287. VICTOR 78444 ΚΑΝΤΕΡΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ- ΓΟΜΠΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ 1925

Καντέρης Γιώργος (Καντερογιώργης- Καντεράκης- Καραμπουρνιώτης)- Γομπάκης Γιώργος VICTOR Χανιώτικο συρτό - Αποκορωνιώτικος συρτός 1925- 78rpm- 10'' 

«Με πολλά ονόματα συναντάμε αυτόν τον μεγάλο μουσικό (βλέπε και ανάρτηση 8) του Αποκόρωνα. Καντεράκης, Καντέρης, Καντερογιώργης, Καραμπουρνιώτης. Όπως και να'χει, αυτός ο καλλιτέχνης σφράγισε με την παρουσία του τα μουσικά δρώμενα της εποχής του.
Γεννήθηκε στα Σελλιά Αποκορώνου Χανίων το 1877 και εκείνα τα χρόνια "που τα έσκιαζε η σκλαβιά", βρέθηκε να πολεμά στο πλευρό του καπετάν Μαθιού Μυλωνογιάννη. Στα διαλείμματα των επαναστάσεων έπιανε την λύρα. Μια λύρα που έμελλε να γίνει το όργανο της ζωής του. Καλός μουσικός, μελετημένος, παρόλη την αγριάδα της εποχής του, το παίξιμο του έφερε μια αξεπέραστη γλύκα. Θαυμαστής του Κουφιανού και του Παλικαρογιάννη, αλλά και πολλών άλλων παλαιοτέρων μουσικών που δυστυχώς σήμερα, έχουν περάσει στην λησμονιά.

Έφυγε το 1908 για την Αμερική με σκοπό να μαζέψει κάποια χρήματα και να συντηρήσει την οικογένεια του. Επέστρεψε μετά από δύο χρόνια, για να ξαναφύγει πάλι το 1911, μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του '30. Στην Αμερική διέπρεψε, ξεχώρισε, γαλούχησε και διασκέδασε τους Κρήτες ομογενείς. Έγραψε δύο δίσκους που έγιναν ανάρπαστοι. Ο κλασσικός χανιώτικος συρτός και τα "Αποκορωνιώτικα συρτά" με διασκευές παλιών κισσαμίτικων σκοπών, αλλά και δική του σύνθεση.
Στον επαναπατρισμό του, αγκαλιάστηκε από τον κόσμο, συμμετείχε σε γλέντια, τόσο στον Αποκόρωνα και την πόλη των Χανίων, όσο και σε περιοχές του Ρεθύμνου. Συνεργάστηκε με σπουδαίους λαγουτιέρηδες, όπως με τον Στ.Ψύλλο, τον Γιάννη Μπερνιδάκη (Μπαξεβάνη), αλλά και με αποκορωνιώτες μουσικούς, όπως τον Φ.Περουλάκη και τον Ρούσσιο Οικονομάκη. Ο Καντερογιώργης ήταν ξάδελφος του άλλου, μεγάλου αποκορωνιώτη λυράρη, του Καντεροσταυρουλή. Λέγανε "ο Σταυρουλής έχει την δύναμη, ο Γιώργης έχει την γλυκάδα".

Έζησε τα υπόλοιπα του χρόνια στα Χανιά και ακόμα και σε βαθιά γεράματα, συμμετείχε όπου το καλούσε η περίσταση. Απεβίωσε το 1963.»

Με τον σημερινό γραμμοφωνικό δίσκο του Καντέρη με τον Γομπάκη κλείνουμε την δισκογραφία τους. Δυο δίσκους (τέσσερα τραγούδια) είχαν ¨κόψει¨. Τα εξαιρετικά ¨Χανιώτικο συρτό¨ και ¨Αποκορωνιώτικος συρτός¨ στη σημερινή ανάρτηση.

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

286. RCA VICTOR 48g 2239 ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ- ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ 1961

Δερμιτζάκης Ιωάννης (Δερμιτζογιάννης)- Δερμιτζάκης Εμμανουήλ RCA VICTOR 48g 2239 Σκνύπα θα γίνω και θα ρθω (Στειακές κονδυλιές) - Σάλτο θα παίξω λιονταριού (Συρτός Χανιώτικος) 1961- 45rpm- 7''

«Ο Ιωάννης Δερμιτζάκης (Δερμιτζογιάννης) ήταν ένας από τους περισσότερο γνωστούς εκπροσώπους της μουσικής παράδοσης της ανατολικής Κρήτης και συγκεκριμένα της επαρχίας Σητείας και συγκαταλέγεται στους παραδοσιακούς μας μουσικούς που έκαναν γνωστή και αγαπητή την κρητική μουσική στην υπόλοιπη Ελλάδα, ιδιαίτερα μάλιστα στα Δωδεκάνησα, που συγγενεύουν μουσικά με την Κρήτη και κατεξοχήν με τη Σητεία.

Γεννήθηκε το 1907 στη Μαρωνιά Σητείας (ήταν δηλ. χωριανός του κορυφαίου Στειακού λυράρη Ιωάννη Σολιδάκη ή Κιρλίμπα, πράγμα που συνεπάγεται γόνιμη διαπροσωπική σχέση) και άφησε τον κόσμο τούτο το 1984. Κληρονόμος της εξαίρετης στειακής μουσικής παράδοσης, ο Δερμιτζογιάννης ήταν «πολυσύνθετος, δημιουργικός, παραγωγικός, ποιητάρης δόκιμος, βιολάτορας, λυράρης δεξιοτέχνης, γλυκόλαλος εκφραστικός τραγουδιστής... Η σάτιρα και τα ευτράπελα έμμετρα σχόλια των συνηθειών και των καταστάσεων του μεταπολεμικού κόσμου είναι ένα μεγάλο μέρος της ποιητικής του παραγωγής που τυπώθηκε και σε βιβλία αλλά πέρασε και στους δεκάδες δίσκους του Δερμιτζογιάννη (πρώτη ηχογράφηση δίσκου το 1953) που περιέχουν τις μουσικές διαδρομές του απ' άκρου σ' άκρο της Κρήτης, τις δικές του δημιουργίες, τις δοξαριές και τα τραγούδια του» (Μαν. Δουλγεράκης, βιογραφικό του Δερμιτζογιάννη στη σειρά δίσκων «Πρωτομάστορες της Κρητικής Μουσικής Ιστορίας», Κρητικό Μουσικό Εργαστήρι).

