11. REGAL EGRS 7 ΛΙΔΙΑ ΓΙΩΤΑ- ΠΑΠΑΣΙΔΕΡΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ 1969 (Μέρος δεύτερο)

Γιώτα Λύδια (Λίδια)- Παπασιδέρης Γιώργος (Κουλουριώτης) REGAL EGRS 7 Ιτιά -Το φεγγάρι κάνει κύκλο- Μαντήλι Καλαματιανό- Ένας αητός 1969 (Ημερομηνία κυκλοφορίας)- 45rpm- 7''- stereo  

Ο Καζαντζάκης μέσα από τον Καπετάν-Μιχάλη έκανε την σύνδεση Κρήτης- Ρούμελης (βλέπε 11^η ανάρτηση μέρος πρώτο) και μας δίνει πάτημα για τα επόμενα 45άρια. Την σύνδεση δημοτικά-κρητικά τραγούδια κάνει και η REGAL με την κυκλοφορία αυτού του E.P.(Extended Play) δίσκου στις 45 στροφές και στέρεο. Δεν περιέχει βέβαια κρητικά τραγούδια αλλά μόνο δημοτικά….. Το εξώφυλλο όμως (και εδώ έχουμε την σύνδεση ) είναι από φωτογραφία στα Ανώγεια Κρήτης (από τον κύριο Ν. Κοντό). Βλέπουμε τις δυο φωτογραφίες πάνω και κάτω από το ίδιο φιλμ.

Στο δισκάκι αυτό έχουμε δύο από τις μεγαλύτερες φωνές του Ελληνικού τραγουδιού (προσωπική πάντα άποψη). Παπασιδέρης Γιώργος και Λύδια Γιώτα.

 Έχουν τραγουδήσει δημοτικά, αμανέδες, λαϊκά και άλλα πολλά. Εδώ έχουμε δύο τσάμικα και δύο καλαματιανά, ίσως τα πιο γνωστά και πολυτραγουδισμένα.

Πληροφορίες για τους δυο καλλιτέχνες και όχι για τα συγκροτήματα που τους συνοδεύουν (κλαρίνο, κιθάρες κ.α.) όπως φωτογραφίες και το ηχητικό θα βρείτε….(εδώ).

11. ΠΡΟ ΤΟΥ ΗΧΗΤΙΚΟΥ (Μέρος πρώτο)

 Καζαντζάκης Νίκος –Ο Καπετάν Μιχάλης

 

¨….Βαριά σιωπή πλάκωσε το σπίτι. Ο καπετάν Μιχάλης σηκώθηκε, έβαλε πάλι το μεϊτάνι, έδεσε δυο γύρους το μαύρο μαντήλι στο κεφάλι του, τράβηξε κατά την πόρτα. Ζυγάρισε τη γνώμη του, κοντοστάθηκε, έριξε γρήγορη ματιά γύρα του, οι αγωνιστές του `21 φέγγριζαν ολόγυρα στους τοίχους, με τα` άρματα, τα φισεκλίκια, τις κουμπούρες. Τα μουστάκια τους ήταν στριμμένα σα σκοινιά, τα μαλλιά τους έπεφταν στους ώμους…

Κάμποσην ώρα ο καπετάν Μιχάλης αποξεχάστηκε, τους κοίταζε και τους χαιρετούσε έναν έναν. Δεν κάτεχε καλά τα ιστορικά τους, που πολέμησαν, τι ανδραγαθίες έκαμαν, από πού κρατούσε η σκούφια τους, - Ρουμελιώτες, Μοραΐτες, Νησιώτες, Κρητικοί. Μα μήτε και νοιάζουνταν, ένα μονάχα κάτεχε: πως όλοι τούτοι πολέμησαν τον Τούρκο, κι αυτό του έφτανε. Όλα τ` άλλα είναι για τους δασκάλους. Σ` έναν αγωνιστή μπροστά έκαιγε ένα καντηλάκι, σα να ήταν ιερό κόνισμα. Κι όποιος έμπαινε και τον ρωτούσε το γιατί: - Είναι ο Άγιος Καραΐσκος, αποκρίνουνταν ξερά κι έκοβε την κουβέντα.

