420. FIDELITY 7149 ΣΚΑΛΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ- ΠΑΠΑΔΑΚΗ ΔΕΣΠΟΙΝΑ- ΜΑΝΟΥΔΑΚΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ 1961

Σκαλίδης Ιωάννης (Σκαλιδογιάννης)- Παπαδάκη (Σκαλίδη) Δέσποινα- Μανουδάκης Βασίλης FIDELITY 7149 Σ' αγάπησα πολύ (Συρτός Αποκορονιώτικος) - Μέσα σε δυο αγνές καρδιές (Πεντοζάλης) 1961- 45rpm- 7''

Ο Γιάννης Σκαλίδης (βλέπε ανάρτηση 20, 56, 121, 214, 243 και 370) γεννήθηκε το 1927 και καταγόταν από τη Μικρή Γωνιά του  Δήμου Ρεθύμνου, ζούσε στην Ηλιούπολη Αττικής, στο επάγγελμα ήταν Αστυνομικός και είχε πολύ μεγάλο δισκογραφικό έργο με ηθογραφικό περιεχόμενο, θέματα από τη ζωή της Κρητικής υπαίθρου, σατυρικά, κ.ά.  Σε αρκετές δισκογραφικές δουλειές του τον συνόδευε η σύζυγός του Δέσποινα, αλλά και ο γιος τους Στέλιος.

Ο Γιάννης Σκαλίδης ήταν δάσκαλος της κρητικής λύρας καθώς δίδασκε την τέχνη του αρκετά χρόνια σε Κρητικούς της Αττικής. Ο Γιάννης Σκαλίδης με την σύζυγό του Δέσποινα είχαν δημιουργήσει ένα εξαιρετικό καλλιτεχνικό ζευγάρι στον χώρο της Κρητικής Μουσικής, από τα κορυφαία καλλιτεχνικά ζευγάρια στην Κρήτη, με πολλές επιτυχίες και πολλές εμφανίσεις, ακόμη και στο εξωτερικό, όπου ζούσαν Κρήτες.

Έχει συνεργαστεί με τους Μανουδάκη Βασίλη, Μαράκη Γιάννη, Κλειδουχάκη Ανδρέα, Σιροκάκη Δημοσθένη, Σκαλιώτη Βασίλη (κλαρίνο- βλέπε ανάρτηση 20 ίσως και στη σημερινή στην εισαγωγή του Μοιρολογιού), Κακουλάκη Φάνη και Κούτρα Ιωάννη (κλαρίνο).

Στο σημερινό δισκάκι η Δέσποινα Παπαδάκη μετέπειτα Σκαλίδη με τον Σκαλιδογιάννη στη λύρα και τον Βασίλη Μανουδάκη στο λαούτο. Το δισκάκι είναι το πρώτο της παραπάνω και μετέπειτα επιτυχημένης τριάδας.

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

419. POLYDOR V 50511-2 ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ 1928

Σωφρονίου Ευάγγελος (Βαγγελάκης- Βιβλιοδέτης) POLYDOR V 50511-2 Ομολογίες (Δημώδες) - Μπάλος Σμυρνέϊκος (Με αμανέ) 1928- 78rpm- 10''

«Ο Ευάγγελος Σωφρονίου (Βαγγελάκης- Βιβλιοδέτης)(βλέπε και ανάρτηση 172) γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1889. Παρακολούθησε μαθήματα στην Ευαγγελική Σχολή Σμύρνης και ταυτόχρονα σπούδασε βυζαντινή μουσική με δάσκαλο τον περίφημο τραγουδιστή μπάρμπα Θόδωρο. Στα νεανικά του χρόνια ήταν ψάλτης στην Αγία Αικατερίνη και την Αγία Φωτεινή της Σμύρνης. Στο λαϊκό τραγούδι αφοσιώθηκε μετά το 1910.

Το 1922 συνελήφθη αιχμάλωτος από τους Τούρκους μαζί με τον Δραγάτση, Χρυσαφάκη, Κασιμάτη κ.ά. Σ΄ αυτή τη δύσκολη στιγμή τους έσωσε «το τραγούδι» του Βαγγελάκη. Στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε το 1923. Από τότε μέχρι το 1960 δούλευε συνεχώς, με μόνη διακοπή τα χρόνια της Κατοχής. Πέθανε το 1963. Τραγούδησε και έγραψε κλέφτικα, δημοτικά, Σμυρνέϊκα, λαϊκά, ρεμπέτικα. Καλόκαρδος, συμπονετικός βοήθησε πολλούς φίλους του στις δύσκολες στιγμές.»