Ο Δερμιτζογιάννης εξέδωσε δύο βιβλία με τις μαντινάδες και τις ρίμες του, γνήσια λαϊκή ποιητική έκφραση της κοινωνικής και πολιτικής επικαιρότητας της εποχής του, τη «Φιλοσοφία της ζωής» και τις «Κρητικές Μαντινάδες». Διατηρούσε κατάστημα δίσκων στη Σητεία, πράγμα που συνέβαλε ιδιαίτερα στη διάδοση της τοπικής δισκογραφίας, το οποίο λειτουργεί ακόμη από τους κληρονόμους του.
 «Με τον Δερμιτζογιάννη, που χρησιμοποιεί πλατειά τα σύγχρονα μέσα -δίσκους, ραδιόφωνο, τυπογραφείο- το ιδιότυπο κρητικό τραγούδι γίνεται προσιτό στην σπουδή και στην εντρύφηση, στη μελέτη του ερευνητή, στη χαρά του γλεντοκόπου. Στον πρώτο δίνει τη γνώση, στον δεύτερο την ευκαιρία μιας πηγαίας και πληθωρικής ξεφάντωσης.» (Βαγγ. Σκουβαράς, καθηγ. Πανεπιστημίου Αθηνών).

Να προσθέσουμε ότι κάποτε ένας Βούλγαρος θαυμαστής του Δερμιτζογιάννη, που δεν ήξερε τον τόπο κατοικίας του, του έστειλε επιστολή γράφοντας πάνω στο φάκελο μόνο «Προς Δερμιτζογιάννη, Ελλάδα» και το γράμμα έφτασε, αποδεικνύοντας πόσο γνωστός και αγαπητός ήταν ο Στειακός μουσικός ανά το πανελλήνιον.»

Στο σημερινό δισκάκι ο Δερμιτζογιάννης μαζί με τον γιο του Μανώλη στην κιθάρα. Παραπάνω εικονίζονται στις περισσότερες φωτογραφίες μαζί. Στειακές κονδυλιές και ένας Συρτός Χανιώτης με ηχόχρωμα Ανατολικής Κρήτης. Το δισκάκι πρέπει να είχε επιτυχία γιατί έκοψε και με καβαλάρη κάτι που στα πρώτα RCA με 47g και 48g ήταν σχεδόν όλα χωρίς (βλέπε φωτογραφίες παρακάτω). Επίσης, από τη συλλογή του Ιδομενέα από Ρέθυμνο, στο φάκελο θα βρείτε τις ετικέτες και με 47g 2239. 

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

285. MUSIC BOX MB 268 ΜΠΡΙΛΛΑΚΗ ΕΙΡΗΝΗ- ΚΑΛΟΓΡΙΔΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ- ΚΑΒΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ 1962

Μπριλλάκη (Καβακοπούλου) Ειρήνη- Καλογρίδης Γιώργος- Καβακόπουλος Παντελής MUSIC BOX MB 268 Τρώτε και πίνετ' Άρχοντες (Ριζίτικο) - Συρτός πρώτος (Στον ουρανό θε ν’ ανεβώ) 1962- 45rpm- 7''

 

«Η Ειρήνη Μπριλλάκη γεννήθηκε στο Σπήλι το 1924 κι αυτό τον τόπο τον λάτρεψε όπως κι όλοι οι επιφανείς άλλωστε που κατάγονται από το πανέμορφο αυτό κεφαλοχώρι. Κόρη του Σήφη Μπριλλάκη και της Ευαγγελίας Βλατάκη μεγάλωνε σε μια πολυμελή οικογένεια. Ήταν το τελευταίο παιδί ανάμεσα σε τέσσερα ακόμα κορίτσια κι ένα αγόρι. Ο πατέρας ήταν καλός τεχνίτης και κυνηγούσε το μεροκάματο. Κάποτε τον ζήτησαν στην οικοδομή ενός σπιτιού από πέτρα. Ήταν και το μοιραίο του μεροκάματο. Έπεσε από ψηλά και σκοτώθηκε. Ήταν λίγο μετά τη γέννηση της Ρηνιώς.

Μαύρη ορφάνια πλάκωσε το σπίτι και η έρμη χήρα η Σηφάκαινα πώς να τα βγάλει πέρα με έξι παιδιά; Η στοργή της όμως υπερίσχυε της ανέχειας κι έτσι την τραγουδά η Ειρήνη σε αρκετά της ποιήματα.

Αυτή η μάνα είναι και η πρώτη μούσα της Ειρήνης που αρχίζει από μικρό κορίτσι τον αγώνα της βιοπάλης. Η ίδια αφηγείται και στα ποιήματά της τη σκληρή ζωή που περνούσε, αλλά την ξόρκιζε με τα τραγούδια της. Κι όταν άρχιζε να τραγουδά, σώπαιναν και τ’ αηδόνια.Δεν επέλεγε τις δουλειές η προκομμένη κόρη. Πρόθυμη πάντα σε ό,τι ζητούσε η μάνα έτρεχε και στο χωράφι και στα πρόβατα.

Να δεις όμως που η όμορφη βοσκοπούλα «έπαιρνε τα γράμματα». Κι ενώ άλλα κορίτσια ονειρεύονται τον πρίγκιπα που θα τη βγάλει από τη μιζέρια, η Ρηνούλα ανυπομονούσε να σπουδάσει και να τα καταφέρει μόνη της στη ζωή. Θεωρούσε τις σπουδές σαν το μεγαλύτερο προικιό.

Η Ειρήνη ξεχώριζε από τα άλλα κορίτσια κι όχι μόνο για την ομορφιά της. Ήταν μια φεμινίστρια του καιρού της, αλλά όχι με τον όρο που δώσαμε αργότερα. Ήταν μια γνήσια απόγονος της Καλλιρρόης Παρέν Σιγανού. Αυτό τα λέει όλα. Και μια αγνή πατριώτισσα που διακονούσε με συνέπεια τις κρητικές παραδόσεις. Αυτές που διδάχτηκε από μικρό παιδί ακούγοντας τους μεγάλους και βιώνοντας τα ήθη και τα έθιμα από την πιο αυθεντική πηγή τους.

Παρά τα τόσα προβλήματα που αντιμετωπίζει καταφέρνει να συνεχίσει σπουδές στο γυμνάσιο Ρεθύμνου. Η φτώχεια της δεν επέτρεπε να έχει δικά της βιβλία. Μα δεν την ένοιαζε. Περίμενε υπομονετικά να διαβάσουν πρώτα οι συμμαθήτριές της και μετά δανειζόταν τα βιβλία για να διαβάσει κι αυτή.

Ξεχώριζε πάντα κι οι καθηγητές της την έβαζαν να τραγουδά στις εκδρομές για ν’ απολαύσουν την υπέροχη φωνή της.

Ο πόλεμος τη βρίσκει εθελόντρια να προσφέρει με τις αδελφές της πολύτιμες υπηρεσίες στο πρόχειρο στρατιωτικό νοσοκομείο Σπηλίου. Η Μάχη της Κρήτης την επηρεάζει τόσο, που αργότερα θα συνθέσει τις ωραιότερες δημιουργίες της.

Το 1943, στην καρδιά της κατοχής, αφήνει το χωριό της για να εκπληρώσει το μεγάλο της όνειρο. Να έρθει στην Αθήνα για σπουδές. Μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι με ένα παλιό καΐκι, καταφέρνει να φτάσει στην πρωτεύουσα. Εκεί πετυχαίνει την εισαγωγή της στη Νομική και στη Γαλλική Ακαδημία. 