Ετούτος ήταν καπετάνιος του παππού του, του Ντελή-Μιχάλη. Μια νύχτα που`ταν ταμπουρωμένοι οι Έλληνες στο Φάληρο, κοντά στην Αθήνα, κι είχαν στήσει αντίκρα οι Τουρκαλάδες τα τσαντίρια τους, ο παππούς, μέθυσε. Ο αρχηγός είχε βγάλει διαταγή, κανένας μην κουνήσει από το ταμπούρι του, ωσότου καταφτάσουν το πρωί κι άλλοι καπεταναίοι. Λίγοι ήταν, μαθές, οι χριστιανοί, χιλιάδες οι Τούρκοι. Μα ο παππούς του μέθυσε μαζί και με άλλους Κρητικούς- ποιος μπορούσε να τους κάμει ζάφτι; Χίμηξαν όξω από τα ταμπούρια τους, μπήκαν στα τούρκικα τσαντίρια, άρχισαν τις κουμπουριές…
Πιάστηκαν χριστιανοί και Τούρκοι πριν της ώρας κι ο Καραϊσκάκης σκοτώθηκε. Τον πήρε στο λαιμό του, τον πήρε στο λαιμό του… μουρμούρισε ο καπετάν Μιχάλης. Δεν πειράζει. Κι ο παππούς μου σκοτώθηκε. Όλοι θα σκοτωθούμε………¨

¨…..Κατά το μεσημέρι, την ώρα που οι γυναίκες ξεφούρνιζαν στην αυλή….. , πρόβαλε στην ξώπορτα ένα λεβεντόπουλο ξενομερίτικο, με φουστανέλα, τουσλούκια, τσαρούχια και σπαστό μακρόφουντο φέσι. Από τον ώμο του κρέμουνταν το τουφέκι και σταύρωναν στο φαρδύ του στήθος τα φισεκλίκια. Ακροζυγιάστηκε μια στιγμή στο κατώφλι σαν αϊτός.

-Ένας λιάπης! Ένας λιάπης! Φώναξαν οι γυναίκες, μισοτρομαγμένες, μισοχαρούμενες. Ο παππούς σήκωσε το κεφάλι από την πλάκα.

-Καλώς τον Έλληνα! φώναξε∙ κόπιασε μέσα, αϊτόπουλο.

Ο φουστανελάς άνοιξε τα μακριά, χυτά κανιά του και δρασκέλισε το κατώφλι∙ γκαρδιώθηκαν οι γυναίκες, ζύγωσαν και καμάρωναν το κλώσμα και το σείσμα του κορμιού του.

-Ε που να τον χαίρεται η μάνα που τον έχει! μουρμούρισε μια∙ σαν Κρητικός είναι.

Στάθηκε το λεβεντόπουλο μπροστά από τον παππού, χαιρέτησε:

Είσαι η αφεντιά σου ο γερο-καπετάν Σήφακας, που λένε; ρώτησε.

-Όλος κι όλος∙ ήμουν μια φορά κι έναν καιρό καπετάνιος∙ δεν είμαι παρά ο γερο-Σήφακας. Ποιος καλός αγέρας σε φέρνει στο φτωχικό μου;

-Έρχουμαι από το καράβι του καπετάν Στεφανή, και με λένε Μήτρο, Ρουμελιώτης∙ έμαθα πως πολεμάει η Κρήτη κι ήρθα κι εγώ να πολεμήσω μαζί της….¨

(Τελευταία φωτογραφία σύνδεσμος 11ης ανάρτησης)

10. ODEON G.A. 8098 ΜΟΥΝΤΑΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ- ΜΑΝΙΑΣ ΝΙΚΟΣ 1958

Μουντάκης Κώστας - Μανιάς Νίκος ODEON G.A. 8098 - Σαν το φτωχό πραματευτή - Για μιαν αγάπη τραγουδώ 1958- 78rpm- 10''

Σε συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης, Μουντάκης-Μανιάς και πάλι. Μάλιστα πρόκειται για τα ίδια τραγούδια (με αυτά της 9^ης ανάρτησης) χαραγμένα στις 10¨ ίντσες σε πλάκα γραμμοφώνου. Αυτό για να ακούσουμε τις διαφορές δίσκου βινυλίου-πλάκας γραμμοφώνου και φυσικά για το δύσκολο να βρεθούν σε αυτή την ηχητική μορφή.

