313. COLUMBIA DG 6193 ΝΑΚΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ- ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ ΝΙΚΟΣ 1936

Νάκος Γιώργος- Καρακώστας Νίκος COLUMBIA DG 6193 Ρηνάκι (Τσάμικο στα τρία) - Γ.Κονδύλης (Κλέφτικο) 1936- 78rpm- 10''

Στο σημερινό δίσκο γραμμοφώνου, το εξαιρετικό δίδυμο Νάκος (βλέπε αναρτήσεις 74 και 171) και Καρακώστας (βλέπε αναρτήσεις 38, 74, 171 και 231). Στην πρώτη πλευρά το ¨Ρηνάκι¨ τσάμικο στα τρία. Στη δεύτερη πλευρά ένα κλέφτικο αφιερωμένο στον Στρατηγό Γιώργο Κονδύλη για τον οποίο αφιερώνω λίγο από το χρόνο μας και ο λόγος είναι δυο φράσεις που είχε πει (βλέπε κάτω από την πρώτη φωτογραφία του παρακάτω):

«Αν ήξερα πόσο εύκολο είναι να κυβερνάς την Ελλάδα,

θα το έκανα από τότε που ήμουν λοχίας»

«Την Ελλάδα μπορεί να την κυβερνήσει κι ένας ημιαγράμματος δεκανέας»

«Στρατιωτικός και πολιτικός, που διαδραμάτισε πρωτεύοντα ρόλο στα πολιτικά πράγματα της χώρας κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Γεννήθηκε 14 Αυγούστου 1879 στον Προυσσό Ευρυτανίας και στα 18 του χρόνια κατατάχθηκε ως εθελοντής στο στρατό.

Συμμετείχε στην Κρητική Επανάσταση (1896), στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο (1897) και τον Μακεδονικό Αγώνα (1904-1908) ως οπλαρχηγός. Το 1910 ονομάζεται ανθυπολοχαγός και συμμετέχει με το βαθμό του υπολοχαγού στους Βαλκανικούς Πολέμους, προαχθείς κατ' εκλογήν μετά το τέλος τους στο βαθμό του Λοχαγού. Το 1915 τοποθετείται ως αξιωματικός επιτελείου της 6ης Μεραρχίας, λόγω των εξαιρετικών ικανοτήτων που επέδειξε στα πεδία των μαχών. Σπάνια περίπτωση για έναν αξιωματικό που δεν είχε αποφοιτήσει από την Ευελπίδων.

Ο Κονδύλης ήταν θερμός οπαδός του Ελευθέριου Βενιζέλου και κατά τη διάρκεια του κινήματος της Εθνικής Άμυνας στάθηκε πιστά στο πλευρό του, προαχθείς σε ταγματάρχη. Ως διοικητής τάγματος διακρίθηκε σε πολλές μάχες του Βαλκανικού Μετώπου κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και έλαβε κατ' εκλογήν τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Το 1918 συμμετείχε στο ελληνικό εκστρατευτικό σώμα, που εστάλη στην Ουκρανία για την καταπολέμηση των Mπολσεβίκων και προήχθη και πάλι κατ' εκλογή στο βαθμό του συνταγματάρχη.

Ο Κονδύλης συμμετείχε στη Μικρασιατική Εκστρατεία, αλλά μετά τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, που έφερε στην εξουσία τις αντιβενιζελικές δυνάμεις, κατέφυγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου ηγήθηκε κινήσεως για την ανατροπή της υφισταμένης καταστάσεως στην Ελλάδα. Μετά την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης (Ιούνιος 1923) αποστρατεύτηκε, αλλά επανήλθε στο στράτευμα τον Οκτώβριο του 1923, μετά την έκρηξη του κινήματος των στρατηγών Λεοναρδόπουλου και Γαργαλίδη, που εστρέφετο κατά του επαναστατικού κινήματος του Πλαστήρα. Τον Νοέμβριο του 1923, με την αποφασιστική του συμβολή στην κατάπνιξη του κινήματος, έλαβε το βαθμό του υποστρατήγου και το προσωνύμιο «Κεραυνός» για την ταχεία καταστολή του.

Αμέσως μετά υπέβαλε την παραίτησή του και ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα, με πρώτο σταθμό την εκλογή του ως βουλευτή Ροδόπης με τη «Δημοκρατική Ένωση» του Αλέξανδρου Παπαναστασίου στις εκλογές της 16ης Δεκεμβρίου 1923. Στις 12 Μαρτίου 1924 ανέλαβε το Υπουργείο Στρατιωτικών κι ένα χρόνο αργότερα το Υπουργείο Εσωτερικών στην κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου.
Στις 21 Αυγούστου 1926 συνετέλεσε καθοριστικά στην ανατροπή της οπερετικής δικτατορίας του στρατηγού Θεόδωρου Πάγκαλου. Ο δικτάτορας, που παραθέριζε στις Σπέτσες, προσπάθησε να αντιδράσει με το Ναυτικό, αλλά ο Κονδύλης είχε προσεταιρισθεί στρατιωτικούς φίλα προσκείμενους στον Πάγκαλο, που βρίσκονταν σε θέσεις - κλειδιά στον στρατό ξηράς. Τον Φεβρουάριο του 1926 ο Κονδύλης είχε επιχειρήσει να ανατρέψει τον Πάγκαλο, αλλά προδόθηκε και εκτοπίστηκε στη Σαντορίνη. Απελευθερώθηκε δύο μήνες αργότερα, όταν υποστήριξε την υποψηφιότητα Πάγκαλου για την Προεδρία της Δημοκρατίας.

Στις 26 Αυγούστου 1926 ο Κονδύλης σχημάτισε κυβέρνηση και στις 9 Σεπτεμβρίου κατέστειλε με αιματηρό τρόπο κίνημα των «παγκαλικών» αξιωματικών Ναπολέοντα Ζέρβα και Βασιλείου Ντερτιλή, οι οποίοι τον είχαν βοηθήσει στην ανατροπή του δικτάτορα. Στις 7 Νοεμβρίου οδήγησε τη χώρα σε ανόθευτες εκλογές με απλή αναλογική. Ο Κονδύλης και η παράταξή του δεν πήραν μέρος στις εκλογές, κάτι που συνέβη στις εκλογές της 19ης Αυγούστου 1928, όταν το «Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα» έλαβε 9 έδρες και ο ίδιος εκλέχθηκε βουλευτής Καβάλας.