Ήταν όμορφη, έξυπνη, μαχητική, αγωνίστρια. Μόνη της ανέβαινε κοινωνικά, κρατώντας σαν φυλακτό τις παρακαταθήκες της γενιάς της. Τα φώτα της συναλλαγής που θα της έλυναν κάθε πρόβλημα δεν τη θάμπωσαν ποτέ. Γιατί μέσα της έκαιγε η φωτιά της δημιουργίας. Κι έτσι σιγά-σιγά και ταπεινά άρχισε να εκφράζει τον πλούσιο συναισθηματικό της κόσμο. Όποτε πάλι πίεζε το στήθος της, το βάσανο της βιοπάλης, έβαζε τον καημό της στη φωνή. Κι άκουγες παραδείσιες μελωδίες που δεν θα ‘θελες να τελειώσουν.

Ο Παντελής Καβακόπουλος, ένας ταλαντούχος μορφωμένος μουσικός, ερευνητής-μουσικολαογράφος, στην Κρατική Ορχήστρα, από την Ήπειρο. Η Ειρήνη γοητεύτηκε από τον νέο, ήταν λεβέντης πραγματικά, αλλά περισσότερο την έδεσε μ’ αυτόν η κοινή αγάπη για την έρευνα και τη μελέτη της παράδοσης. Ο γάμος τους ήταν ένας από τους ευτυχισμένους σταθμούς στη ζωή της Ειρήνης και η μεγάλη δωρεά από τη φύση δυο χαριτωμένα παιδιά ο Σπύρος και ο Δημήτρης.

Οι συγκυρίες έκαναν την Ειρήνη πιο πρακτική. Έτσι χωρίς να πάψει να μελετά, εξασφάλισε μια σίγουρη θέση στα γραφεία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, όπου εργάστηκε επί σειρά ετών και από εκεί συνταξιοδοτήθηκε. Είχε όμως τόσα ενδιαφέροντα, που δεν την απογοήτευσαν ποτέ οι αλλαγές στα σχέδιά της. Τα όνειρά της τώρα την οδηγούσαν σε πιο ενδιαφέρουσες ασχολίες, όπως η καταγραφή της λαϊκής μας κληρονομιάς. Γι’ αυτό και της έγινε συνήθεια να υπάρχει πάντα μαζί της ένα μαγνητόφωνο.

Οι διαλέξεις της άφησαν εποχή. Θέματα που πάντοτε την ενέπνεαν οι αλησμόνητες πατρίδες, (έτρεφε μια απέραντη αγάπη για το προσφυγικό στοιχείο), το δράμα της Κύπρου, ο θρήνος της Παναγίας τόσο επίκαιρο θέμα στις μέρες μας οδεύοντας προς το Άγιο Πάσχα.

Οι προσκλήσεις από σωματεία έρχονταν από παντού σε όλη την Ελλάδα. Στο Λύκειο Ελληνίδων επίσης οφείλουμε πολλές διαλέξεις της. Η Ειρήνη έχοντας και το χάρισμα του λόγου ήταν μια εξαιρετική ομιλήτρια. Και αξίζει να σημειωθεί ότι στο χαρτί είχε το πλάνο της ομιλίας της για να μην ξεφύγει από το θέμα της. Μιλούσε συνήθως από στήθους και κέρδιζε το ακροατήριό της. Όταν μάλιστα άρχιζε να απαγγέλει σταματούσε ο χρόνος. Ήταν επίσης από τις εκλεκτότερες παρουσίες στα συνέδρια και οι ανακοινώσεις της πάντα αξιοπρόσεκτες. Ένας ήταν πάντα ο εφιάλτης κάθε φορά που κάποιες από αυτές έπαιρναν το δρόμο για το τυπογραφείο, μαζί με τα άλλα πρακτικά του συνεδρίου. Τα τυπογραφικά λάθη. Κάθε φορά που μιλούσαμε μοιραζόμαστε κι αυτό της τον καημό.

Η Ειρήνη Μπριλλάκη ήταν η πρώτη Ρεθεμνιώτισσα λαογράφος και αρθρογράφος σε τακτική βάση στον τύπο από το 1967 και μετά. Η μόνη της αμοιβή ήταν πάντα ο καλός λόγος και οι απορίες που θα δημιουργούσαν γόνιμο διάλογο.

Η ποίησή της μοναδική είχε έντονο το παραδοσιακό στοιχείο. Κι εκείνα τα σχεδόν βιογραφικά της αληθινά διαμάντια.

Ο στίχος της υποδειγματικός σε νόημα, μέτρο, μουσικότητα. Μια συλλογή μας έδωσε το «Πνοή και Ρίζα», ενώ θα μπορούσε να έχει προσφέρει περισσότερες εκδόσεις. Είχε όμως αρχή απαράβατη, να μην προσεγγίζει καμιά μορφή εξουσίας για προσωπικά οφέλη. Όπως και ο άνδρας της, κάθε δημιουργία τους είχε το δικό τους ιδρώτα και την προσωπική τους συμβολή. Δυστυχώς όμως το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου της έμεινε ανέκδοτο. Οι διάλογοι πάντως που έχει δημοσιεύσει κατά καιρούς στον τύπο άφησαν εποχή, γιατί δίνει μέσα από την υπέροχη ποιητική της γραφή και πολλά λαογραφικά στοιχεία. Σπουδαία δουλειά έκαναν με το σύντροφό της τον εκλεκτό Παντελή Καβακόπουλο (βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών) συνεργαζόμενοι σε πολλές εκπομπές και σε πολλές ηχογραφήσεις παραδοσιακών τραγουδιών απ’ όλη την Ελλάδα. Η Ειρήνη ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την περιοχή του Αγίου Βασιλείου και της οφείλουμε σημαντικές καταγραφές.

Από τις καλλιτεχνικές στιγμές της επίσης που έχουν καταγραφεί ευτυχώς εκτός από τη συνεργασία της με το Κώστα Μουντάκη είναι δυο κομμάτια με τον Σπηλιανό λυράρη Γιώργη Καλογρίδη (1923-1999). Συγκεκριμένα είχαν ηχογραφήσει, το ριζίτικο «Τρώτε και πίνετε άρχοντες» και το παραδοσιακό συρτό «Στον ουρανό θε ν’ ανεβώ (πρώτος συρτός)», το σημερινό δισκάκι.

Συνεργάστηκε επίσης με πολλούς παραδοσιακούς οργανοπαίχτες της Κρήτης και φυσικά με όλους τους μουσικούς του Σπηλίου (Κοντύλη, Μαρκογιώργη Μαρκογιανάκηδες, Μπριλογιάννη, Σκορδαλό, Γ. Χατζηδάκη, Καλογρίδη κ.ά.) Από το 1949-1955 μετάδωσε στο ραδιόφωνο πλήθος λαογραφικών συνεργασιών της, με τους τίτλους «Τραγούδια από όλη την Ελλάδα», «Τραγούδια για να θυμάστε την πατρίδα», «Θρακικά τραγούδια» κ.ά.