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

418. PARLOPHONE GDSP 2632 ΜΠΛΑΝΑ ΓΕΩΡΓΙΑ- ΣΑΛΕΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ 1961

Μπλάνα Γεωργία- Σαλέας (Παναγιωτόπουλος- Ο παλιός) Βασίλης PARLOPHONE GDSP 2632 Ο ήλιος (Τσάμικο) - Μια βλάχα μια παληόβλαχα 1961- 45rpm- 7''

«Η Γεωργία Μπλάνα γεννήθηκε στα Τρίκαλα το 1930. Από μικρή ήρθε στην Αθήνα και το 1950 άρχισε να ασχολείται με το τραγούδι επαγγελματικά. Εργάστηκε σε πάρα πολλά κέντρα της Αθήνας και με τους καλύτερους καλλιτέχνες όπως: Βασίλη Τσιτσάνη, Γιάννη Παπαϊωάννου, Βαγγέλη Περπινιάδη, Κώστα Ρούκουνα, κ.ά. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 άρχισε τη δισκογραφία. Ηχογράφησε πάνω από 20 τραγούδια, όλα το ένα ωραιότερο από το άλλο. Πρόκειται για μια εξαιρετική καθαρότατη φωνή που την κατατάσσει μεταξύ των πρώτων της γενιάς της. Εργάστηκε και στο εξωτερικό. Στην Αμερική για κάμποσα χρόνια και έδωσε το παρόν σε πολλά κράτη της Ευρώπης. Όμως ο μητρικός της ρόλος της επέβαλε να αποσυρθεί από τον καλλιτεχνικό της χώρο πολύ νωρίς γύρω στα 35 της χρόνια. Τα πιο γνωστά της τραγούδια είναι τα: «Όλα τα δέντρα ανθίσανε» και «Χελιδόνι μου», με κλαρίνο του Βασίλη Μπατζή, «Νύχτα εγώ σε φίλησα», με κλαρίνο του Κώστα Κοντογιώργου, «Παντρεύεται η Αναστασιά», με κλαρίνο του Γιώργου Ανεστόπουλου κι άλλα πολλά.»

«Ο Βασίλης Παναγιωτόπουλος-Σαλέας (1929-1972)(βλέπε και αναρτήσεις 251 και 300 για περισσότερα), ήταν ένας από τους καλύτερους λαϊκούς κλαρινοπαίχτες της Ελληνικής παραδοσιακής μουσικής.

Γεννήθηκε σε κάποιο ίσως από τα καμποχώρια του κάτω Αχελώου αλλά ήταν εγγεγραμμένος στα μητρώα αρρένων του δήμου Μεσολογγίου.

Υπήρξε ίσως η μεγαλύτερη μουσική ιδιοφυΐα στο χώρο της παραδοσιακής μουσικής.

Γεννήθηκε μουσικός. Παιδί έπαιζε φλογέρα και αναδείχτηκε στο μεγαλύτερο δεξιοτέχνη του κλαρίνου.

Τα πρώτα του βήματα τα πήρε απ'τον πατέρα του Κώστα Σαλέα που έπαιζε ζουρνά. Αργότερα μαθαίνει τα μυστικά του κλαρίνου από τον Χαράλαμπο Μαργέλη (1895-1954) απ'το Μεσολόγγι.

Τα παιδικά του χρόνια τα χαρακτηρίζει η φτώχεια κ η μιζέρια. Κι όμως αυτό το μικρό "γυφτάκι" έμελλε αργότερα να γίνει γνωστός και εκτός Ελλάδος.

Είχε ταλέντο και δημιουργική μαγιά.  Στα πανηγύρια, γιατί εκεί γεννιέται, αναπτύσσεται και διατηρείται το δημοτικό μας τραγούδι, δοξάστηκε περισσότερο απ' όλους ο Σαλέας.

Γνώστης όλων των μουσικών σκοπών του λαού μας, αγαπήθηκε όσο λίγοι καλλιτέχνες.

Τον αποκαλούσαν "στρατάρχη του κλαρίνου".  Έπαιζε με πάθος και μεράκι σουφρώνοντας χαρακτηριστικά τα φρύδια του. Σώμα και ψυχή ήταν απόλυτα συνδεδεμένα με το κλαρίνο.

Σαν άνθρωπος, ήταν πάντα περιποιημένος και μερακλής. αδυναμία του ήταν οι όμορφες γυναίκες για τις οποίες ξόδεψε όλα του σχεδόν τα χρήματα που κέρδισε επί οκτώ χρόνια στην Αμερική!

Σαν μουσικός μπορεί να ήταν εγωιστής αλλά σαν άνθρωπος ήταν πονόψυχος και καλόκαρδος, υποστηρίζοντας με όποιον τρόπο μπορούσε τη τσιγγάνικη γενιά του.

Στην κατοχή είχε λάβει μέρος και στην Εθνική Αντίσταση.

Η δισκογραφία του μεγάλη αφού συνεργάστηκε με όλους τους Έλληνες τραγουδιστές του δημοτικού αλλά και του λαϊκού τραγουδιού!»

Ιδιαίτερη θα έλεγα η φωνή της Γεωργίας Μπλάνα στο σημερινό δισκάκι. Την προτιμώ στο καγκέλι, αλλά και στο τσάμικο δείχνει τις φωνητικές της δυνατότητες. Ο Σαλέας διαστημικός όπως πάντα.