Στις εκλογές της 25ης Σεπτεμβρίου 1932 ο Κονδύλης μετονόμασε το κόμμα του σε Εθνικοριζοσπαστικό κι έλαβε 6 έδρες, συνεργαζόμενος με το Κόμμα των Φιλελευθέρων, εκλεγείς ο ίδιος βουλευτής Τρικάλων. Καθώς κανένα κόμμα δεν συγκέντρωσε αυτοδύναμη πλειοψηφία, ο Κονδύλης έκανε τη μεγάλη στροφή και συνεργάστηκε με το αντιβενιζελικό Λαϊκό Κόμμα, λαβών το Υπουργείο Στρατιωτικών από τον πρωθυπουργό Παναγή Τσαλδάρη. Στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1933 συνεργάστηκε και πάλι με τους Λαϊκούς, αυξάνοντας τις έδρες του κόμματός του σε 11. Στην κυβέρνηση Τσαλδάρη που σχηματίστηκε ανέλαβε και πάλι το Υπουργείο Στρατιωτικών.

Ο Κονδύλης υπήρξε ο κύριος συντελεστής της καταστολής του κινήματος της 1ης Μαρτίου 1935, που έγινε από βενιζελικούς αξιωματικούς, υπό τις ευλογίες του ευρισκομένου στη Γαλλία, Ελευθερίου Βενιζέλου. Κατά τη διάρκεια του κινήματος, ανακλήθηκε στο στράτευμα με τον βαθμό του αντιστράτηγου. Στις εκλογές της 9ης Ιουνίου 1935, το κόμμα κέρδισε 35 έδρες και λίγες μέρες αργότερα τάχθηκε υπέρ της επαναφοράς της βασιλείας, απογοητευμένος από την εντεκάχρονη προβληματική πορεία της Αβασίλευτης Δημοκρατίας στη χώρα.

Στις 10 Οκτωβρίου ο Κονδύλης σχημάτισε κυβέρνηση μετά την εξαναγκαστική παραίτηση Τσαλδάρη. Κατέλυσε το δημοκρατικό πολίτευμα και έθεσε τη χώρα σε κατάσταση πολιορκίας, κυβερνώντας δικτατορικά. Αυτοανακηρύχθηκε αντιβασιλιάς και στις 3 Νοεμβρίου διενήργησε δημοψήφισμα, στο οποίο το 97,8% των ψηφοφόρων τάχθηκε υπέρ της βασιλείας. Η βενιζελική παράταξη απείχε και τα ψηφοδέλτια του «ναι» βρέθηκαν περισσότερα από τους ψηφίσαντες. Παραιτήθηκε στις 30 Νοεμβρίου, διαφωνώντας με τον Γεώργιο Β' στο θέμα της αμνήστευσης των κινηματιών του 1935.

Στις εκλογές της 26ης Ιανουαρίου 1936 ο Κονδύλης συνέπραξε με την αντιβενιζελική «Λαϊκή Ριζοσπαστική Ένωση» (Ι. Θεοτόκης, Ι. Ράλλης κ.ά) και εξέλεξε 15 βουλευτές. Λίγες μέρες αργότερα, την 31η Ιανουαρίου πέθανε από καρδιακή προσβολή στο σπίτι του στο Κολωνάκι, την ώρα που συζητούσε με πολιτικούς του φίλους την διαμορφωθείσα πολιτική κατάσταση.

Ο Γεώργιος Κονδύλης, άνδρας ταπεινής καταγωγή, υπήρξε λαμπρός στρατιωτικός και ισχυρή πολιτική προσωπικότητα, που σημάδεψε με τρεις πράξεις του τα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας: κατάργησε τη Δικτατορία Πάγκαλου, διενήργησε τις αδιάβλητες εκλογές της 7ης Νοεμβρίου 1926 και αναστήλωσε τον ελληνικό θρόνο, έπειτα από 11 χρόνια Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Ήταν θαυμαστής του Μεγάλου Αλεξάνδρου, για τον οποίον επιθυμούσε κάποτε να γράψει ένα βιβλίο, αλλά τον πρόλαβε ο θάνατος. Το μαρτυρούν τα χειρόγραφα που βρέθηκαν στο γραφείο του.»

Όταν λοιπόν και αφού έφτυσε αίμα για να κάνει όλα τα παραπάνω (με το σπαθί του έτσι) ο Γιώργος Κονδύλης, έγινε πρωθυπουργός, είπε και τις δυο παραπάνω φράσεις. Φυσικά αφού είδε ότι όταν είσαι στο ανώτερο αξίωμα (εντάξει δεύτερο από το πρώτο του προέδρου ή βασιλιά τότε), όλα πάνε στον αυτόματο. Δεν χρειάζεται να κάνεις τίποτα, όλοι τρέχουν για εσένα. Για να φτάσεις όμως να σε αναφέρουν τραγούδια λεβέντικα θες πολλά κιλά ¨κάκαλα¨ και όχι να είσαι κάκαλο. Αυτά και ο νοών νοείτω.  

Στις πληροφορίες θα βρείτε αρκετά ενδιαφέροντα για τον Στρατηγό Κονδύλη που θα ήθελε αρκετό χώρο για να τα παραθέσω.

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

312. ODEON GA 1515 ΚΥΡΙΑΚΑΤΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ 1927

Κυριακάτης Γιάννης ODEON GA 1515 Η Ετιά (Τσάμικο) - Φεγγαράκι (Τσάμικο) 1927- 78rpm- 10''

«Ο Γιάννης Κυριακάτης γεννήθηκε το 1884 στην Παπαρούγια (Λεύκα) Βοιωτίας.

Ως νέος έπαιζε καραμούζα. Ένας από τους σημαντικότερους οργανοπαίκτες του κλαρίνου και ίσως ο πρώτος που απέκτησε μουσική παιδεία.