Κυκλοφόρησε σε δίσκους νησιώτικα και παραδοσιακά τραγούδια και τα προωθούσε με κάθε τρόπο μέσω του Ραδιοφωνικού Σταθμού του Ε.Ι.Ρ. και των ποικίλων εκδηλώσεων στις οποίες την καλούσαν κ.ά. Στις ηχογραφήσεις συνεργάστηκε με σημαντικούς λαϊκούς οργανοπαίχτες από όλη την Ελλάδα όπως: Πέτρο Χαλκιά (Κλαρίνο), Αριστείδη Μόσχο (Σαντούρι), Βασίλη Σούκα (Κλαρίνο), Γιώργο Κόρο (Βιολί), Τάσο Διακογιώργη (Σαντούρι) και άλλους.

Το 1965 συμμετείχε με τον σύζυγο της Παντελή στην Ελληνική αποστολή στο Βαλκανικό φεστιβάλ που πραγματοποιήθηκε στη Σόφια της Βουλγαρίας, μαζί με γνωστούς καλλιτέχνες της δημοτικής μας μουσικής όπως: Ξανθίππη Καραθανάση, Δερμιτζογιάννη, Φώτη Πάνου, Μανώλη Παπαγεωργίου κ.ά. Η ελληνική αποστολή κέρδισε το πρώτο βραβείο και τελικά περιόδευσε σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Βουλγαρίας δίνοντας συναυλίες.

Υπάρχει δημοσιευμένη ανακοίνωση της στα πρακτικά του διήμερου επιστημονικού συνέδριου της Ι.Λ.Ε.Ρ. με τίτλο «Τα Κρητικά τοπωνύμια» στο Ρέθυμνο, 6-7 Νοεμβρίου 1998, η οποία περιέχει πλήθος ιστορικών, τοπωνυμικών και λαογραφικών στοιχείων για τη γενέτειρά της το Σπήλι.

Ποίησή της επίσης έχει μελοποιήσει ο Μπάμπης Πραματευτάκης.

Πολύτιμη η προσφορά της Ειρήνης και στον τύπο. Αναρίθμητα τα άρθρα της σε εφημερίδες ντόπιες και παροικιακές, καθώς και σε περιοδικά. Η Ειρήνη βραβεύτηκε από πάρα πολλούς συλλόγους και σωματεία για την προσφορά της στην παράδοση και την ποίηση.

Από τις ευτυχείς συγκυρίες στη ζωή της ο ομοϊδεάτης και ακούραστος ερευνητής ο Παντελής Καββακόπουλος.

Ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος, που έκανε επιφανείς ερευνητές να υποκλίνονται στο έργο του, γεννήθηκε στη Bήσσανη της Hπείρου το 1923, από μητέρα Zιτσιώτισα και πατέρα Bησσανιώτη. Τα περισσότερα χρόνια μέχρι το 1936 τα έζησε στη Zίτσα, όπου τελείωσε το δημοτικό και την πρώτη τάξη του εκεί ημιγυμνασίου. Τη δεύτερη του ημιγυμνασίου την τελειώνει στη Bήσσανη το 1937. Το 1938 έρχεται στην Αθήνα, όπου τελειώνει και τις υπόλοιπες τέσσερις τάξεις στο νυχτερινό γυμνάσιο «Kουτσούρη», επί της οδού Mιχαήλ Bόδα.

Καταγόμενος από οικογένεια παραδοσιακών μουσικών ήξερε ήδη και ο ίδιος να παίζει από 9 χρόνων και να φτάνει ως πάνω τα χωριά της Bορ. Ηπείρου, όπου συνόδευε λαϊκές κομπανίες σαν ξετελειωμένος βιολιστής από τα γεννοφάσκια του. M’ όλο, που τα περισσότερά του χρόνια τα έζησε στη Zίτσα, αισθανόταν Bησσανιώτης.

Ερχόμενος στην Αθήνα και μετά από εξετάσεις στο Ωδείο Αθηνών πέτυχε την εισαγωγή του με υποτροφία, στη τάξη του βιολιού με καθηγητές το Δημήτρη Xωραφά, τον Mήνο Δούνια και των θεωρητικών μαθημάτων με τον σημερινό ακαδημαϊκό Μενέλαο Παλάντιο, μέχρι και την Ανωτέρα τάξη του βιολιού.

Στο μεταξύ διορίζεται υπάλληλος στο Νοσοκομείο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, όπου συνέχισε εργαζόμενος έως το έτος 1950. Τον ίδιο χρόνο προσλαμβάνεται στο Μουσικό τμήμα του Eθν. Ίδρ. Pαδιοφωνίας από το οποίο, μετά από 40 χρόνια ευδόκιμης υπηρεσίας, συνταξιοδοτείται με το βαθμό του διευθυντή το έτος 1981. Στο διάστημα αυτό έλαβε και το δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής στο Ελληνικό Ωδείο με παμψηφεί άριστα, μετά από 5ετή φοίτηση στους διακεκριμένους αείμνηστους καθηγητές Θεόδωρο Xατζηθεοδώρου και στα θεωρητικά τον Mάριο Bάρβογλη.

Μόλις ανέλαβε καθήκοντα στην Ελληνική Ραδιοφωνία, πρώτο του μέλημα να ξεκινήσει τακτικές εκπομπές δημοτικών τραγουδιών απ’ όλη την Ελλάδα.

Στην προσπάθειά του αυτή είχε πολύτιμους συνεργάτες ένα συγκρότημα από είκοσι, τους πιο διακεκριμένους ερμηνευτές και λαϊκούς οργανοπαίκτες, με τους οποίους είχε ήδη συνεργασία από το 1948, όταν υπηρετούσε στον τότε σταθμό των Ενόπλων Δυνάμεων.

Στην ΕΡΤ μετέδιδε 6 εκπομπές την εβδομάδα και ήταν ένας από τους οποίους ξεκίνησε της εκπομπές για την απελευθέρωση της Κύπρου με τίτλο «To Όχι της Κύπρου», με συνεργάτες τον τότε δ/ντή προγ/τος του EIP Δημήτρη Πουρνάρα, και τον Δ/ντή Bραχέων Kυμάτων EIP, Βορειο-ηπειρώτη Πύρρο Mπαμίχα. Χάρη στο ερευνητικό του έργο, ηχογράφησε και κατέγραψε τραγούδια απ’ όλη την Ελλάδα, που μεταδόθηκαν, εκτός από το EIP και απ’ όλους τους τότε επαρχιακούς σταθμούς, Κέρκυρας, Ζάκυνθο Κρήτης, Θεσσαλονίκης και Κομοτηνής. Κατέγραψε τη μουσική σε θεατρικά έργα από το EIP και πλήθος θεατρικών σκετς, (ανταλλαγές με την Ιταλία «Πρέμιουμ Ιταλία» κλ.π.).

