Αρμάος Νικόλαος COLUMBIA SEGG 2577 Μπάλλοι -
Καλαματιανά - Χασάπικα - Σούστα 1964- 45rpm- 7''
«Στην καταγωγή μας έχουμε από τους
παππούδες μας γνήσιες ρίζες ιταλικές. Λέγομαι Αρμάος, Νίκος Αρμάος και εμείς
(από τον παππού μου και μετά) είμαστε από την Τήνο. Δηλαδή Φραγκοτηνιακοί,
καθολικοί – όπως και ο Βαμβακάρης ο Μάρκος που είναι Φραγκοσυριανός και αυτός
καθολικός.
Ο πατέρας μου (Ιωσήφ Αρμάος) γεννήθηκε το 1838. Παντρεύτηκε δύο φορές και από τον πρώτο του γάμο είχε 3 παιδιά, τον αδελφό μου τον Τζούλιο, που ήτανε και πιο μεγάλος, εμένα, και την αδελφή μου, τη Μαρίκα. Πεθάνανε και τα δυο αδέλφια μου.Εγώ γεννήθηκα το 1889 στην Κωνσταντινούπολη.
Κοντά στο 1850 ο πατέρας μου ήτανε έντεκα χρονού και πήγε να πιάσει ένα πιστόλι. Τόπιασε ανάποδα και πάτησε τη σκανδάλη που τού έφαγε τότες το πιστόλι και τα πέντε δάχτυλα. Μέχρι και στο παπούτσι του βρήκανε ένα δάχτυλο. Ήτανε πολύ μεγάλη η ζημιά αυτή. Από τότε ήτανε μ’ ένα χέρι, έλειπε το δεξί.
Πήγε στα σχολεία και έμαθε μουσική. Έπαιζε βιολί, έπαιζε και αρμόνικα, ένα
όργανο όπως είναι τώρα το ακορντεόν. Και όταν έπαιζε είχε το δοξάρι δεμένο στο
δεξί χέρι που ήτανε το κομμένο. Όλοι οι παλιοί της Πόλης θυμούνται τον πατέρα
μου που έπαιζε βιολί (καλό βιολί, αλλά όχι σαν το Σαλονικιό που ήταν ο πρώτος)
μ’ ένα χέρι.
Εγώ είμαι κοντά στον Κολοκοτρώνη στα χρόνια, αλλά η λατέρνα είναι πιο μεγάλη στην ηλικία από μένα. Πριν να γεννηθώ εγώ οι λατέρνες ήρθανε στην Κωνσταντινούπολη από την Ιταλία. Ιταλικό όργανο είναι η λατέρνα και όχι ελληνικό ή τούρκικο μήτε από αλλού.
Τα φέρανε από την Ιταλία, αλλά δεν ήτανε όπως τα βλέπετε σήμερα. Στην αρχή ήτανε πιο μικρά, με άλλο σκαρί, και πιο στενά, όχι όμως τόσο όμορφα όπως αργότερα που φτιάξανε και φτιάχνουνε συνέχεια.
Ήρθε ο Τουρκόνι, λοιπόν, στην Πόλη από την Ιταλία και έκαμε εργοστάσιο τότε και
έφτιαχνε και έβγαζε λατέρνες. Πολλές λατέρνες τώρα ακόμα έχουνε από τότες σαν
φίρμα το όνομα αυτουνού του Τουρκόνι. Τις έβγαζε ο ίδιος έτοιμες και με
μουσικές, έτοιμα τραγούδια απάνω που τα έγραφε και τα σταμπάριζε μόνος του,
στον κύλινδρο. Ήτανε πολύ έξυπνος άνθρωπος αυτός ο Τουρκόνι και καλός μουσικός,
πολύ καλός μουσικός.
Σκοπούς στις λατέρνες έβαζε μόνο ο Τουρκόνι και εμείς - δηλαδή εγώ, ο πατέρας μου και ο αδελφός μου ο Τζούλιος.
Ήτανε λίγοι αυτοί που βάζανε είπα τραγούδια στη λατέρνα γιατί δεν είναι εύκολο
και δεν μπορούσε όποιος - όποιος. Έπρεπε να ξέρει να διαβάζει και να γράφει
μουσική. Το σταμπάρισμα στον κύλινδρο είναι πολύ δύσκολο. Λατέρνα μπορεί να
φτιάξει ένας καλός μαραγκός και σήμερα. Τι γίνεται όμως από εκεί και μετά; Η
τέχνη όλη είναι στο κάρφωμα και στο τύπωμα. Δουλειά για πεθαμό. Ο πατέρας μου
είχε μαγαζί μέσα στο Γενή-Τσαρσή, που ελληνικά θα πει ότι είναι το «Καινούργιο
παζάρι». Μ’ ένα χέρι κάρφωνε πάνω στον κύλινδρο ο πατέρας μου. Ρώτα το Ντούμη
να πει για τον πατέρα μου που μ’ ένα χέρι κάρφωνε μια – μια νότα πάνω στη
λατέρνα. Όλοι το ξέρουν. Οι παλιοί. Στο μαγαζί του πατέρα μου ήτανε και ο
Τζούλιος ο αδελφός μου και εγώ, γιατί έντεκα χρονού άφησα το σχολείο και
βοήθαγα τον πατέρα μου.