Το 1906 μετανάστευσε στην Αμερική, όπου η γνωριμία του με τον σμυρνιό βιολονίστα Γ. Θεολόγο και μέσω αυτού με τον Νικολό Ζάμπο, Ούγγρο κλαρινετίστα του Ωδείου της Νέας Υόρκης, άλλαξαν τη ζωή του. Σπούδασε μαζί τους μουσική για επτά χρόνια διαμορφώνοντας ένα πλούσιο ρεπερτόριο με «χόρες» και «ντόϊνες» και ένα μοναδικό ύφος παιξίματος που τον έκανε περιζήτητο στην ελληνική ομογένεια και όχι μόνον. Ξεκίνησε από τη Jazz μουσική και αργότερα ασχολήθηκε με την Ελληνική. Εκτός από κλαρίνο έπαιζε και άλλα όργανα.

Αργότερα ίδρυσε με την κυρία Κούλα την δισκογραφική εταιρεία «Πανελλήνιον». Επέστρεψε στα Βάγια και παντρεύτηκε την Ευαγγελία το 1928. Δίδαξε (δωρεάν;) διαμορφώνοντας τη «σχολή Κυριακάτη» (μαθητές του ο ανιψιός του Συμεών Κυριακάτης και ο Γιάννης Μελισσάρης).

Στην Αθήνα βρέθηκε το 1925 και έπαιξε στο αθηναϊκό κέντρο «Έλατος». Ταυτόχρονα δημιούργησε δισκογραφία και διετέλεσε παραγωγός της Columbia, αναβαθμίζοντας τη θέση του κλαρίνου στην αθηναϊκή ελίτ. «Το ύφος, η χροιά της ερμηνείας του και τα μελωδικά ποικίλματά του είχαν μεγάλη επιρροή στους νεότερους καλλιτέχνες στην Ελλάδα».

Ήταν της σειράς Καρακώστα-Γιαούζου και στην εποχή του ήταν ο πλέον επώνυμος. Ήταν αυτός που έμαθε τους Αθηναίους να ακούνε κλαρίνο! Αυτός και ο Γιαούζος θεωρούνταν καλύτεροι του Καρακώστα στο ότι έπαιζαν από όλους τους τόνους και είχαν μεγαλύτερο ρεπερτόριο.

Άνθρωπος ευγενής και επιβλητικός, με ιδιαίτερο κύρος, δεν έμοιαζε με κανέναν από τους μουσικούς της εποχής του. Απεβίωσε το 1957 στα Βάγια Θηβών.»

Δυο οργανικά τσάμικα από τον Κυριακάτη στο σημερινό γραμμοφωνικό δίσκο. Η ¨Ετιά¨ με ίδιο αριθμό μήτρας (Go 5482) έχει κυκλοφορήσει επίσης από Odeon στο GA 1249.

Στη άλλη πλευρά το ¨Φεγγαράκι¨, ένα τσάμικο που ο δεύτερος του χορού (δεν ενδείκνυται για βουτυράτους που λέει και ο Αθηνόδωρος Προύσαλης), πρέπει να κρατάει γερά τον πρωτοχορευτή γιατί σηκώνει πολλές φιγούρες (σίγουρα και η Ετιά) με τα τσαλίμια που κάνει στο κλαρίνο ο ¨μάστορας¨ Κυριακάτης. Πραγματικά το παίξιμο είναι δεξιοτεχνικό.

Τον Κυριακάτη τον συνόδευαν  συνήθως οι: Κεφάλης Φ. στο λαούτο και στο τσίμπαλο ο Ζαχάρης Ν. και αποτελούσαν το τρίο Κυριακάτη αλλά στην Αμερική. Στο σημερινό δίσκο δεν έχουμε πληροφορίες για αυτούς που συνοδεύουν (παίζει και να χόρευαν την ώρα της ηχογράφησης).

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

311. MUSIC BOX MB 751 ΞΥΛΟΥΡΗΣ ΝΙΚΟΣ- ΞΥΛΟΥΡΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ 1967

Ξυλούρης Νίκος (Ψαρονίκος- Ο Αρχάγγελος της Κρήτης)- Ξυλούρης Γιάννης (Ψαρογιάννης) MUSIC BOX MB 751 Έφυγες δίχως αφορμή (Συρτός) - Όσο βαρούν τα σίδερα (Κρητικό τραγούδι) 1967- 45rpm- 7''

¨Έφυγες δίχως αφορμή, τώρα γυρίζεις πάλι,

μέσα στη στάχτη της φωτιάς, κοιτάς να ανάψεις άλλη¨

«Στις 7 Ιουλίου Ι936 γεννήθηκε ο Νίκος Ξυλούρης, μία από τις σημαντικότερες φωνές του ελληνικού τραγουδιού του 20ου αιώνα, ο «Αρχάγγελος της Κρήτης», όπως τον χαρακτήρισαν.

Ξεκίνησε από μικρή ηλικία να παίζει λύρα και να τραγουδάει και ακολουθώντας μια σταθερή πορεία, όπου κι αν τραγούδησε μάγεψε το κοινό του, σε πανηγύρια και μουσικά κέντρα της Κρήτης, σε μουσικά κέντρα και σκηνές της Αθηνάς, σε πολυπληθείς συναυλίες στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Από τα μέσα περίπου της δεκαετίας του ’60 ως και τον πρόωρο θάνατό του το 1980, πριν συμπληρώσει το 44ο έτος της ηλικίας του, με την σπάνια ερμηνευτικότητα του έδωσε μια νέα ορμή στο κρητικό και εν γένει παραδοσιακό τραγούδι, ενώ τα τραγούδια του εμψύχωσαν και ενέπνευσαν τον αντιδικτατορικό αγώνα.