Μα ο τόσο χαρισματικός μουσικός ο Ηπειρώτης Π. Kαβακόπουλος δεν περιορίστηκε μόνο στις εκπομπές, για τις οποίες μιλούσε με θαυμασμό όλη τότε η Ελλάδα. Άνθρωπος με αποφασιστικότητα και απέραντη αγάπη για την παράδοση επιχείρησε πρώτος να δώσει ρεσιτάλ βιολιού δημοτικής μουσικής με βιολί – κανονάκι και λαούτο. Και πέτυχε.

Γνωστό και μη εξαιρετέο φυσικά το έργο του Σίμωνος Καρά, αλλά και ο Παντελής Καβακόπουλος πρόσφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες στην παράδοση. Ενώ θα μπορούσε να απολαμβάνει τη μονιμότητα σε μια τόσο σημαντική θέση στο κρατικό ραδιόφωνο εκείνος από το 1951 όργωνε κυριολεκτικά την ελληνική ύπαιθρο από τη Μακεδονία μέχρι την Κρήτη και από την Ήπειρο μέχρι τα Δωδεκάνησα συλλέγοντας και ηχογραφώντας πάνω από 5000 τραγούδια και σκοπούς.

Ευτυχώς για την εποχή του που δέσποζαν κορυφαίοι του πνεύματος και της τέχνης είχε αναγνωριστεί η πολυσήμαντη καλλιτεχνική του αξία και οι πάντες αναζητούσαν τη γνώση και το ταλέντο του. Έτσι ήταν πάντα από τους πιο σημαντικούς ομιλητές σε συνέδρια και σεμινάρια, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Σημαντικές και οι εκδόσεις του μουσικών βιβλίων με τη σχετική μουσικολογική ανάλυση, αλλά και τα άρθρα που δημοσίευσε σε μεγάλης κυκλοφορίας περιοδικά.

Χαρισματικός ομιλητής, όπως ήταν, είχε την ευτυχία να δίνει διαλέξεις σε πυκνό ακροατήριο στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στο μάθημα Λαογραφίας, στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, στο Μουσείο Λαϊκής τέχνης Αθηνών και στο Ίδρυμα Δόρας Στράτου.

Μεγάλη η προσφορά του Παντελή Καββακόπουλου και στην Εκπαίδευση. Υπηρέτησε είκοσι χρόνια καθηγητής μουσικής στο (Ελληνικό Σπίτι) της Aγγελικής Xατζημιχάλη. Παράλληλα δεκαπέντε χρόνια καθηγητής στο ιδιωτικό γυμνάσιο (Παρ. Σχολινάκη) στον οικισμό Παπάγου.

Την ακαδημαϊκή χρονιά 1976- 1977,με απόφαση του υπουργείου Παιδείας αποσπάστηκε στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων στην έδρα της λαογραφίας για την έρευνα και την ηχογράφηση στην επαρχία Εθίμων και δημοτικών τραγουδιών.

Σημαντική η παρουσία του και στη δισκογραφία, αφού κυκλοφόρησε διακόσια δημοτικά τραγούδια και σκοπούς σε δίσκους, των 78,45 και 33 στροφών. (Hπειρώτικα- Mακεδονικά-Θρακικά- Θεσσαλικά – Δωδεκανησιακά – Νησιώτικα του Σαρωνικού και της Κρήτης).

Η πλούσια προσφορά του δεν πέρασε ποτέ απαρατήρητη Αμέτρητα τα βραβεία και οι διακρίσεις που έλαβε με πιο σημαντικά το βραβείο ΖΑΠΠΑ (1959) από την εταιρεία για την ενθάρρυνση των ελληνικών Σπουδών, από το «Παν/μιο της Σορβόννης» για το βιβλίο του (μουσικά κείμενα Δημοτικών τραγουδιών της Θράκης) και φυσικά δυο φορές το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το πολυετές μουσικολαογραφικό του έργο.

Συνεργάστηκε με τον αείμνηστο Πολύδ. Παπαχριστοδούλου φιλόλογο καθηγητή της ναυτικής Σχολής Δοκίμων και πρόεδρο της εταιρείας Θρακικών Μελετών και με τον αείμνηστο ακαδημαϊκό λαογράφο Kων. Ρωμαίο για τη συλλογή τραγουδιών από πρόσφυγες της Θράκης στο χώρο της Αθήνας, της Δυτικής και της κεντρικής Μακεδονίας, 1951-1960. Με το υλικό αυτό πραγματοποιήθηκαν εκπομπές με θρακιώτικα τραγούδια από το E.I.P και απ’ όλους τους επαρχιακούς ραδιοφωνικούς σταθμούς από το 1953-61.

Με την Ειρήνη Μπριλλάκη δημιούργησαν μια όμορφη οικογένεια με χαρισματικά παιδιά που διαπρέπουν.»

Στο σημερινό δισκάκι, μαζί με την Ειρήνη Μπριλλάκη και τον Παντελή Καβακόπουλο, ο Γιώργος Καλογρίδης (βλέπε αναρτήσεις 32 και 198) στη λύρα. Με τον Καλογρίδη θα ασχοληθούμε και σε επόμενες αναρτήσεις γι’ αυτό και το μεγαλύτερο μέρος το αφιερώσαμε  στο ζεύγος Καβακόπουλου. Σύμφωνα με το Greekdiscography τα υπόλοιπα μέλη της ορχήστρας είναι: Κιθάρα ΖΕΡΒΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, Λαούτο ΜΑΡΚΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ και Σαντούρι: ΜΟΣΧΟΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ.

Παρακάτω και στο φάκελο θα βρείτε τρεις εκδόσεις του δίσκου. Με και χωρίς ¨κεφαλάρη¨ και με λάθος στις ετικέτες στα αρχικά Π.Κ. και Γ.Κ.. Το σωστό είναι και με τα δυο και όχι μόνο με Π.Κ..

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

284. SONATA SON-087 ΤΣΑΚΑΛΙΔΗΣ ΚΩΣΤΑΣ 1968

Τσακαλίδης Κώστας (Κωστίκας) SONATA SON-087 Κότσιαρι - Ομάλ (Τραπεζούντος) 1968- 45rpm- 7'' 

«Ο Κωστίκας Τσακαλίδης γεννήθηκε στα Δενδράκια Δράμας το 1932. Ήταν το τρίτο παιδί από τα επτά αδέλφια του Ιωάννη και της Όλγας, προσφυγικής καταγωγής απ' την Τραπεζούντα του Πόντου. Από μικρό παιδί άκουγε τον πατέρα του και τους θείους του να παίζουν και να τραγουδούν στο σπίτι τους. Σε ηλικία 15 ετών έπαιζε ολοκληρωμένα κομμάτια της πατρίδας του, εμφανίζονταν σε θεατρικές ποντιακές παραστάσεις, σε γάμους και πανηγύρια της Δράμας.