Αρκετά από τα 78άρια υπάρχουν σε 45άρια αλλά μόνο αυτή τη φορά και για τους παραπάνω λόγους τα βάζουμε το ένα μετά το άλλο. Επίσης υπάρχουν και σε Long Play (LP) δίσκους, Stereo και από διαφορετικές μήτρες, αλλά αυτά σε βάθος χρόνου. Καλή ακρόαση (εδώ) και παρακάτω στο βίντεο.

9. ODEON DSOG 2620 ΜΟΥΝΤΑΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ- ΜΑΝΙΑΣ ΝΙΚΟΣ 1960

Μουντάκης Κώστας (Μουντόκωστας)- Μανιάς Νίκος ODEON DSOG 2620- Σαν το φτωχό πραματευτή - Για μιαν αγάπη τραγουδώ 1960 (Ηχογράφηση 1958)- 45rpm -7''

Ήρθε η σειρά για έναν από τους ογκόλιθους της Κρητικής μουσικής τον Κώστα Μουντάκη ή Μουντόκωστα ή Μουντή ή Ψηλορείτη ή Κρητικό τραγουδιστή, τα δύο τελευταία στην μυστική δισκογραφία (πιθανόν για να αποφύγει το στραγγαλιστικό συμβόλαιο που είχε με την δισκογραφική που τον εκπροσωπούσε). Στο λαούτο ο Νίκος Μανιάς (αναφερθήκαμε και σε προηγούμενη ανάρτηση). Ένα δίδυμο φωτιά με πλήθος δίσκων τόσο 78,45 και 33 στροφών που σε βάθος χρόνου θα αναρτηθούν όλα.

Νομίζω ότι οι περισσότεροι αν ήθελαν να ξεχωρίσουν κλασικά ζευγάρια στην Κρητική δισκογραφία, το ένα θα ήταν Μουντάκης-Μανιάς.

Τα τραγούδια του Μουντάκη δεν είναι δύσκολο να βρεθούν στο διαδίκτυο. Εδώ όμως τα έχουμε στη μονοφωνική τους χάραξη στο βινύλιο (τα περισσότερα 45άρια και κυρίως 78άρια είναι μονοφωνικής χάραξης). Πληροφορίες, φωτογραφίες και τις διαφορές στο άκουσμα (προσπαθώ με την ελάχιστη επεξεργασία), θα τις ακούσετε στο φάκελο που βρίσκεται  (εδώ) και στο αναρτημένο βίντεο στο youtube παρακάτω. Καλή ακρόαση.     

8. RCA VICTOR (HIS MASTER'S VOICE) 38-3094 ΚΑΝΤΕΡΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ- ΓΟΜΠΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ 1925

Καντέρης Γιώργος (Καντερογιώργης)- Γομπάκης Γιώργος RCA VICTOR (HIS MASTER'S VOICE) 38-3094 Κρητικός χορός - Σούστα Ρεθυμνιώτικη 1925-78rpm -12'' 

Ηχογραφημένα το 1925, ο Κρητικός χορός (Πεντοζάλι Κρητικό) και η Σούστα Ρεθυμνιώτικη, εδώ σε επανέκδοση από την RCA VICTOR και σε 12 ίντσες. Οι πρώτες κόπιες ήταν στις 10 ίντσες στην VICTOR το 1925.