Στις 30 Μαρτίου του 1972, έχοντας συμπληρώσει δυόμισι χρόνια από την εγκατάστασή του στην Αθήνα, ο Νίκος Ξυλούρης θα μιλήσει στον Κώστα Πάρλα και «ΤΟ ΒΗΜΑ». Σε αυτήν δεν θα μπορούσε να μην αναφερθεί στον Γιάννη Μαρκόπουλο, τον συνθέτη που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πορεία του Ξυλούρη:

«Είχαμε γνωριστεί πριν από 15 χρόνια στην Κρήτη. Με είχε ακούσει να τραγουδάω, και είχε ενθουσιαστεί. Πέρσι τον είδα μπροστά μου στ’ Ανώγεια. Ούτε που τον γνώρισα, με τα γένια. Ήθελε να με πάρει στην Αθήνα, να του τραγουδήσω ένα έργο. Δεν καταλάβαινα και πολύ τι ήθελε, νόμιζα ότι μου μίλαγε για έργο κινηματογραφικό. Έφυγε και το ξέχασα. Άρχισε όμως να μου τηλεφωνά κάθε μέρα και να με καλεί για πρόβες. Τελικά πήγα. Και μα το Θεό, και στις πρόβες ακόμα, δεν πίστευα ότι θα έβγαζα μεγάλο δίσκο».

Ο δίσκος αυτός ήταν το «Χρονικό», ο οποίος και έκανε τον Ξυλούρη γνωστό στο ευρύ κοινό. Λίγο αργότερα ξεκίνησαν οι καθημερινές του εμφανίσεις στην Αθήνα, στη μπουάτ «Λήδρα» στην Πλάκα. Στην ερώτηση αν φθείρεται από αυτήν την καθημερινή ρουτίνα στην οποία είχε πλέον υποβάλλει τον εαυτό του και τη σχέση του με το τραγούδι απαντά:

 «Μ’ αρέσει αυτός ο κόσμος που έρχεται να μας ακούσει. Γιατί δείχνουν ότι ενδιαφέρονται για τη μουσική μας. Ίσως είναι αυτός ο λόγος που δεν κουράζομαι να τραγουδώ τα τραγούδια μου. Νοιώθω ότι κάθε βράδυ τα λέω με το ίδιο κέφι που τα είπα την πρώτη φορά. Πολλές φορές συμβαίνει νάμαι κακόκεφος ή κουρασμένος. Πριν βγω, νοιώθω λίγο ανήσυχος για το τι θα κάνω. Ε, λοιπόν, όταν βγω, και πιάσω το μικρόφωνο στο χέρι μου και δω τον κόσμο, τα ξεχνάω όλα: Ούτε κακοκεφιές, ούτε κούραση, ούτε τίποτε.

Κι από την άλλη μεριά, δεν μπορώ να μην σκέφτομαι το κοινό. Νοιώθω ότι έχω υποχρέωση σ’ αυτό. Δεν έχει σημασία πόσοι σε ακούν εκείνη την στιγμή. Και ένας άνθρωπος να βρίσκεται στο μαγαζί, πρέπει να τραγουδάς όπως πάντα. Και ο ένας, μετά, όταν θα τελειώσεις, θα σκεφτεί τι άκουσε, θα σε κρίνει».

Στη συνέχεια της συνέντευξής του ο Νίκος Ξυλούρης εξηγεί γιατί δεν θα επέλεγε ποτέ να ασχοληθεί με ένα πιο εμπορικό και πιο ελαφρό είδος μουσικής:

«Αν τραγουδούσα σε άλλο κέντρο, ο κόσμος δεν θα ήταν ο ίδιος. Εκεί δεν πηγαίνουν και τόσο για ν’ ακούσουν την μουσική, όσο για να ξεσκάσουν. Μετά είναι και οι άνθρωποι που σε περιβάλλουν. Πάντοτε σκεφτόμουν, ότι θα ήθελα να έχω κάποιον συνθέτη σαν τον Μαρκόπουλο κοντά μου. Μαζί του δεν φοβάσαι ποτέ. Και τα παιδιά όλα: Ο Διακογιώργης με το σαντούρι του, οι τραγουδιστές οι άλλοι, η Δάφνη Ζούνη, η Μέμη Σπυράτου, ο Θέμης Ανδρεάδης, όλοι εξαίρετοι.

Όλοι βοηθούν να κινούμαι στο πλαίσιο που θέλω. Γιατί έχω πάντοτε την ανησυχία για το ό,τι κάνω: Είναι καλό ή όχι, διερωτώμαι. Ανησυχώ για το πώς με βλέπει το κοινό. Και να σας πω ένα παράδειγμα; Η μόνη περίπτωση που νιώθω τρακ, είναι όταν το κοινό είναι πολύ ενθουσιώδες! Μόλις ακούσω πολλά χειροκροτήματα ή φωνές, βλέπω και αισθάνομαι το χέρι μου να τρέμει. Καταφέρνω να μην φαίνεται τίποτε στην φωνή μου. Αλλά το χέρι μου τρέμει…». Το μεγάλο όνειρο του Νίκου Ξυλούρη είχε σημείο αναφοράς τη μουσική και τον Γιάννη Μαρκόπουλο αλλά και κάτι άλλο.

«Πριν απ’ όλα θέλω να συνεχίσω να δουλεύω στον δρόμο που έχει αρχίσει ο Μαρκόπουλος, έναν δρόμο που πιστεύω. Μετά έχω κι ένα προσωπικό όνειρο: Με τις οικονομίες μου θα ήθελα να φτιάξω, πάνω στ’ Ανώγεια, το χωριό μου, μια μάντρα. Μια μάντρα με πρόβατα. Να βάλω ανθρώπους να τα δουλεύουν, να φτιάχνουν ανθόγαλο, τυρί. Και τα καλοκαίρια, να πηγαίνω εκεί, και να κάθομαι μαζί τους να δουλεύω και εγώ. Δεν ξέρεις τι ωραία είναι πάνω κει. Το βουνό, η ζωή εκεί, όλα. Αυτό είναι τ’ όνειρό μου».

Οκτώ περίπου χρόνια μετά τη συνέντευξη αυτή ο Νίκος Ξυλούρης πέθανε. Είχε πραγματοποιήσει το όνειρό του να συνεχίσει να δουλεύει και να δημιουργεί στον ίδιο δρόμο. Δεν πρόλαβε όμως να φτιάξει τη μάντρα που ονειρευόταν στ’ Ανώγεια.»