Οι Δραμηνοί τον αγαπούσαν και τον θαύμαζαν όχι μόνον διότι ήταν ένας μικρός σε ηλικία καλός λυράρης, αλλά και για τον χαρακτήρα του, που ήταν πρόσχαρος σεμνός, πρόθυμος να τους ευχαριστήσει στα γλέντια που κάνανε. Υπηρετεί την θητεία του στην Βέροια, όπου γνωρίζει την μέλλουσα γυναίκα του. Παντρεύεται και αποκτά τρία παιδιά.

Το 1965 διοργανώνεται Πανποντιακή εκδήλωση στους Φιλίππους Καβάλας που κρατάει τρεις ημέρες όπου και του απονέμεται το πρώτο βραβείο Λύρας. Ακολουθεί ο πρώτος του μικρός δίσκος. Πιο ώριμος τώρα θέλει να αφήσει την δική του σφραγίδα στην ποντιακή μουσική. Ο κόσμος μιλάει για ερμηνεία παραδοσιακών «επιτραπέζιων» κομματιών τόσο ολοκληρωμένα όσο κανένας άλλος Πόντιος καλλιτέχνης δεν τα έχει τραγουδήσει. Βλέποντας ότι η ποντιακή νεολαία απέχει από τα ποντιακά παραδοσιακά ακούσματα προσθέτει μουσικά όργανα, δικούς του στίχους και μουσική και τους κερδίζει. Το 1968 κάνει το πρώτο μικρό δίσκο του στην εταιρεία Πάνου Γαβαλά, με τίτλο «Σα μαλίας δέσομεν» και «Τα ολύμαυρα το μάτας»

Ανοίγει το πρώτο ποντιακό οικογενειακό κέντρο στην οδό Πλάτωνος στην Καλλιθέα, Αθήνας. Όλο και περισσότεροι τον επισκέπτονται και τον γνωρίζουν από κοντά, απλός κόσμος μουσικοσυνθέτες, ηθοποιοί και από το εξωτερικό όπως ο Lee Cline ο Καναδός μουσικολόγος, όπου κάθεται κοντά του ένα χρόνο, για να ακούσει και να καταλάβει τον τρόπο που έπαιζε τα ποντιακά παραδοσιακά τραγούδια. Στην συνέχεια ο Lee Cline, γυρίζει στην πατρίδα του όπου με το μουσικό ύφος του Τσακαλίδη, δημιουργεί ένα δίσκο με ποντιακά παραδοσιακά τραγούδια.

Ο Τσακαλίδης γνωρίζει τον μουσικοσυνθέτη Μαρκόπουλο και παίζει με την ορχήστρα του σε μια ταινία όπου πρωταγωνιστεί η διάσημη ηθοποιός Ράκελ Γουέλς. Ακολουθεί η καλλιτεχνική σεζόν 1975-76 όπου συνεργάζεται με τον Ξυλούρη και την Κωχ σε μια μπουάτ στην οδό Σίνα, της Αθήνας. Εμφανίζεται στην ταινία «Οι Κυνηγοί» του Θόδωρου Αγγελόπουλου όπου έχει μια δίλεπτη μουσική παρουσία. Παίρνει μέρος σε δισκογραφική δουλειά του Χριστόδουλου Χάλαρη με τίτλο «Οι Δροσουλίτες».

Παράλληλα δημιουργεί και τους προσωπικούς του μεγάλους δίσκους. Γνωρίζεται και με τον μουσικοσυνθέτη Νάκη Πετρίδη και έχει συμμετοχή σε ένα τραγούδι όπου ερμηνεύει η Χαρούλα Λαμπράκη. Επίσης συμμετέχει σε μία δισκογραφική δουλειά του Τζον Τίκη (Να μπορούσα μια στιγμή να γινόμουνα παιδί). Είναι πολύ εύκολο να παίζει με την λύρα του ότι του ζητούσαν οι μουσικοσυνθέτες χωρίς να έχει σπουδές πάνω στην μουσική, ένας ουσιαστικά αυτοδίδακτος μουσικός από την ηλικία των 10 ετών.

Θέλει τη λύρα του τετράχορδη ξεπερνώντας την παραδοσιακή τρίχορδη για να ‘χει τα ακούσματα που αυτός επιθυμεί. Φτιάχνει μόνος του τις λύρες που χρησιμοποιεί. Άλλες τις αποκαλούσε βαριές και άλλες ψιλές. Οι ψιλές ήταν μικρόσωμες, λεπτές λύρες που βγάζουνε ψιλές νότες, (ζιλ και καπάν).

Πραγματοποιεί ένα όνειρο του με δικά του έξοδα. Συναυλίες σε όλη την Ελλάδα όχι μόνο με ποντιακά τραγούδια και χορούς, αλλά και με δημοτικά, νησιώτικα, κρητικά και έντεχνα τραγούδια. Παίζοντας ο ίδιος με την λύρα του κρητικά και δημοτικά τραγούδια κερδίζει τον θαυμασμό των μη Ποντίων. Αυτό έχει ως αφορμή και την μετέπειτα δημιουργία ενός δίσκου και με Δημοτική μουσική.

Μια στενή συνεργάτης του και φίλη, ήταν και η Λιζέτα Νικολάου, επίσης ο Βασιλόπουλος (κλαρίνο), ο Κώστούλας (κλαρίνο), Μπάρμπα Μαθιός (τουμπελέκι),ο Τσανάκαλης (λυράρης), Σοπίδης (ντραμς) και Χρυσανθακόπουλος (λυράρης). Μέσα σ' αυτούς τους συνεργάτες που αγάπησε και τον λάτρεψαν ήταν οι Λάζος Τερζάς και Χάρρυ Κλύν άνθρωποι που στάθηκαν κοντά του στις δύσκολες προσωπικές ώρες.

Το 1979 συμμετέχει στο Διεθνές συνέδριο Μουσικολογίας στο Ζάγκρεμπ της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας με την εθνομουσικολόγο και συνθέτρια Ελένη Καραΐνδρου και άλλους Έλληνες οργανοπαίκτες. Εμφανίστηκαν στο Μέγαρο ΠΙΖΙΣΚΝΙ στις 24 Αυγούστου. Οι μουσικοί Χαλκιάς (Δημοτικό), Μουντάκης (Κρητικά), Γιώτα Βέη (Ερμηνεύτρια), Κώστας Τσακαλίδης (Ποντιακά). Την επομένη ημέρα τα Μ.Μ.Ε. της Γιουγκοσλαβίας αναφέρονται με τα κολακευτικότερα λόγια στον Έλληνα καλλιτέχνη Κώστα Τσακαλίδη. Στο εξώφυλλο ενός δίσκου του γράφει ο Μίμης Πλέσσας πως ανακάλυψε την αυθεντική μουσική του Πόντου, την ομορφιά του Ομηρικού Μύθου απ’ τον σεμνό και απλό καλλιτέχνη.