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

LP8. ΚΡΗΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ST-57398-9 ΚΑΚΛΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ- ΒΕΝΙΑΝΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ 1978

Κακλής Μανώλης- Βενιανάκης (Βενιανός- Βενιενάκης) Νίκος ΚΡΗΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ST-57398-9 01-Μοίρα κι'αν ξενητέψης με (Ριζίτικο)- Ο Κρητικός στην ξενητειά (Συρτός) 02-Άραγες και που θα βρεθή (Μαλεβιζιώτης) 03-Ερωτόκριτος 04-Κάθε παληά ανάμνησις (Συρτός) 05-Συχνοβραδυάζει ο ουρανός (Συρτά Χανιώτικα)- Όση χαρά έχουν τα πουλιά (Συρτός) 06-Ανάθεμα σε μοίρα μου (Κοντιλιές και πεντοζάλη) 07-Ούτε Παπάς δεν θα βρεθεί (Σούστα) 1978- 33rpm- 12''

Ψάχνω, γυρεύω, ερευνώ, τραγούδαγε ο μεγάλος Σκορδαλός. Ψάχνοντας λοιπόν διαδικτυακά (soulseek), έχει τώρα ένα μήνα, πέφτω σε μια συλλογή με Ιταλικά συγκροτήματα της δεκαετίας του 80 (Μεταπάνκ περίοδος). Η συλλογή είχε κυκλοφορήσει σε κασέτα από μια ιταλική εταιρεία ονόματι Komakino. Afterglow το όνομα της συλλογής και άγνωστη για τριάντα χρόνια (και παραπάνω) ενασχόλησης μου με το είδος. Και να, πέσαμε πάλι στα σκοτεινά μονοπάτια. Και όπως τραγουδούσε και ο Καραβίτης στην ανάρτηση 281  ¨Σκορπίστε μαύρα σύννεφα να φέξουνε τ’ αστέρια, όπλες, γιατί η ζωή μου βρίσκεται σε σκοτεινά λημέρια¨.

Να κατέβω λοιπόν να ψάξω για φίλο, κάτι παραγγελίες (ονόματα δεν λέμε), να ξεφύγουμε λίγο. Εκεί λοιπόν που λέγαμε (πρόσεξε πληθυντικός) ότι πάνω κάτω ξέρουμε τον αριθμό των κρητικών LP δίσκων (το χάος είναι στα 45άρια), να ο δίσκος της σημερινής ανάρτησης. Αυτός λέω ήρθε ουρανοκατέβατος να επουλώσει τις πληγές από τους Ιταλούς παραπάνω. 

Το λέω στους ειδικούς, ¨Έχει κυκλοφορήσει σε cd από την panivar και κάποια τραγούδια σε κασέτες μου λένε, αλλά για δίσκο δεν ξέρουμε¨. Δυστυχώς το οπισθόφυλλο του δίσκου που ίσως μας έδινε πληροφορίες (μπορεί και όχι, αν είναι σαν τον αμερικάνικο του Σκορδαλού) είναι ξεκολλημένο και κάπου ταξιδεύει. Οπισθόφυλλο με τα τραγούδια έφτιαξα εγώ (με διορθώσεις στην ορθογραφία). Ζωντανή ηχογράφηση στον Καναδά σύμφωνα με το cd το 1978 (άδεια τότε- ηχογράφηση άγνωστο πότε και που). Στο cd τα τραγούδια φαίνεται να έχουν μικρότερη διάρκεια (μαγείρεμα του Πάνιβαρ οσμίζομαι). Επίσης το αρχικό st στις ετικέτες παραπέμπει σε Γερμανικές κυκλοφορίες. Το εξώφυλλο πάντως, κολλημένο πάνω σε χοντρό χαρτόνι παραπέμπει σε αμερικάνικες-καναδικές κυκλοφορίες. Αν κάποιος έχει τον δίσκο, θα θέλαμε το οπισθόφυλλο για λεπτομέρειες που μπορεί να αναγράφει.

Ας έρθω στο περιεχόμενο. Ζωντανή ηχογράφηση δεν την λες, εκτός αν τράβηξαν απευθείας από την κονσόλα (λιγάκι δύσκολο για την εποχή εκείνη). Ο ηχολήπτης πραγματικά έχει κάνει εξαιρετική δουλειά, ξέρει πότε να ¨δώσει¨ στα όργανα και πότε στη φωνή. Τραγούδι και λαούτο από τον απίστευτο (προσωπικά ο καλύτερος δίσκος του) Μανώλη Κακλή και συνοδεία λύρας από τον απίστευτο Βενιανό.

Στην ανάρτηση 411 με Βενιανό- Ψαρογιάννη έγραφα για τον Βενιανάκη ότι έχει 2 LP. Με διορθώνει ο φίλος Ιδομενέας ότι έχει 4. Αφού διόρθωσα, έρχομαι να ξαναδιορθώσω 5. Το σημερινό δίσκο τον έμαθα απ’έξω τόσες φορές που έπαιξε. Παρακάτω φωτογραφία που ετοιμάζομαι να ακούσω τον Μαλεβιζιώτη και ¨Όφου το κακορίζικο και όντες θα ακούσει λύρα, αλλού πετάει τη ρόκα του και αλλού την παρασύρα¨.

Βιογραφικά στοιχεία για τον Κακλή και τον Βενιανό σε παλαιότερες αναρτήσεις.

Φωτογραφίες και τα ηχητικά αρχεία …(εδώ).