Μακάρι όλες οι φωτιές και οι αναζωπυρώσεις να είχαν να κάνουν με θέματα καρδιάς, όπως όμορφα τραγουδά ο Ψαρονίκος και όχι με φυσικό περιβάλλον, χλωρίδα και πανίδα.

¨ Έφυγες δίχως αφορμή¨ στην πρώτη πλευρά και ¨Όσο βαρούν τα σίδερα¨ στην δεύτερη πλευρά. Για το δεύτερο τραγούδι, ¨ύμνο¨ της κρητικής δισκογραφίας θα αναφερθώ σε επόμενη ανάρτηση, για να γίνει σωστά, παρουσιάζοντας και τον δημιουργό του. Όπως και να’ χει, εξαιρετικοί οι Ξυλούρηδες σε όλα τους, φωνή, λαούτο και λύρα.  

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

310. POPULAR AP 6064 ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗΣ ΙΩΣΗΦ- ΜΕΤΖΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ 1965

Παναγιωτάκης Ιωσήφ (Σήφης)- Μετζάκης (Μεντζάκης) Γιώργος POPULAR AP 6064 Η πρώτη αγάπη – Μαντινάδα 1965- 45rpm- 7''

 

Ο Παναγιωτάκης Ιωσήφ (Σήφης- βλέπε και ανάρτηση 31, 141 και 208) από τις Ατσιπάδες Αγ. Βασιλείου Ρεθύμνου, λυράρης με δισκογραφικές επιτυχίες, αλλά και πρόεδρος του Συλλόγου Ατσιπαδιανών. Δισκογραφικά έχει δύο LP (long play) δίσκους και αρκετά 45-άρια. Έχει συνεργαστεί με τον Γιώργο Μετζάκη, τον Κώστα Τσακαλάκη, τον Ανδρέα Γαλερό, την Ερμίνα Νικολιδάκη και τον Πέτρο Καρμπαδάκη.

Ο Γιώργος Μετζάκης (βλέπε και ανάρτηση 76, 141, 152 και 208) έχει συνεργαστεί με τους: Ιωσήφ Παναγιωτάκη, Κουκλινό Κανάκη, Μουντάκη Κώστα, Κολιακουδάκη Νίκο, Λατζουράκη Φίλιππο, Σκορδαλό Θανάση, Μελαμπιώτη Μανώλη, Σταγάκη Μανώλη, Καλαϊτζάκη Βασίλη και Παπαδάκη Μάρκο.

Στο σημερινό δισκάκι, το κλασικό δίδυμο Παναγιωτάκη- Μετζάκη, με τον δεύτερο για τις ανάγκες του κρητικο-καλαματιανού να παίζει ακορντεόν και προς το τέλος να σολάρει η λύρα. Στην άλλη πλευρά συρτό ¨Μαντινάδα¨ σε γνώριμα Κρητικά μονοπάτια.

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

309. PANIVAR PA 251 ΚΑΚΛΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ- ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣ ΡΟΔΑΜΑΝΘΟΣ- ΚΟΤΖΑΜΠΑΣΑΚΗΣ ΜΙΝΩΣ 1971

Κακλής (Κακλιδάκης) Μανώλης- Ανδρουλάκης Ροδάμανθος- Κοτζαμπασάκης Μίνως PANIVAR PA 251  Μαντινάδες της νύκτας - Να μπόριε του Θεού τσ' αγγέλους να του πάρει 1971- 45rpm- 7''

Με Κακλή, Ροδάμανθο και Κοτζαμπασάκη, στο σημερινό δισκάκι, φεύγουμε για τα καλά από τα ελαφρορεμπετολαϊκα μονοπάτια που όπως λένε και οι ¨Σπυριδούλα¨ ο Μάρκος θα μας τράβαγε το αφτί. Τραγούδι-μαντινάδα (πρόκληση) από τον Κακλή, λύρα από Ροδάμανθο και ¨σκορδαλικό¨ παίξιμο λαούτου από Κοτζαμπασάκη (όλοι εικονίζονται στην παραπάνω φωτογραφία από την ¨Νεράιδα και το Παλικάρι¨):

¨Να μπόριε του Θεού κανείς τς΄ αγγέλους να του πάρει,

να καταλάβει πως πονεί, απ΄ αγαπά και χάνει¨

«Ο Μανώλης Κακλής (βλέπε και αναρτήσεις 5, 61, 238) γεννήθηκε το 1945 στην Επισκοπή Ρεθύμνου και ασχολήθηκε επαγγελματικά με το λαούτο από το 1969. Από πολύ νεαρή ηλικία είχε την τύχη να ζήσει από κοντά σ' ένα γλεντζέδικο ζωντανό περιβάλλον γεμάτο ακούσματα μουσικά, γνήσια παραδοσιακά, όπως του Μπαξεβάνη και του Νίκου του Μανιά. Οι δύο αυτοί λαγουτιέρηδες τον επηρέασαν βαθύτατα.

Η τεχνική τους στο λαούτο και η έκφραση στο τραγούδι καθόρισαν την πορεία του νεαρού τότε καλλιτέχνη, ο οποίος πολύ γρήγορα σημείωσε τεράστια πρόοδο και εξέλιξη και μέχρι σήμερα αποτελούσε (αποτελεί) έναν από τους σημαντικότερους εκφραστές της κρητικής μουσικής παράδοσης. Ιδιαίτερα στο τραγούδι διακρίθηκε για την ερμηνεία του που την υπογράμμιζε μοναδικά η εξαιρετική "κρητική" χροιά της φωνής του.

Έχει πλούσια δισκογραφία και συνεργασίες με μεγάλους καλλιτέχνες όπως Νίκος Μανιάς, Ροδάμανθος Ανδρουλάκης, Ζαχ.Μελεσσανάκης, Θαν. Σκορδαλός, κ.α. και παρουσία στα κρητικά κέντρα του νησιού, της Ελλάδας γενικότερα αλλά και του εξωτερικού. Η δεκαετία του 70 και του 80 θεωρούνται οι κορυφαίες στην καριέρα του Μ. Κακλή και ιδιαίτερα οι δισκογραφικές του συνεργασίες με τον Ροδάμανθο και τον Μελεσσανάκη.
Παρά το σκληρό χτύπημα της μοίρας που έπληξε την οικογένεια του (έχασε την κόρη του Μαρίνα), ο Μανώλης Κακλής με την παρότρυνση των φίλων και θαυμαστών του, συνέχισε να μαγεύει με το τραγούδι του. Ο Μανώλης Κακλής απεβίωσε το 2017.