Σε ορισμένα τραγούδια συμμετέχει η κόρη του (Γιούλη Τσακαλίδου) όπου σε κάθε εμφάνιση τους ο κόσμος δείχνει την συγκίνηση του και την αγάπη του. Διοργανώνει συναυλίες στο εξωτερικό και βοηθάει τα σωματεία των Ελλήνων μεταναστών. Το 1980 τον βρίσκει η επάρατος νόσος στην Γερμανία όπου ευρίσκονταν σε περιοδεία. Διακόπτεται η προγραμματισμένη περιοδεία και έρχεται εσπευσμένα στην Ελλάδα όπου αρχίζει ο προσωπικός του Γολγοθάς. Διαρκεί δύο χρόνια, εκεί ανακαλύπτει και την αγάπη του κόσμου που του δίνει κουράγιο και απαλύνει τον πόνο του στις δύσκολες αυτές ώρες. Κοντά του η οικογένεια του οι συγγενείς και οι φίλοι.

Τελευταία του επιθυμία, ήταν να ταφεί δίπλα στον πατέρα του, τελευταίες του λέξεις {Αφήνω γεια σας Άρχοντες), πεθαίνει στις 7/7/1982.

Το 1995 οι συντελεστές της Ποντιακής εκπομπής Ευξείνου Λέσχης Βέροιας (Διαδημοτικό Ραδιόφωνο Ημαθία) ζητούν να ονομαστεί μία πλατεία με το άνομα του και τοποθετούν την προσωπογραφία του. Η πρόταση έγινε δεκτή από το κοινοτικό συμβούλιο της Πατρίδας και επιλέχτηκε η πλατεία που βρίσκεται δίπλα ακριβώς από το οικογενειακό κέντρο «Λεύκες», σήμερα. «Ακρίτες», όπου ο ίδιος δημιούργησε στην Πατρίδα Ημαθίας. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 23/7/1995 τελικά από τους συντελεστές της εκπομπής «Πόντος και Μαύρη Θάλασσα» της Τ.V. Ημαθίας με σε συνεργασία το κοινοτικό συμβούλιο της Πατρίδας Ημαθίας. Ο παρουσιαστής της εκδήλωσης ήταν ο Λάζος Τερζάς και παραβρέθηκαν η οικογένεια του, φίλοι του από παντού, συγγενείς από τη Δράμα και πάρα πολλοί καλλιτέχνες.

Τελειώνοντας να υπενθυμίσουμε ότι ο Κώστας Τσακαλίδης άφησε πίσω του επτά δίσκους 33 στροφών (LP) με δικές του στιχουργικές και μουσικές δημιουργίες.»

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

283. COLUMBIA 56390-F ΠΑΠΑΣΙΔΕΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 1938

Παπασιδέρης Γιώργος (Παπαϊσιδώρου- Κουλουριώτης) COLUMBIA 56390-F Σαράντα παλικάρια (Συρτό) - Κάτω στου Βάλτου τα χωριά (Τούρκα δέρνει τη σκλάβα της- Τσάμικο) 1938- 78rpm- 12''

 

«Γεννήθηκε στη Σαλαμίνα στις 14 Σεπτεμβρίου του 1902. Ήταν το πέμπτο από τα εννέα παιδιά της οικογένειας του Χρήστου Παπαϊσιδώρου και της Αικατερίνης θυγ. Παναγιώτη Μπούνταλη.

Τελείωσε το Δημοτικό σχολείο και στη συνέχεια απασχολήθηκε σε βαριές εργασίες όπως: αγρότης, ναύτης σε εμπορικά καΐκια και καραγωγέας, έως ότου δόθηκε εξ’ ολοκλήρου στο τραγούδι. Το 1923 υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στο ναυτικό.

Το 1928 ο συνεργάτης της «Columbia» Λαμπρούλιας συναντήθηκε με τον Παπασίδερη, ύστερα από μεσολάβηση του Σαλαμίνιου λαουτιέρη Σιδέρη Ανδριανού, επαγγελματία μουσικού από οικογένεια μουσικών, που ήταν κουμπάρος του Λαμπρούλια και φίλος αγαπητός του Παπασίδερη.  Έκατσαν ώρες μαζί, συζήτησαν, τραγούδησαν.

Ο έμπειρος Λαμπρούλιας ενθουσιάστηκε και του πρότεινε να συνεργαστεί με την «Columbia». Έτσι κι έγινε.  Ο Γιώργος Παπασίδερης βρέθηκε να ηχογραφεί το πρώτο  του τραγούδι σε ηλικία 26 ετών, το 1928.  Αφού  έγινε η ηχογράφηση η «μήτρα» μεταφέρθηκε στην Αγγλία όπου έγινε η αναπαραγωγή σε δίσκους 78 στροφών οι οποίοι ήλθαν στην Ελλάδα μετά από έξι μήνες, το 1929, οπότε κυκλοφόρησε ο πρώτος του δίσκος.   Το τραγούδι αυτό ήταν αμανές και οι στίχοι του ήταν:

« Έχω πολλά παράπονα στο στήθος μου γραμμένα

πότε θα ρθεί αυτή η στιγμή να στα πω ένα ένα.»

Από τότε μέχρι το 1972 τραγούδησε αδιάκοπα δεκάδες τραγούδια σε δίσκους. Στην αρχή ηχογράφησε ορισμένους αμανέδες, είδος τραγουδιού που όπως ξέρουμε απαιτεί ερμηνευτή με τεράστιες φωνητικές δυνατότητες.  Επίσης τραγούδησε και ρεμπέτικα τραγούδια των Μάθεση, Τούντα, Περιστέρη, Σκαρβέλη, Μπαρούση, Ψυριώτη.

Την εποχή αυτή, αρχές του 1930 έπαιρνε απ’ την «Οdeon» 1.000 δρχ. για κάθε τραγούδι.  Επειδή οι φωνητικές του δυνατότητες το επέτρεπαν  ηχογραφούσε πολλά τραγούδια σε μια μέρα. Έτσι κάποια φορά παρουσία του αδελφού του Δημήτρη ηχογράφησε σε μια μέρα τριάντα τραγούδια παίρνοντας το μυθικό, για την εποχή αυτή μεροκάματο, των τριάντα χιλιάδων δραχμών.

Το 1931 παντρεύτηκε την Αφροδίτη (Βίτα) θυγ. Ισιδώρου Τσεβά.  Το 1932 απέκτησαν το μοναδικό τους παιδί, τον αγαπητό στη Σαλαμίνα γιατρό Χρήστο Παπαϊσιδώρου.