 

Στη σειρά των τραγουδιών το ¨Ούτε παπάς δεν θα βρεθεί¨ είναι τελευταίο της Β πλευράς. (δες φτιαγμένο οπισθόφυλλο)

417. COLUMBIA SCDG 4133 ΞΥΛΟΥΡΗΣ ΝΙΚΟΣ- ΞΑΡΧΑΚΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ 1972

Ξυλούρης Νίκος (Ψαρονίκος- Ο Αρχάγγελος της Κρήτης)- Ξαρχάκος Σταύρος COLUMBIA SCDG 4133 Διόνυσε καλοκαίρι μας - Αυτόν τον κόσμο τον καλό 1972- 45rpm- 7''

 

«Το LP ¨Διόνυσε καλοκαίρι μας¨ είναι η πρώτη δισκογραφική συνεργασία του Νίκου Ξυλούρη με τον Σταύρο Ξαρχάκο. Οι δυο τους θα συνδεθούν από εδώ και κάτω πολύ στενά όχι μόνο στο τραγούδι, αλλά και στη ζωή και θα υπογράψουν μερικές από τις πιο σημαντικές στιγμές της ελληνικής μουσικής. Ο συνθέτης θα σταθεί δίπλα στον αείμνηστο λυράρη και σε όλη την επώδυνη περιπέτεια της υγείας του που θα καταλήξει στο πρόωρο τέλος του τον Φεβρουάριο του 1980.

Με αυτή τη δουλειά που κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1972 (ο δίσκος, το 45άρι το 1973), ο Σταύρος Ξαρχάκος ανοίγει ένα νέο κύκλο στη συνθετική του πορεία. Αφήνει πίσω του τα λαϊκά με τα οποία έγινε κυρίως γνωστός στη δεκαετία του '60 και αρχίζει να πειραματίζεται σε νέους «δρόμους». Μια προσεκτική και σε βάθος ακρόαση του δίσκου, δίνει τη δυνατότητα στον ακροατή ν' αντιληφθεί ότι ο συνθέτης χρησιμοποιεί έναν «ηλεκτρικό» ήχο που εκείνη την εποχή είχε ήδη αρχίσει να κάνει αισθητή την παρουσία του.

Την εποχή που κυκλοφόρησε δε σημείωσε σημαντική επιτυχία. Πρώτο απ' όλα τα τραγούδια του δίσκου, το πασίγνωστο «Αυτόν τον κόσμο τον καλό» που γράφτηκε για το θεατρικό έργο του Βασίλη Ανδρεόπουλου «Έϊ! Νοικοκυραίοι» που ανέβηκε στο θέατρο «Όρβο» από το θίασο του Στέφανου Ληναίου και της Έλλης Φωτίου. Μετέπειτα ήρθε η σειρά και των υπόλοιπων τραγουδιών…

Ο Σταύρος Ξαρχάκος γεννήθηκε στις 14 Μαρτίου 1939, στο κέντρο της Αθήνας. Κατάγεται από τη Λακωνική Μάνη. Μεγαλώνοντας σε μία γειτονιά της πρωτεύουσας, όπου άνθιζαν οι τέχνες, ήλθε σε επαφή με το λαϊκό και το ρεμπέτικο τραγούδι, αλλά και με το ευρωπαϊκό, που ακουγόταν στο ραδιόφωνο, ενώ επηρεάστηκε έντονα από την εκκλησιαστική μουσική. Μουσικά ερεθίσματα έλαβε και από τη γιαγιά του, που έπαιζε κιθάρα και τραγουδούσε μαζί άριες από όπερες και καντάδες. Από μικρή ηλικία επέδειξε ενδιαφέρον για τη μουσική και παρακολούθησε μαθήματα βιολοντσέλου και πιάνου. Στις αρχικές σκέψεις του ήταν να ασχοληθεί με την κλασσική μουσική, ωστόσο από πολύ νέος έγραψε μουσική και τραγούδια για το θέατρο και τον κινηματογράφο, γνωρίζοντας πολύ γρήγορα την επιτυχία και καταξίωση από τις αρχές της δεκαετίας του 60.

«Ήμουν αλητάμπουρας, ο πιο άτακτος μαθητής. Στο Γυμνάσιο έπαιρνα συνέχεια αποβολές. Με είχε σώσει όμως ότι επειδή τραγουδούσα πάρα πολύ ωραία και έπαιζα και κιθάρα με είχαν ανάγκη οι καθηγητές κάθε 28η Οκτωβρίου και 25η Μαρτίου και βέβαια στο τέλος της χρονιάς. Είχα βρει και είχα δημιουργήσει με δυο- τρία άλλα παιδιά ένα συγκρότημα, οπότε έτσι γλίτωνα πάρα πολλά πράγματα… Τότε τα σχολεία διαχωρίζονταν σε κλασικό και πρακτικό. Πήγαινα σε κλασικό, γιατί δεν τα πήγαινα καθόλου καλά με τα Μαθηματικά, τη Χημεία και τη Φυσική, καθόλου καλά. Σε αντίθεση, τα πήγαινα καλά με την Ιστορία, τα Θρησκευτικά, τα Αρχαία Ελληνικά, αλλά η διαγωγή ήταν κοσμία», είχε πει σε μια σπάνια συνέντευξη που είχε δώσει στους μαθητές της σχολικής εφημερίδας «Το Κουνούπι» του 1ου Δημοτικού Σχολείου Νέου Ψυχικού.