Ο Ροδάμανθος Ανδρουλάκης (βλέπε και αναρτήσεις 61 και 238) γεννήθηκε το 1933 στον Οψυγιά Αμαρίου και τα πρώτα του ακούσματα στη μουσική τα απέκτησε από το συγχωριανό του Στέλιο Κουτάκη, έναν υπέροχο λυράρη που χάθηκε πρόωρα στην περίοδο της κατοχής από πνευμονία. Το πρώτο του μουσικό όργανο ήταν ένας χοχλιός με τον οποίο έπαιζε τη λεγόμενη "μπουκόλυρα" (είχε πάρει ένα κέλυφος από χοχλιό και φυσούσε μέσα βγάζοντας ήχους που θύμιζαν λύρα).

Από μικρός ασχολήθηκε με τη λύρα και δεν είχε συμπληρώσει ακόμα τα έντεκα όταν πρωτόπαιξε σε γάμο. Το βασικό του επάγγελμα ήταν ράφτης και μάλιστα για μια δεκαετία (1955-1965) το ραφείο του τον κράτησε μακριά από τα γλέντια. Το 1965 ηχογράφησε τον πρώτο του δίσκο, τον οποίο διαδέχτηκαν πολλοί με δικές του συνθέσεις αλλά και παραδοσιακά κομμάτια. Έχει σημαντική δισκογραφική παρουσία με αποκορύφωμα τη δεκαετία του 70 και τη συνεργασία του με το Μανώλη Κακλή και την ιδιαίτερα γόνιμη συνεργασία τους. Από το 1971 ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη λύρα συντροφιά με το γιο του Κώστα στο λαούτο. Ο Ροδάμανθος απεβίωσε το 2010 και θεωρείται πλέον από τους κλασσικούς της λύρας.»

Ο  Ιδομενέας από Ρέθυμνο  έστειλε και τις κόκκινες ετικέτες (παραπάνω). Ο Κοτζαμπασάκης δεν εμφανίζεται πουθενά, ο τίτλος της Α πλευράς είναι διαφορετικός και τη μαντινάδα της Β πλευράς την χρεώνει στον Ροδάμανθο. Άβυσσος το τυπογραφείο της Panivar. Το πιο πιθανό να πρωτοκυκλοφόρησε με κόκκινες ετικέτες, οι οποίες θεωρήθηκαν λάθος και βγήκαν αργότερα οι πράσινες. Όπως και να έχει, ευχαριστώ τον Ιδομενέα για τις ετικέτες.   

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

308. PATHE X 80056 ΤΡΙΟ ΘΑΝΑΣΗ ΠΙΚΟΥΛΑ 1929

Τρίο Θανάση Πίκουλα PATHE X 80056 Σούστα Κρητικιά (Κρητικός χορός) - Πεντοζάλη (Κρητικός χορός) 1929- 78rpm- 10''

 

«Το δωδεκανησιακό συγκρότημα μουσικών οργάνων με προεξάρχοντα τον βιολιστή Θανάση Πίκουλα, πιθανόν κώτικης καταγωγής, αποτελούνταν από την τυπική σύνθεση ορχήστρας, όπως βιολί, σαντούρι και λαούτο. Το συγκρότημα ηχογράφησε δώδεκα σκοπούς στη γαλλική εταιρεία Pathe τον Σεπτέμβριο του 1929 (1928 δίνει ο Βασίλης Χατζηαντωνίου) και μερικούς ακόμα, αγνώστου αριθμού, στην αγγλική Edison Bell την ίδια εποχή.

Επίσης η ίδια ορχήστρα πιθανόν πραγματοποίησε το 1929 μια σειρά οκτώ νησιώτικων ηχογραφήσεων δωδεκανησιακού χαρακτήρα στην αγγλική His Master’s Voice. Οι δίσκοι αυτοί δεν αναγράφουν κανένα στοιχείο στις ετικέτες τους, όμως κοινά μουσικά γνωρίσματα στον τρόπο εκτέλεσης των κομματιών συνηγορούν προς αυτό το συμπέρασμα.»

Όλες οι παραπάνω πληροφορίες από το ¨Μίλιε μου Κρήτη απ’τα παλιά¨.

Από την γαλλική μόδα και τις εστουδιαντίνες της προηγούμενης ανάρτησης, στην γαλλική Pathe. Είμαστε στο 1929 και όπως ανάφερα και στην προηγούμενη ανάρτηση, οι ορχήστρες αρχίζουν να έχουν μια ¨ομοιογένεια¨ στα παιξίματα τους. Έτσι και το τρίο Θανάση Πίκουλα που περιορίζεται σε νησιώτικους σκοπούς. Στο σημερινό δίσκο με κρητικούς σκοπούς. Η κρητικιά ¨Σούστα¨  έχει δωδεκανησιακό ηχόχρωμα, όχι τόσο όμως, ο ¨Πεντοζάλης¨. Ίσως να φταίει το σαντούρι. Έτσι σιγά σιγά ερχόμαστε στα γνώριμα κρητικά (κυρίως) μονοπάτια.

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

307. ORFEON RECORD 10384-5 ΜΕΛΙΤΣΙΑΝΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ- ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΣΤΟΥΔΙΑΝΤΙΝΑ 1911

Μελιτσιάνος Αντώνιος (Μονωδία)- Ελληνική Εστουδιαντίνα ORFEON RECORD 10384-5 Η μόδα (Μονωδία) - Μαριόλα (Χορωδία) 1911- 78rpm- 11''

 

Τα τέλη του 19ου αιώνα βρίσκουν την Ελληνική πολιτεία της Σμύρνης σε ένα πολιτιστικό και οικονομικό οργασμό, πράγμα που ενισχύεται από την εμπορική κατάπτωση της Κωνσταντινούπολης και συνεπώς τη μεταφορά του εμπορικού κέντρου της Ανατολής στην ολοένα και αναδυόμενη Σμύρνη.

Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο.

Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Κοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Ένα από αυτά τα συναρπαστικά δίκτυα αφορά γαλλικά τραγούδια, τα οποία οικειοποιήθηκαν μεταξύ άλλων και Έλληνες μουσικοί. Η οικειοποίηση είναι διττή: αφορά αφενός τον στίχο ο οποίος πλέον είναι ελληνικός (συχνά, μάλιστα, δεν έχει καμία σχέση με τον πρωτότυπο), αλλά, αφετέρου, και τις πρακτικές εκτέλεσης: διαφορετικό οργανολόγιο, διαφορετικό τραγουδιστικό ύφος, συχνά διαφοροποιήσεις στις μελωδικές και ρυθμικές φόρμες, και στις αρμονίες. Οι Έλληνες μουσικοί προσαρμόζουν αυτό που ακούν στη δική τους συνθήκη, με βάση τις δικές τους δυνατότητες. Η γαλλική οικουμένη δανείζει τα chansons της, τα οποία κουβαλούν μια δυναμική παράδοση τραγουδοποιΐας και επιτέλεσης.

Το Παρίσι, η Μονμάρτη και τα cabaretsartistiques επηρεάζουν τις μουσικές του κόσμου. Η ατμόσφαιρα από το Chat Noir, το οποίο λειτούργησε από το 1881, φτάνει και στην ελληνική οικουμένη. Τέτοιου τύπου μουσικοί τόποι, τα περίφημα καφέ σαντάν, προκύπτουν στην Αθήνα αλλά και σε άλλα αστικά κέντρα του ελληνικού κράτους. Αυτά τα γαλλικά τραγούδια εξέβαλαν στον ελληνόφωνο κόσμο είτε διά της ευθείας οδού, είτε δια της τεθλασμένης, μέσω άλλων ρεπερτοριακών δικτύων. Σε κάθε περίπτωση, η διακίνηση μουσικών αποτελεί ήδη πραγματικότητα πριν τον 20ό αιώνα, με τις περιοδείες των θεατρικών και μουσικών παραστάσεων αλλά και με τα δίκτυα των μουσικών εκδοτικών οίκων. Η δισκογραφία όχι μόνο ενσωματώνεται σε αυτό το πλαίσιο, αλλά διαδραματίζει και καίριο ρόλο στον μετασχηματισμό του.
Το πρότυπο της γαλλικής estudiantine, ένα κουαρτέτο με δυο μαντολίνα, μια μάντολα και μια κιθάρα, αποκτά μιμητές στην Κωνσταντινούπολη.

Εκτός από τη Σμυρνέικη Εστουδιαντίνα του Σιδερή ή του Αριστείδη, πολλές μικρές ορχήστρες δημιουργήθηκαν στην πρώτη εικοσαετία του αιώνα, μέσα στις οποίες ανδρώθηκαν μουσικά όλοι οι μεγάλοι συνθέτες και τραγουδιστές που δημιούργησαν το μεσοπολεμικό θαύμα στο ελληνικό τραγούδι: Παναγιώτης Τούντας, Γιάννης και Γιώργος Δραγάτης (ή Ογδοντάκης), Γιώργος Βι- δάλης, Παναγιώτης Βαϊνδιρλής, Γιώργος Σαβαρής, Τζον και ΛουσιένΜηλιάρης, Βαγγέλης Παπάγοζλου, Δημήτρης Σέμσης (Σαλονικιός), Ευάγγελος Σωφρονίου, Κώστας Νούρος, Δημήτρης Ατραΐδης, Νίκος Στεφανίδης, ΓιοβάνΤσασός, Αγάπιος Τόμπουλης, Κώστας Καρίπης, Αντώνης Νταλγκάς κ.ά.

Σπουδαίες εστουδιαντίνες που πέρασαν και στη δισκογραφία, εκτός από «τα Πολιτάκια» ήταν: Η εστουδιαντίνα Χριστοδουλίδη (στην Πόλη), η εστουδιαντίνα του Πέτρου Ζουναράκη (στην Πόλη), η Ελληνική Εστουδιαντίνα της Σμύρνης, η εστουδιαντίνα του Γιοβανίκα (Σμύρνη), του Κώστα Βλάχου (Σμύρνη), η εστουδιαντίνα Μελιτσιάνου (Σμύρνη) κ.ά.

«Με αριθμό μήτρας (ή δίσκου)  10384, το τραγούδι ¨Η Μόδα¨ στο σημερινό δίσκο και σύμφωνα με την παρτιτούρα που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Κ. Μυστακίδου-Θ. Ευσταθιάδου με τίτλο "Η μόδα (ή Σαντεκλαίρ)" το τραγούδι αποδίδεται στους Νικόλαο Κόκκινο (μουσική) και Ιωάννη Γεωργίου (στίχους). Σχετικά με τη λέξη σαντεκλαίρ αναφέρει ο Νίκος Σαραντάκος στο ιστολόγιό του: "Τη λέξη δεν την έχει κανένα λεξικό, αλλά είμαι σχεδόν βέβαιος πως τα σαντεκλέρια (ή σιντεκλέρια) είναι η λέξη Σαντεκλέρ, που σημαίνει κόκορας! Συγκεκριμένα, Chantecler είναι ο κόκορας που πρωταγωνιστεί στο γαλλικό μεσαιωνικό Roman de Renart. Θα μου πείτε, πώς έφτασε μέχρι τα μέρη μας -διότι σίγουρα ελάχιστοι Έλληνες έχουν διαβάσει το γαλλικό μεσαιωνικό κείμενο! Σίγουρα, αλλά Chantecler είναι επίσης ο τίτλος ενός θεατρικού έργου του ΕντμόνΡοστάν (του συγγραφέα του Σιρανό) που έκανε πάταγο στην εποχή του (1910). Το έργο είναι αλληγορική σάτιρα, με πρωταγωνιστές φτερωτά κατοικίδια, δηλαδή οι ηθοποιοί φορούσαν στολές.