Το Νοέμβρη του 1940 ο Γιώργος Παπασίδερης, συμβάλλει κι αυτός στην εμψύχωση του Ελληνικού στρατού, που πολεμούσε στην Αλβανία γράφοντας τα τραγούδια: «Μες της Κλεισούρας τα βουνά» και «Μέρα και νύχτα με το ντουφέκι». Κατά τη διάρκεια της Κατοχής τραγουδούσε κι άλλα, όπως τα: «Με δόξα να γυρίσετε», «Να’ μουν πουλί να πέταγα ψηλά στην Αλβανία», «Και σεις βουνά της Κορυτσάς».  Για τα τραγούδια αυτά τον κατάτρεχαν οι Ιταλοί.  Αυτά τα ηχογράφησε σε δίσκους αργότερα, το 1947.

Κάποια στιγμή συναντήθηκε με τη Σοφία Βέμπο και συζήτησαν για τη φυγή τους στην Αίγυπτο.  Η Βέμπο έφυγε, ο Παπασίδερης έμεινε.  Οι Ιταλοί τον είχαν στο μάτι, ένα βράδυ τον ξυλοκόπησαν άγρια.  Αυτή την περίοδο τραγουδούσε στο κέντρο «Έλατος» στην Ομόνοια.

Στη διάρκεια της καριέρας του, πήγε σε κάθε γωνιά της Κεντρικής Ελλάδας από  Ήπειρο, Θεσσαλία, Ρούμελη, Εύβοια, Αττική, Πελοπόννησο και σε αρκετά νησιά.  Το 1972 πήγε στο Σικάγο της Αμερικής για ένα μήνα.

Στη δισκογραφία εκτός από την «Columbia» συνεργάστηκε και με άλλες εταιρείες όπως: «Οdeon», «Parlophon», «His Master’s Voice», «Dore» και άλλες.  Έχει  ηχογραφήσει  δεκάδες  τραγούδια.  Απ’ αυτά τα μισά περίπου είναι δικά του (στίχοι) και τα άλλα μισά παλιά δημοτικά τραγούδια (στίχοι και μουσική) που άλλα τραγούδησε όπως ήταν και άλλα συμπλήρωσε με στίχους του γιατί ήταν ξεκομμένα δίστιχα. Έχει γράψει επίσης στίχους για τραγούδια που έχουν ερμηνεύσει άλλοι τραγουδιστές. Ο Παπασίδερης διέσωσε δεκάδες  παλιά δημοτικά από βέβαιο θάνατο και τα αναπαρήγαγε δίνοντάς τους «ζωήν αιώνιoν».

Σε κάθε χωριό που πήγαινε και ιδιαίτερα στ’ απομακρυσμένα, επειδή δεν υπήρχαν ξενοδοχεία για να μείνει, συνήθως τον φιλοξενούσαν άνθρωποι του τόπου που είχαν τη δυνατότητα.  Τις ώρες της ανάπαυλας συζητούσε με τους ντόπιους και κατέγραφε παλιά τραγούδια ολόκληρα ή ελλιπή τα οποία ηχογραφούσε και διέσωζε.

Στις περιοχές που πήγαινε να τραγουδήσει πολλές φορές έπρεπε να μείνει μέρες για τις εκεί γιορτές, γάμους κ.λ.π.  Σ’ αυτά του τα ταξίδια τον συνόδευε πάντα σχεδόν η σύζυγός του, η οποία ήταν απαραίτητη για τη διαμονή και την εμψύχωση του στα μεγάλα γλέντια που  διατηρούσε ζωντανά για μέρες ολόκληρες.  Χαρακτηριστικό της δύναμης του είναι ότι πολλές φορές μετά από τριήμερα γλέντια, με ελάχιστη διακοπή 2-3 ωρών ανάμεσα στα 24ωρα, παράγγελνε άλλη ορχήστρα ξεκούραστη για να συνεχίσει άλλο τόσο «γλέντι», γιατί οι μουσικοί της πρώτης είχαν πάθει υπερκόπωση.

Ένα άλλο έργο που μας πρόσφερε ο Γιώργος Παπασίδερης είναι ότι μας έδωσε ταλέντα στη μουσική και το τραγούδι, που αλλιώς μπορεί να είχαν χαθεί.  Στις περιοδείες που έκανε γνώριζε νέους μουσικούς και τραγουδιστές και σε όσους διέβλεπε ταλέντο τους έφερνε στην «Columbia» σαν συνεργάτες  του, που ξεκινούσαν την καριέρα τους κάνοντας δίσκο μαζί του. Έτσι πολλοί απ’ αυτούς που βοήθησε ο Παπασίδερης στα πρώτα τους βήματα είναι σήμερα αναγνωρισμένοι και μερικοί κορυφαίοι στο είδος τους.  Αναφέρουμε τον Γιώργο Κόρο, τον Γιάννη Βασιλόπουλο, τη Σοφία Κολλητήρη και την Τασία Βέρρα.

Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία του Γιάννη Βασιλόπουλου, στο βιβλίο του Γιώργου Παπαδάκη: «Λαϊκοί πρακτικοί οργανοπαίχτες» εκδ. «Επικαιρότητα», Αθήνα 1983, σελ. 225. «Δούλευα σε πανηγύρια, σε γάμους κ.λ.π.  Μετά με είχε ακούσει  σ’ ένα πανηγύρι στην Πάτρα και μ’ έφερε μετά στην Αθήνα και πρωτογραμμοφώνησα, ήταν ο πρώτος μου δίσκος με τον Παπασίδερη».

Κατά τη διάρκεια της καριέρας του συνεργάστηκε με άριστους σολίστες,

Η φωνή του έμεινε αναλλοίωτη στο πέρασμα του χρόνου, γι’ αυτό και τραγουδούσε μέχρι τις τελευταίες μέρες της ζωής του.

Η τελευταία φορά που τραγούδησε ήταν στα Τρίκαλα της Κορινθίας, την ημέρα του Σταυρού (14-9) στο πανηγύρι.  Μετά από 24 μέρες απεβίωσε, στις 8 Οκτωβρίου του 1977 από ανακοπή.  Ο κορυφαίος του δημοτικού μας τραγουδιού άφησε την τελευταία του πνοή στο νησί που γεννήθηκε και έζησε.»

Από τα κλασικά του Παπασιδέρη ο σημερινός δίσκος. Στο κλαρίνο ο Γιώργος Ανεστόπουλος και στο βιολί ο Δημήτρης Σέμσης. Κυκλοφόρησε το 1938 σε δίσκο Columbia Ελλάδος DG 6419 (CG-1822) και ανατύπωση στους Columbia Αμερικής  56390-F (σημερινή ανάρτηση) και Columbia Αγγλίας DCG. 119 (CG-1822). Το ¨Κάτω στου βάλτου τα χωριά¨, παραδοσιακό που το συναντάμε και ως ¨Τούρκα δέρνει τη σκλάβα της¨.

Καλή Ανάσταση και Καλό Πάσχα.

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).