Το 1958 εισήχθη στο Ωδείο Αθηνών, στο οποίο πραγματοποίησε τις πρώτες του σπουδές στην μουσική. Το 1968, ενώ βρισκόταν σε μία ιδιαίτερα παραγωγική στιγμή της καριέρας του, επιδιώκοντας να εξελίξει τη μουσική του και να διευρύνει τις γνώσεις του, αποφάσισε να σπουδάσει μουσική και σύνθεση στο Παρίσι, ως μαθητής της κορυφαίας Γαλλίδας μουσικολόγου και παιδαγωγού Nadia Boulanger, έως και το 1973.

Το 1978, επιθυμώντας να μελετήσει την τεχνική της κλασικής μουσικής και να εντρυφήσει στην αρμονία, τη σύνθεση και τη διεύθυνση ορχήστρας, αποφάσισε να συνεχίσει τις σπουδές του στη Σχολή Juilliard, στη Νέα Υόρκη, ύστερα από παρότρυνση του Leonard Bernstein, με τον οποίο αλληλογραφούσε, αφότου τον έφερε σε επαφή μαζί του ο Kimon Friar, διεθνούς φήμης ακαδημαϊκός και μεταφραστής του έργου του Νίκου Καζαντζάκη. Στη σχολή Juliard μαθήτευσε δίπλα στο συνθέτη David Diamond, για τρία χρόνια. Δίπλα στον Bernstein διδάχθηκε ανάλυση παρτιτούρας, για δύο χρόνια και διηύθυνε πολλά κονσέρτα. Ενδεικτικά αναφέρεται η συναυλία που πραγματοποιήθηκε στη Νέα Υόρκη, στην οποία διηύθυνε τη Συμφωνική Ορχήστρα της πόλης….»

Μικρό το αφιέρωμα στον μεγάλο Σταύρο Ξαρχάκο, με αφορμή το σημερινό 45άρι του Νίκου Ξυλούρη. Σίγουρα δεν το λες παραδοσιακό αλλά είναι Ψαρονίκος οπότε ανήκει στην δισκογραφία του. Σφήνα έχω βάλει και δυο βίντεο του Νικόλα από αυτά που τα βλέπεις και νοσταλγείς την Κρήτη και τον Ψαρονίκο. Την παλιά εεεε…..και ¨εκείνο¨ τον κόσμο τον καλό που λέει και το τραγούδι.  

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

416. FIDELITY 7420 ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗΣ ΜΙΧΑΛΗΣ- ΤΣΑΓΚΑΡΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 1967

Τσαγκαράκης Μιχάλης (Τσαγκαρομιχάλης)- Τσαγκαράκης Δημήτρης FIDELITY 7420 Αλεξάνδρα (Καλαματιανός) - Κάθε ωραίο στη ζωή (Καστελλιανός συρτός) 1967- 45rpm- 7''

 

«Ο Μιχάλης Τζαγκαράκης (βλέπε και αναρτήσεις 46, 117, 224 και 355) γεννήθηκε στο Αποίνι το 1945 και μεγάλωσε στο Ηράκλειο. Ξεκίνησε την καριέρα του παίζοντας και τραγουδώντας στα χωριά του Ηράκλειου που τότε σε όλα τα καφενεία του χωριού γίνονταν και ένα γλέντι και υπήρχε μεγάλος συναγωνισμός. Έπαιζαν μόνο οι πιο αναγνωρισμένοι λυράρηδες και δεν μπορούσε εύκολα να διακριθεί. Η διάκριση του ήρθε όταν σε ένα γλέντι, στην Τουρλωτή, αυθόρμητα, αυτοσχεδίασε την πρώτη του σύνθεση το τραγούδι "Κουτσομπόλες". Ο ενθουσιασμός, τα χειροκροτήματα και το κέφι του κόσμου, όχι μόνο τον συγκίνησαν αλλά άλλαξαν εντελώς την καλλιτεχνική πορεία της ζωής του. Άρχισε να συνθέτει τραγούδια που έδιναν χαρά, γέλιο και κέφι στον κόσμο.

Με συνεργάτες τα αδέρφια του Δημήτρη και Γιώργο Τζαγκαράκη και με άλλους καλούς λαουτιέρηδες, Κ. Κατσουλίερη και Γ. Ξυλούρη, ξεσήκωνε τον κόσμο και χάρη στο ταλέντο της σύνθεσης και της ποίησης που είχε, ο κόσμος τον αγάπησε, τον ξεχώρισε και πολύ γρήγορα έγινε γνωστός σε όλη τη Κρήτη, χωρίς να έχει γράψει τα τραγούδια του σε δίσκο. Η Κρητική μουσική, την εποχή εκείνη ακούγονταν μόνο στα χωριά. Το μοναδικό κέντρο στο Ηράκλειο που είχε Κρητικό πρόγραμμα ήταν το Λιμενικό περίπτερο, και ήταν πολύ τιμητικό για το Μιχάλη Τζαγκαράκη που επέλεξαν εκείνον, να παίζει λύρα κάθε βράδυ, με λαουτιέρη το Δ. Φουκάκη. Το 1964 έγραψε τον πρώτο του δίσκο 45 στροφών, ενώ δεν είχε πάει ακόμα φαντάρος. Στο στρατό υπηρέτησε στο Πυροβολικό το 1965-1967. Εκείνη την εποχή, απαγορεύονταν το ραδιόφωνο και το κασετόφωνο στο στρατόπεδο. Ο Μιχάλης Τζαγκαράκης ψυχαγωγεί με τη λύρα και τα τραγούδια του, αξιωματικούς και φαντάρους, γράφει το τραγούδι "Νεοσύλλεκτοι φαντάροι", παίζει στη λέσχη αξιωματικών, σε γιορτές που διοργανώνουν οι αξιωματικοί στο Αίγιρο και στο ραδιοφωνικό σταθμό Κομοτηνής, προβάλλοντας τη μουσική παράδοση της Κρήτης. 

