές του και φυσικά η δεξιοτεχνία του. Κάθε καφενείο που γίνονταν το γλέντι, είχε και το λυράρη του. Δεν υπήρχαν βέβαια τραπέζια και καρέκλες, ούτε πίστα, αλλά πάγκοι και τάβλες, όπου κάθονταν οι άνθρωποι και χόρευαν κατά παρέες. Μπορούσε ένα χωριό με τρία ή τέσσερα καφενεία, να έχει ισάριθμους λυράρηδες και φυσικά υπήρχε ανταγωνισμός για τους καφετζήδες ποιος θα έφερνε τον καλύτερο λυράρη και σε ποιο καφενείο το γλέντι θα κρατούσε περισσότερο.

Οι οργανοπαίχτες καθόντουσαν στη μέση της αίθουσας και οι υπόλοιποι γύρω - γύρω. “Έλα πιο εδώ, τι κάθισες στη μέση σαν το λυράρη”, έχει επικρατήσει αυτή η φράση να λέγεται μέχρι σήμερα, όταν θέλουν να πουν σε κάποιο να καθίσει παραπέρα για να τακτοποιηθούν στις θέσεις και άλλοι.
Έπαιζε όλη τη νύχτα χωρίς μεγάφωνα, μ’ ένα λαουτιέρη. Ένα περιβάλλον που θύμιζε εκκλησία, χωρίς φωνές και άλλες λεκτικές παρεμβάσεις. Τα βλέμματα στραμμένα πάνω στο λυράρη και το γλέντι συνεχίζονταν μέχρι το πρωί. Τη μέρα της γιορτής του πολιούχου Αγίου είχε εκκλησία και μετά όταν τέλειωνε, γύρω στις 10.00 - 10.30 π.μ. άρχιζε πάλι το γλέντι. Το απόγευμα γύρω στις 7.00, ο λυράρης πήγαινε για να ξεκουραστεί για μια περίπου ώρα στο σπίτι του καφετζή. Επιστρέφοντας, άρχιζε το κανονικό εορταστικό γλέντι, μέχρι το πρωί. Το καφενείο ήταν γεμάτο, ο λυράρης με το λαούτο του συνήθως έχαναν το λεωφορείο και πήγαιναν στα σπίτια, όπου κι εκεί δημιουργούνταν αξέχαστες παρέες. Μερικοί που είχαν πάει για ύπνο, ξυπνούσαν και είχαν μεγαλύτερη όρεξη για να διασκεδάσουν.
Ο κόσμος διψούσε στα χωριά για κρητική μουσική και ο λυράρης έπρεπε ν’ ανταποκρίνεται στις επιθυμίες του. Μόλις διέλυε η παρέα οι μουσικοί ή έφευγαν με τα πόδια, ή με κάποιο άλλο μέσο, ή κοιμούνταν στο σπίτι του καφετζή.

Η κρητική μουσική στο Ηράκλειο ήταν ανύπαρκτη, ο λυράρης και ο λαουτιέρης ντρέπονταν να παίξουν γιατί ο κόσμος τους σνομπάριζε. Μόνο σ’ ένα Ανωγειανό καφενείο του Μανουρά, απέναντι από το Ανωγειανό Δημοτικό σχολείο, στο Καμαράκι, σύχναζαν καλοί Κρητικοί καλλιτέχνες και μπορούσε κάποιος να ακούσει καλή κρητική μουσική, μέχρι την δεκαετία του εξήντα, φυσικά πριν από την δικτατορία των συνταγματαρχών”.
Στην πόλη μας, μοναδικό κέντρο διασκέδασης με κρητικά τραγούδια, ήταν το 1963 το Λιμενικό Περίπτερο. Εκεί άκουγε κανείς κρητική μουσική, κάθε βράδυ και παράλληλα απολάμβανε και καλούς χορευτές….».

Κείμενο του Δημήτρη Σάββα το παραπάνω, θα το βρείτε στις πληροφορίες ολόκληρο. Το ταξίδι στο χρόνο από την περιγραφή του Τσαγκαρομιχάλη.

Εξαιρετικό το παίξιμο του Τσαγκαρομιχάλη στο σημερινό δισκάκι. Εξαιρετική και η μαντινάδα στο Μαλεβιζιώτη ¨Άλλος την θέλει όμορφη¨.  