Ο Τζούλιος ήτανε μάστορας από τότες. Εγώ ήμουνα 16
χρονού πολύ καλός μάστορας στη λατέρνα. Εβδομήντα χρόνια αν είσαι αγράμματος
και διαβάζεις εφημερίδα θα μάθεις γράμματα. Εβδομήντα χρόνια είμαι μάστορας στη
λατέρνα και βαθμηδόν έμαθα να διαβάζω και να γράφω μουζική, για να μπορώ να
τυπώνω πάνω στο όργανο. Πρώτα τυπώνεις και μετά καρφώνεις ένα-ένα καρφί, κάθε
νότα, πάνω στον κύλινδρο. Δε λέω βέβαια ότι είμαι και άριστος μουζικός, μήτε
ότι είμαι ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης ή ο Τσιτσάνης, αλλά με τη δουλειά της
λατέρνας που χρειάζομαι να ξέρω είμαι καλός. Η μουζική εγώ ξέρω ότι δεν είναι
τέχνη αλλά φύση. Ή πιότερο φύση από τέχνη.
Γυρνώ σιγά – σιγά τον κύλινδρο και τυπώνω πρώτα (με τρύπες τυπώνω τις νότες) και μετά τα καρφώνω ένα - ένα. Και ντρίλιες και πόντους. Οι ντρίλιες είναι αυτές που βαστούν τη φωνή. Μια – μια νότα τύπωμα και κάρφωμα. Σταθερό χέρι, πολύ ίσιο, μάτια ανοιχτά και πιο πολύ μεγάλη υπομονή θέλει αυτό το χτικιό…»
Ο πατέρας μου (Ιωσήφ Αρμάος) γεννήθηκε το 1838. Παντρεύτηκε δύο φορές και από τον πρώτο του γάμο είχε 3 παιδιά, τον αδελφό μου τον Τζούλιο, που ήτανε και πιο μεγάλος, εμένα, και την αδελφή μου, τη Μαρίκα. Πεθάνανε και τα δυο αδέλφια μου.Εγώ γεννήθηκα το 1889 στην Κωνσταντινούπολη.
Κοντά στο 1850 ο πατέρας μου ήτανε έντεκα χρονού και πήγε να πιάσει ένα πιστόλι. Τόπιασε ανάποδα και πάτησε τη σκανδάλη που τού έφαγε τότες το πιστόλι και τα πέντε δάχτυλα. Μέχρι και στο παπούτσι του βρήκανε ένα δάχτυλο. Ήτανε πολύ μεγάλη η ζημιά αυτή. Από τότε ήτανε μ’ ένα χέρι, έλειπε το δεξί.
Εγώ είμαι κοντά στον Κολοκοτρώνη στα χρόνια, αλλά η λατέρνα είναι πιο μεγάλη στην ηλικία από μένα. Πριν να γεννηθώ εγώ οι λατέρνες ήρθανε στην Κωνσταντινούπολη από την Ιταλία. Ιταλικό όργανο είναι η λατέρνα και όχι ελληνικό ή τούρκικο μήτε από αλλού.
Τα φέρανε από την Ιταλία, αλλά δεν ήτανε όπως τα βλέπετε σήμερα. Στην αρχή ήτανε πιο μικρά, με άλλο σκαρί, και πιο στενά, όχι όμως τόσο όμορφα όπως αργότερα που φτιάξανε και φτιάχνουνε συνέχεια.
Σκοπούς στις λατέρνες έβαζε μόνο ο Τουρκόνι και εμείς - δηλαδή εγώ, ο πατέρας μου και ο αδελφός μου ο Τζούλιος.
Γυρνώ σιγά – σιγά τον κύλινδρο και τυπώνω πρώτα (με τρύπες τυπώνω τις νότες) και μετά τα καρφώνω ένα - ένα. Και ντρίλιες και πόντους. Οι ντρίλιες είναι αυτές που βαστούν τη φωνή. Μια – μια νότα τύπωμα και κάρφωμα. Σταθερό χέρι, πολύ ίσιο, μάτια ανοιχτά και πιο πολύ μεγάλη υπομονή θέλει αυτό το χτικιό…»
Περισσότερα ενδιαφέροντα βιογραφικά
στοιχεία θα βρείτε στην επίσημη ιστοσελίδα του Νίκου Αρμάου. Μπάλοι,
καλαματιανά, δημοτικά, χασάπικα, ζεϊμπέκικα και πολλά άλλα τραγούδια (περίπου 2000)
είχε χτυπήσει ο Αρμάος σε κυλίνδρους για λατέρνα. Μοναδικός στο είδος του.
Στο σημερινό δισκάκι η πασίγνωστη
¨Σούστα¨ (για τους μεγαλύτερους), θέμα εισαγωγής του αγαπημένου Καραγκιόζη.
Πληροφορίες, φωτογραφίες και
το ηχητικό αρχείο …(εδώ).