Η λέξη που δικαιωματικά ο Καντερογιώργης μπορούσε να χρησιμοποιεί ήταν ¨ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ¨ γιατί όπως διαβάζουμε και στις πληροφορίες συμμετείχε, τραυματίστηκε και διασκέδαζε με τη λύρα του (στα διαλλείματα), σε πλήθος από μάχες κατά του τουρκικού ζυγού. Αυτός και μόνο από τους καλλιτέχνες της τότε εποχής. Οποιαδήποτε χρήση της λέξης ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ από τους μετέπειτα καλλιτέχνες σε πανηγύρια, τηλεοπτικά πάνελ και συναυλίες μόνο προσβολή μπορεί να αποτελεί.

Μαζί του ο Γομπάκης Γιώργος σε όργανο που δεν θυμίζει λαούτο όπως αναφέρει και στο ¨Μίλιε Μου Κρήτη Απ΄τα Παλιά¨ αλλά κύμβαλο. Πολυτάλαντος μουσικός όπως διαβάζουμε στο εν λόγο ερευνητικό βιβλίο-συλλογή (ίσως το καλύτερο μέχρι τώρα) τον εμφανίζει να παίζει αρκετά μουσικά όργανα. Στις πληροφορίες στον φάκελο που θα κατεβάσετε, σε απόκομμα εφημερίδας τον εμφανίζει λυράρη και μιλάει και για τις συνεργασίες του (βλέπε Χαρίλαο, Καντέρη κλπ).  

Πληροφορίες και το ηχητικό (εδώ)

7. PARLOPHONE GDSP 3158 ΔΙΑΚΟΥΜΑΚΗΣ (ΣΚΕΥΑΚΗΣ) ΝΙΚΟΣ- ΣΤΥΛΙΑΝΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ 1966

Διακουμάκης (Σκευάκης) Νίκος- Στυλιανάκης Μιχάλης PARLOPHONE GDSP 3158 Το μεγάλο μυστικό - Σ'αγάπησα και πόνεσα  1966-45rpm -7'' 

Το δεύτερο δισκάκι (δύο στο σύνολο αυτού του ντουέτου) του Νίκου Σκευάκη με τον λαουτιέρη Στυλιανάκη Μιχάλη. Ο Φραγκής Στυλιανάκης πατέρας του Μιχάλη έπαιζε λύρα με τον αδερφό του Νίκου Σκευάκη Αντώνη(Σκευαντώνη). Οι πληροφορίες για τον Φραγκή λένε ότι επηρέασε τον Νίκο στην λύρα όπως διαβάζουμε και παρακάτω:

  “Ένας πολύ σπουδαίος τεχνίτης της τετράχορδης λύρας ή πιο συγκεκριμένα της βιολόλυρας. Σήμερα το όνομα του άγνωστο στους νέους αφού είναι ελάχιστα τα στοιχεία που μπορεί να βρει κάποιος μιας και ο ίδιος δεν θέλησε να γίνει γνωστός. Πολλοί καλλιτέχνες που τον γνώρισαν όπως: Σκορδαλός, Μουντάκης, Καραβίτης όπου ήταν και σύντεκνοι, Καλογερίδης, Κλάδος κ.άλ.) ξετρελάθηκαν από το ταλέντο του. Γεννήθηκε το 1904 στο Τυμπάκι, την λύρα την πρωτoάκουσε από διάφορους καλλιτέχνες τότε όπως ο Φουστάνης από την Πόμπια. Ήταν βοσκός και πολλές φορές ήταν μαζί του τότε παιδί ο Νίκος Σκευάκης που τον είχε μαγέψει η λύρα του. Λένε οι παλιοί ότι έπαιζε άριστα Σητειακές κοντυλιές, Μαλεβιζιώτη και Κισσαμίτικα. Πέθανε το 1986 στην Αθήνα.”

Περισσότερες πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό…(εδώ)

6. RCA VICTOR 51g 3719 ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΜΑΡΚΟΣ- ΓΑΛΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 1966

Παπαδάκης Μάρκος- Γαλάνης Δημήτρης RCA VICTOR 51g 3719  Συρτός Χανιώτικος - Νέος Μεσκληανός 1966-45rpm -7'' 

Ο πρώτος δίσκος των Παπαδάκη και Γαλάνη εσημείωσε τον απίθανο και απρόσμενο για δίσκο

 45 στροφών με κρητική μουσική, αριθμό πωλήσεων: 9.000 (εννέα χιλιάδες) αντίτυπα!.. Και σημειώστε: Χωρίς διαφήμιση βέβαια τότε!.. Επτά δίσκους 45 στροφών με τον Γαλάνη έχει στο ενεργητικό του ο Μάρκος.