Το 1967 απολύθηκε από το στρατό. Εκείνη την εποχή στο Ηράκλειο, υπήρχαν μόνο δυο κέντρα. Ο Ερωτόκριτος και η Καλλιθέα και κάθε σαββατοκύριακο έπαιζε και διαφορετικό συγκρότημα. Κάθε φορά που έπαιζε ο Μιχάλης Τζαγκαράκης τα κέντρα ήταν ασφυκτικά γεμάτα. Αυτό ήταν η αιτία που οι ιδιοκτήτες του κέντρου Καλλιθέα, του ζήτησαν μόνιμη συνεργασία. Ήταν ο πρώτος λυράρης που έπαιζε κάθε βράδυ και για πολλά χρόνια, στο κέντρο αυτό, με συνεργάτες του τα αδέλφια του Δημήτρη και Γιώργο και το Ζαχαρία Σμπώκο, βοηθώντας έτσι την πορεία και την εξέλιξη της Κρητικής μουσικής. 

Την ίδια εποχή ξεκίνησε και μια νέα καλλιτεχνική καριέρα για τον Μιχάλη Τζαγκαράκη, γράφοντας τα τραγούδια του σε δίσκους 45 στροφών. Η φήμη του ξεπέρασε τα σύνορα της Κρήτης. Προτάσεις γίνονται και από το εξωτερικό από Κρητικό σύλλογο της Καλιφόρνιας για μόνιμη εγκατάσταση. 
Το 1970 σταμάτησε από το κέντρο Καλλιθέα για ένα χρόνο. Τη περίοδο αυτή συνεργάστηκε και με το Νίκο Ξυλούρη στο κέντρο Ραφίνα και Ερωτόκριτο.

Το 1971 συνεργάστηκε πάλι με το κέντρο Καλλιθέα, με συνεργάτες τα αδέλφια του Στέλιο και Γιώργο.
Το 1972 ανοίγει το δικό του κέντρο την Ξαστεριά, χωρητικότητας 1000 ατόμων, προκαλώντας τη δυσαρέσκεια της δικτατορίας για το όνομα του κέντρου και τις αντιστασιακές μαντινάδες που έλεγε.  Ανανεώνει το κρητικό πρόγραμμα της "Ξαστεριάς" και συνεργάζεται με αξιόλογους καλλιτέχνες όπως το μεγάλο Κώστα Μουντάκη, τον Βασίλη Νιράκη(Μπακαλιάρος), τον Γιώργο Ταμιωλάκη, τον Λαρετζάκη, τον Αντώνη Βαφάκη, τον Κώστα Γαρυφαλάκη, τον Γιάννη Δερμιτζάκη και τον Ζαχαρία Μελεσανάκη.
Πολιτικοί, τραγουδιστές, ηθοποιοί, μεταξύ των οποίων ο Γεώργιος Μαύρος, ο Ντέμης Ρούσος, η 'Αννα Καλουτά, η Έρικα Μπρόγιερ, ποδοσφαιρική ομάδα της ΑΕΚ και η ηθοποιός Δώρα Σιτζανη με το μεγάλο συνθέτη Μάνο Λοΐζο (ήταν φίλοι και κουμπάροι του), επισκέπτονταν την Ξαστεριά και η κοσμοσυρροή ήταν πρωτοφανής.

Γι αυτό το λόγο ο Μιχάλης Τζαγκαράκης ανοίγει και δεύτερο κέντρο τον Ερωτόκριτο με συνεργάτη το Βασίλη Νιράκη. Η φιλία που έδενε το Μιχάλη Τζαγκαράκη με το Μάνο Λοΐζο ήταν μεγάλη. Ετοιμάζονταν να συνεργαστούν και να γράψουν ένα δίσκο με έντεχνα Κρητικά τραγούδια. Στο σπίτι του Μάνου Λοΐζου και της Δώρας Σιτζανη, παρουσία του διευθυντή της ΜΙΝΟΣ ΜΑΤΣΑΣ, κου Αχιλλέα Θεόφιλου, συζήτησαν για την επικείμενη συνεργασία. Ο Μάνος Λοΐζος ζητά από το Μιχάλη Τζαγκαράκη να εγκατασταθεί στην Αθήνα για ένα χρόνο, για πρόβες και ηχογραφήσεις, πράγμα δύσκολο για το Μιχάλη, γιατί έπρεπε να κλείσει τα δυο κέντρα που διατηρούσε στο Ηράκλειο.»

Πολύ όμορφος ο "Καστελλιανός συρτός¨ στο σημερινό δισκάκι με τον Τσαγκρομιχάλη και τον αδερφό του Δημήτρη. Η "Αλεξάνδρα¨ πάλι, αν είχε κυκλοφορήσει στις μέρες μας θα μιλάγαμε για στερεότυπα, σεξισμό και άλλα.