Να υπενθυμίσω ότι το 1910 η Γαλλία είχε το σχεδόν αδιαμφισβήτητο μονοπώλιο της κουλτούρας, και ό,τι παιζόταν στο Παρίσι έδινε τον τόνο στον πλανήτη. Πράγματι, ο Σαντεκλέρ παίχτηκε και στην Αθήνα σχεδόν ταυτόχρονα με το Παρίσι: στις 7 Φεβρουαρίου 1910 δόθηκε η παριζιάνικη πρεμιέρα, ενώ η αθηναϊκή πρέπει να έγινε γύρω στις 10 του μηνός, μόλις λίγες μέρες αργότερα! Οπότε βλέπουμε ότι το «σαντεκλέρ» έφτασε να σημαίνει γενικώς τον πετεινό, και μάλιστα αυτό έγινε διεθνώς, αφού υπάρχουν πολλά καταναλωτικά προϊόντα με την επωνυμία Chantecler και σήμα ένα κοκοράκι. Κι έτσι, το «σαντεκλέρ» αρχικά μετατράπηκε σε «σαντεκλέρι» και όταν ξεχάστηκε (μετά το 1930) το θεατρικό έργο, θα άρχισαν να χρησιμοποιούν τη φράση χωρίς να ξέρουν τι είναι αυτό, οπότε εύλογο είναι να έπαθε τόσες παραφθορές, σιντεκλέρι κτλ.  Όσο για τη σημασία «σαντεκλέρι = κοκαλάκι των μαλλιών», κυκλοφορούσαν στην αγορά με σήμα ένα κοκοράκι -οπότε, από εκεί θα ονομάστηκαν έτσι τα κοκαλάκια". Στη βάση δεδομένων του AlanKelly στο πεδίο εκτελεστές  αναγράφεται Estudiantina Grecque – Melitzianos Choeur.

Στην άλλη πλευρά του δίσκου με αριθμό 10385 ¨Η Μαριόλα¨. Η εν λόγω ηχογράφηση αποτελεί διασκευή με ελληνικούς στίχους του γαλλικού τραγουδιού "Lamariolle", σε μουσική του DésiréBerniaux (1869–1960) και στίχους του EdmondBouchaudditDefleuve (1870–1945).
Η γαλλική παρτιτούρα του τραγουδιού κυκλοφόρησε στο Παρίσι περίπου το 1910 από τις εκδόσεις D. Berniaux (75 Passage, Brady, Paris). Σύμφωνα με τον Πάνο Μαυραγάνη, η ελληνική παρτιτούρα κυκλοφόρησε με τίτλο "Lamariolla" από τον εκδοτικό οίκο Χρηστίδη στην Κωνσταντινούπολη. Στην παραπάνω καταγραφή ως συνθέτες αναφέρονται οι Α. Κρικώνης και D. Berniaux και ως στιχουργός ο Τυμφρηστός (ψευδώνυμο του Δ. Παπαδόπουλου). Παρτιτούρα του τραγουδιού με στίχους στην ελληνική και γαλλική γλώσσα εκδόθηκε στην Κωνσταντινούπολη και από τις εκδόσεις Ιnternationale.»

Με αφορμή τα ελαφρο-παραδοσιακά της ορχήστρας του Άκη Σμυρναίου (ανάρτηση 303), πήρε σειρά ο Κωστής με τα Άσπρα Πουλιά και τις χαβάγιες του, συνέχισε με τα απαγορευμένα ρεμπέτικα του για να πάρει σειρά η Ρένα Στάμου με δύο λαϊκά (ο Μαχαραγιάς  με ηχόχρωμα ανατολής) στην Τούρκικη  Columbia. Πάμε όμως λίγο πιο παλιά. Η πρώτη εμφάνιση της λέξης «ρεμπέτικο» έγινε κάπου μεταξύ 1910 και 1913 στις ετικέτες δύο δίσκων γραμμοφώνου. Ο ένας εκδόθηκε μάλλον το 1912 στην Κωνσταντινούπολη από τη δισκογραφική εταιρεία «ORFEON RECORD», που ιδρύθηκε το 1910-11 από τα αδέρφια Herman & Julius Blumenthal, αρχικά εκπροσώπους της ODEON σε Αίγυπτο και Τουρκία (αναφέρει ο Πάνος Σαββόπουλος).

Από αυτές τις πρώτες ηχογραφήσεις στην Τουρκία (Σμύρνη και Κωνσταντινούπολη) έχουμε ¨παρθενογένεση¨ της ελληνικής δισκογραφίας (όχι ελληνικής μουσικής). Τα διάφορα μουσικά σχήματα προσπαθούν να αφήσουν το στίγμα τους τραγουδώντας (ερμηνεύοντας) όλα τα ¨είδη¨ της μέχρι τότε ελληνικής μουσικής με άρωμα ευρωπαϊκό. Το αποτέλεσμα είναι ένα συνονθύλευμα (μπαστάρδεμα) ήχων, οργάνων και στίχων. Παράδειγμα παίζουν παραδοσιακό τσάμικο με όργανα ορχήστρας, χορωδία ή μονωδία με φωνές τενόρων που το λες και ελαφρό τραγούδι. Τουλάχιστον μετά από μια δεκαετία και μιλάω για τέλη της δεκαετίας του 1910 με αρχές του 1920 αρχίζουν να ξεκαθαρίζουν κάπως τα πράγματα.

Ο σημερινός δίσκος στις 11 ίντσες λίγο μεγαλύτερος από τους κλασικούς 10ιντσους γραμμοφωνικούς. Η ¨Μαριόλα¨ κυκλοφόρησε και με αριθμό 10449 με λίγο διαφορετικούς στίχους. Το τραγούδι ¨Η Μόδα¨ το βρίσκουμε εκτελεσμένο και από την γυναίκα του Αντώνη Μελιτσιάνου Αρετή, σε δίσκο  Concert Record Gramophone (και σε Αμερικάνικο Victor) με χρονολογία ηχογράφησης 19/09/1912 στην Κωνσταντινούπολη (σύμφωνα πάντα με το αρχείο Κουνάδη).

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).