Μιχάλης Κακογιάννης: "Τι σχέση έχει με τον Μάρκο," θ΄ απορήσετε!.. Ναι!.. Του ανάθεσε ένα μικρό αλλά χαρακτηριστικό ρόλο ενός βιολιστή κέντρου στην διεθνούς κυκλοφορίας ταινία του τον περίφημο "Ζορμπά" με πρωταγωνιστή τον Άντονυ Κουήν!.. Αν ξαναδείτε την ταινία να προσέξετε τον νεαρό τότε Μάρκο Παπαδάκη στον μικρό του ρόλο!.

Στοιχεία θα βρείτε στις πληροφορίες μέσα στο φάκελο που θα κατεβάσετε.(εδώ) Καλή ακρόαση.

5. PANIVAR PA-208 ΚΛΑΔΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ- ΚΑΚΛΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ- ΚΟΤΣΑΜΠΑΣΑΚΗΣ ΜΙΝΩΣ 1970

Κλάδος Λεωνίδας- Κακλής Μανώλης (Κακλιδάκης Εμμανουήλ)- Κοτσαμπασάκης Μίνως PANIVAR PA-208  Κάνε τον πόνο μου χαρά - Μαλεβιζιώτικος πηδηκτός 1970-45rpm -7''

Πέμπτη ανάρτηση και ξεκινάμε τα δισκάκια της PANIVAR. Από τις εταιρίες που εκπροσώπησαν το Κρητικό τραγούδι έστω και με ¨παρατράγουδα¨(δεν είναι όμως του παρόντος). Μένουμε στο γεγονός ότι ανέδειξε αρκετούς καλλιτέχνες (όχι μόνο του Κρητικού ρεπερτορίου).

Φοβερός Κλάδος στη λύρα και δίδυμο φωτιά Κακλής-Κοτσαμπασάκης στα λαούτα. Χαρακτηριστική η φωνή του Κακλή στην πρώτη πλευρά.

\

(Κακλής Μανώλης όρθιος αριστερά-Κοτσαμπασάκης Μίνως κάτω , στα γυρίσματα της ταινίας "Η νεράιδα και το παλικάρι". Στη λύρα ο Ροδάμανθος) 

Βιογραφικά στοιχεία θα βρείτε στις πληροφορίες (μέσα στο φάκελο που θα κατεβάσετε ) τόσο για τον Κλάδο όσο και για τον Κακλή (ή Κακλιδάκη).

Καλή ακρόαση.(εδώ)       

4. GREEK VOICE RECORDS GRV 151 ΚΑΤΣΑΜΑΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ- ΜΑΝΙΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ 1968

Μανιάς Νικόλαος- Κατσαμάς Εμμανουήλ GREEK VOICE RECORDS GRV 151  Συρτός Ρεθυμνιώτικος - Πεντοζάλι Μηλοποταμίτικο 1968- 45rpm -7''

Από τα δύσκολα 45άρια και εδώ έχουμε τον Μανιά Νικόλαο στο λαούτο (δεν χρειάζονται συστάσεις, νομίζω από τα καλύτερα λαούτα και φωνές που έχει βγάλει η Κρήτη) σε μια συνεργασία με τον Κατσαμά Εμμανουήλ στη λύρα. Συνεργασία που ούτε στο official site του Μανιά δεν αναφέρετε. Φυσικά φωτογραφικό υλικό που να προδίδει αυτή την συνεργασία δεν ανακαλύφθηκε ακόμα.

Το τέταρτο (και τελευταίο) σε σειρά Κρητικό δισκάκι της GREEK VOICE RECORDS, το τέταρτο και στις αναρτήσεις (ελπίζω όχι τελευταίο).

Καλή ακρόαση. (εδώ)