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

415. ATHENEE 45-AT 5029 ΣΠΑΝΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ- ΣΠΑΝΟΥ ΘΑΛΕΙΑ 1962

Σπανός Αντώνιος- Σπανού Θάλεια ATHENEE 45-AT 5029 Λέρικος κουρσάρικος - Καραβάς 1962- 45rpm- 7''

«Η Θάλεια Σπανού (βλέπε και ανάρτηση 96), κόρη του Μανώλη Κόνδυλα, γεννήθηκε το 1925 στους Φούρνους της Ικαρίας, όπου είχε γεννηθεί επτά χρόνια νωρίτερα, το 1918, ο μετέπειτα σύζυγός της Αντώνης Σπανός. Παντρεύτηκαν στους Φούρνους και απέκτησαν δύο παιδιά, ένα γιο και μια κόρη. Έφτιαξαν δικό τους μουσικό συγκρότημα νησιώτικων τραγουδιών και εμφανίζονταν στα πανηγύρια των Φούρνων της Ικαρίας και της Σάμου. Εγκαταστάθηκαν στο Αιγάλεω της Αττικής στις αρχές της δεκαετίας του 1950.

Με τη σπουδαία της φωνή, τραγούδησε αυθεντικά νησιωτικά τραγούδια, βάζοντας την προσωπική της σφραγίδα με την τόσο χαρακτηριστική ερμηνεία της. Συμμετείχε, ως βασικό στέλεχος, μαζί με τον σύζυγό της Αντώνη Σπανό, που έπαιζε υπέροχα, τσαμπούνα, φλογέρα και βιολί, στον «Σύλλογον προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής» του Σίμωνα Καρά και πήρε μέρος σε πολλές μαγνητοσκοπήσεις νησιώτικων τραγουδιών της Ικαρίας και της Σάμου, που προβλήθηκαν από την κρατική τηλεόραση. Μάλιστα, κάθε Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά και Πάσχα, ακόμη και στις μέρες μας, υπάρχουν εορταστικά προγράμματα στην κρατική τηλεόραση, όπου η Θάλεια Σπανού ερμηνεύει κάλαντα και θρήνους για τα Θεία Πάθη από τους Φούρνους Ικαρίας.

Ακόμη, μαζί με το συγκρότημα του συζύγου της Αντώνη Σπανού, πήρε μέρος σε δύο κινηματογραφικές ταινίες του Παντελή Βούλγαρη, στα πλαίσια του νέου ελληνικού κινηματογράφου. Πρόκειται για τις ταινίες «Το Προξενιό της Άννας» και τα «Πέτρινα χρόνια», που άφησαν εποχή, εντυπωσιάζοντας το κινηματογραφόφιλο κοινό.

Στο τέλος της δεκαετίας του 1970, εργαζόταν στο 2° Δημοτικό Σχολείο Αιγάλεω ως δημόσιος υπάλληλος, έχοντας την ευθύνη της καθαριότητας του σχολείου και της λειτουργίας του σχολικού κυλικείου. Το ιστορικό αυτό σχολείο, ένα από τα παλαιότερα στο Αιγάλεω, έχει και την προσωνυμία «Πράσινο», από το χρώμα της παράγκας στην οποία πρωτολειτούργησε.

Ήταν μια γυναίκα γεμάτη καλοσύνη, που αντιμετώπιζε τη ζωή με αισιοδοξία. Όταν απουσίαζε από το σχολείο κάποιος δάσκαλος, έμπαινε στην τάξη και απασχολούσε τα παιδιά τραγουδώντας τους. Έτσι, εντελώς φυσικά, πολλοί μαθητές είχαν την τύχη να έρθουν σε μια πρώτη επαφή με τη μουσική μας παράδοση. Αγαπούσε πολύ τα παιδιά, αλλά κι εκείνα της ανταπέδιδαν την αγάπη τους. Στα διαλείμματα όλοι οι μαθητές έτρεχαν κοντά της για ν’ αγοράσουν μια ζεστή τυρόπιτα ή ένα παραδοσιακό λουκουμά από το μικρό κυλικείο της. Οι Φούρνοι της Ικαρίας ήταν βαθιά ριζωμένοι στην καρδιά της και τους αναπολούσε συχνά με νοσταλγία και συγκίνηση. Μόνιμη επωδός της σε κάθε συζήτηση ήταν, μετά τη συνταξιοδότησή της, να πάει στο νησί της για να περάσει εκεί την υπόλοιπη ζωή της.

Ήταν ένα όνειρο, που τελικά το πραγματοποίησε, περνώντας τα τελευταία της χρόνια στο όμορφο νησί της. Κάπου-κάπου ερχόταν στην Αθήνα για ιατρικές εξετάσεις, γιατί η εύθραυστη υγεία της είχε επιβαρυνθεί. 

Τα τελευταία χρόνια της ζωής της τα πέρασε στο νησί της, ζώντας κοντά στη φύση και τους ανθρώπους που αγάπησε. Πέθανε το 1993 στο Αιγάλεω όπου διατηρούσε ιδιόκτητο σπίτι στην οδό Δημαρχείου 80. Έντεκα μήνες πριν, το 1992, είχε πεθάνει ο σύζυγός της Αντώνης Σπανός. Μετά το θάνατό της, δυστυχώς, το αρχείο της χάθηκε. Ο δε υπηρεσιακός της φάκελος, στον οποίο υπήρχαν ενδιαφέροντα στοιχεία για τη ζωή και το έργο της (χειρόγραφο βιογραφικό σημείωμα, αποκόμματα εφημερίδων) καταστράφηκε, σύμφωνα με το πρακτικό εκκαθάρισης αρχείου, που γίνεται όταν περάσουν 75 χρόνια από τη γέννηση δημοσίου υπαλλήλου που έχει συνταξιοδοτηθεί.