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

 

 

223. ODEON G.A. 7802 ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 1954

Δερμιτζάκης Ιωάννης (Δερμιτζογιάννης) ODEON G.A. 7802 Μαρνιώτικες Στειακές κονδυλιές - Παλληκαριώτικος Κρητικός χορός (Συρτός) 1954- 78rpm- 10''

«Πολυσύνθετος καλλιτέχνης της Κρητικής μουσικής παράδοσης ο Γιάννης Δερμιτζάκης από την Σητεία. Γεννήθηκε στη Μαρωνιά Σητείας το 1907, μεσουράνησε επί δεκαετίες στο καλλιτεχνικό στερέωμα της Κρήτης σαν ένας γνήσιος εκφραστής της. Πολυσύνθετος, δημιουργικός, παραγωγικότατος ποιητάρης δόκιμος, βιολάτορας, λυράρης δεξιοτέχνης, γλυκόλαλος εκφραστικός τραγουδιστής. Χιλιάδες οι Κρητικότατες μαντινάδες του, τραγουδισμένες σε «ισάριθμα» θα λέγαμε γλέντια και καλλιτεχνικές εμφανίσεις του Γιάννη Δερμιτζάκη ή καλύτερα Δερμιτζογιάννη, όπως ήταν πιο γνωστός. Έμετρη παρουσία και έκφραση των πόθων, των καημών, της ψυχικής ορμής των Κρητικών μα και της πολύχρονης ιστορίας της Κρήτης και των Ηθών και Εθίμων της.

Η σάτιρα και τα ευτράπελα έμμετρα σχόλια των συνηθειών και των καταστάσεων του μεταπολεμικού κόσμου, είναι ένα μεγάλο μέρος της ποιητικής του παραγωγής που τυπώθηκε και σε βιβλία μα πέρασε και στους δεκάδες δίσκους του Δερμιτζογιάννη – πρώτη ηχογράφηση δίσκου το 1953 – που περιέχουν τις μουσικές διαδρομές του απ’ άκρου σ’ άκρο της Κρήτης, τις δικές του δημιουργίες, τις δοξαριές και τα τραγούδια του.Αποτιμώντας το έργο του Δερμιτζογιάννη, ο μελετητής και γλωσσολόγος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Βαγγέλης Σκουβαράς, γράφει στον πρόλογο του βιβλίου «Κρητικές Μαντινάδες» του Γιάννη Δερμιτζογιάννη: Ο Δερμιτζογιάννης ήταν ένας έξοχος ερμηνευτής, εκτελεστής και εκφραστής της Κρητικής μουσικής παράδοσης. Ο καλλιτέχνης που προσεγγίζει με άνεση αυθόρμητα και γοητευτικά το κοινό.

Στάθηκε κοσμαγάπητος μουσικός που ήξερε να διασκεδάζει το κοινό του, να γοητεύει μικρούς και μεγάλους. Έλληνες και ξένους καλότυχους ακροατές του μέσα και έξω απ’ την Ελλάδα. Η χαρά, η τέχνη, η καλλιτεχνική έκφραση του ποιητάρη, λυράρη, βιολάρη, κιθαρίστα, συνθέτη και τραγουδιστή Γιάννη Δερμιτζάκη από την Σητεία Λασιθίου Κρήτης είχε περάσει τα σύνορα της Ελλάδας. Είχε κερδίσει και αλλού καρδιές πολλές αυτός ο πρωτομάστορας, ο πολυσύνθετος συνεχιστής της Κρητικής μουσικής παράδοσης.

Ο Δερμιτζογιάννης έφυγε από την ζωή το Μάη του 1984».

Ο σημερινός γραμμοφωνικός δίσκος από τους πρώτους του Δερμιτζογιάννη (βλέπε αναρτήσεις 13,57,92,126,143,168 και 194), στην ODEON και όχι στην Rca ή την Olympic, που τον έχουμε συνηθίσει.

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

                                     ¨ΜΑΡΝΙΩΤΙΚΕΣ ΣΤΕΙΑΚΕΣ ΚΟΝΔΥΙΕΣ¨ και σε γραμμοφωνικό δίσκο Μεγάλης Βρετανίας

                                                         από την προσωπική συλλογή του φίλου Ιδομενέα Παπαδογιάννη από Ρέθυμνο.