Θάλεια και ο Αντώνης Σπανός εμφανίζονται στη δισκογραφία το 1954, δισκογραφώντας γνήσια νησιώτικα τραγούδια. Δεν ενέδωσαν στην εύκολη λύση των διασκευών, και σε αυτούς που παραποιούν τα δημοτικά τραγούδια και τα εμφανίζουν δικά τους. Ακόμη και κάποιες δικές τους συνθέσεις είναι γραμμένες πάνω σε παραδοσιακούς δρόμους, το τμήμα δημοτικής μουσικής του Αρχείου Ελληνικής Ραδιοφωνίας (Διευθύντρια: Φεβρωνία Ρεβύνθη) έχουν καταγραφεί 118 παραδοσιακά και δημώδη τραγούδια, που περιλαμβάνονται στον τόμο «Τραγούδια του Ανατολικού Αιγαίου».

Έχουν ακόμη κυκλοφορήσει δύο δίσκοι 33 στροφών, όπου τραγουδάει η Θάλεια Σπανού και την ορχήστρα διευθύνει ο Αντώνης Σπανός. Ο πρώτος δίσκος με τίτλο «Αυθεντικά νησιώτικα Αντώνη και Θάλειας Σπανού» κυκλοφόρησε το 1976 από την GENERAL GRAMOPHONE {GGMG 4007}. Ο δεύτερος δίσκος με τίτλο «Ελληνικά ακρογιάλια με το συγκρότημα Α. Σπανού» κυκλοφόρησε το 1979 από τη VENUS {V-1035}. Στο δίσκο αυτό τραγουδάει η Θάλεια Σπανoύ με την Πίτσα Μπουγατσατζή. Στην ορχήστρα, εκτός από τον Αντώνη Σπανό, που παίζει φλογέρα, συμμετέχουν Αλέκος Αραπάκης (βιολί), ο Κυριάκος Κωστούλας (κλαρίνο), ο Νίκος Καρατάσος (σαντούρι) και Κώστας Πίτσος (λαούτο). Τραγούδια της ακόμα συμπεριλαμβάνονται στους τρεις δίσκους της σειράς «ΝΗΣΙΩΤΙΚΑ», που κυκλοφόρησαν το 1990 από την ΜΒΙ.

Στο δίσκο «Ελληνικά Κάλαντα», που κυκλοφόρησε το 1974 από την ΕΜΙ με την επιμέλεια της Δόμνας Σαμίου, η Θάλεια Σπανού, μαζί με την Πίτσα Μπουγατσατζή, τον Πρόδρομο Σπανό και τη Ρίτσα Σπανού, ερμήνευσε κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, των Φώτων και του Λαζάρου από τους Φούρνους της Ικαρίας.

Στον Συλλογικό δίσκο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας (ΕΡΑ 101), που κυκλοφόρησε το 1997 σε ψηφιακή μορφή με τίτλο «Παραδοσιακή μουσική σε στεριά, και θάλασσα», συναντάμε και πάλι τη Θάλεια Σπανού, μαζί με τον Χρόνη Αηδονίδη, την Τασία Βέρρα, τον Λάμπρο Χαλκιά και άλλους σπουδαίους ερμηνευτές του παραδοσιακού μας τραγουδιού, να ερμηνεύει εκπληκτικά ένα σπάνιο νησιώτικο τραγούδι, που παραλλαγές του συναντάμε σε πολλά νησιά του ανατολικού Αιγαίου, αλλά και στα μικρασιατικά παράλια. Πρόκειται για το τραγούδι «Το παραγιουδάκι», που ηχογραφήθηκε την 1η Ιουνίου 1990, δηλαδή τρία χρόνια πριν σιγήσει η ανεπανάληπτη φωνή της.

Στον διπλό ψηφιακό δίσκο «Πασχαλιάτικα», που κυκλοφόρησε το 1998 από τον Καλλιτεχνικό Σύλλογο Δημοτικής Μουσικής «Δόμνα Σαμίου», η Θάλεια Σπανού ερμηνεύει στην ενότητα «Τα Λειτουργικά» δύο υπέροχα μοιρολόγια της Παναγίας από τους Φούρνους της Ικαρίας.»

Τα επιπρόσθετα βιογραφικά στοιχεία τα χρωστάμε στον Γιάννη Πανουτσακόπουλο, φίλο του ιστολογίου, ο οποίος προσφέρθηκε να μας βοηθάει με το αρχείο του.

Εξαιρετικός ο Αντώνης Σπανός με την γκάιντα του. Σε παλαιότερους δίσκους (πανκ ρεπερτορίου) αναγραφόταν  επάνω ¨Αυτός ο δίσκος να παίζεται δυνατά¨. Δυνατά να παίζει και το σημερινό 45άρι, πλάι σε φουρτουνιασμένη θάλασσα.

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).