367. COLUMBIA SCDG 2667 ΣΚΟΡΔΑΛΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ- ΜΑΡΚΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 1960 (Ηχογράφηση 1959)

Σκορδαλός Αθανάσιος- Μαρκογιαννάκης Ιωάννης (Μαρκογιάννης) COLUMBIA SCDG 2667 Να μη με κλάψεις σαν χαθώ (Νέος Συρτός Σπηλιανός) - Όνειρα πλέκω μυστικά (Νέος Συρτός Αϊβασιλιώτικος) 1960 (Ηχογράφηση 1959) - 45rpm- 7''

«Όταν ο Θανάσης Σκορδαλός έβρισκε κάποιο στίχο που του άρεσε καθόταν με τις ώρες και τον «έψαχνε». Τραγουδούσε πολλές φορές τη μαντινάδα μέχρι να πετύχει την κλίμακα που ήθελε αλλά και να βρει τον τρόπο που θα την έπαιζε. Σαν έδινε χρώμα και ύφος κι έβρισκε τις λεπτομέρειες που τον απασχολούσαν, καλούσε τον αχώριστο φίλο και συνεργάτη, τον Γιάννη Μαρκογιάννη κι άρχιζαν τις πρόβες με τη λύρα και το λαούτο. Όταν πήγαιναν για ηχογράφηση στο στούντιο το αποτέλεσμα ήταν εκπληκτικό και συνάμα όλη η διαδικασία σύντομη και εύκολη...Στις ζωντανές του εμφανίσεις ο Σκορδαλός έδειχνε ότι τον αδικούσαν οι απρόσωπες και ψυχρές στουντιακές ηχογραφήσεις.

Το ύφος του είναι αρρενωπό και συνυπάρχουν αρμονικά η ρομαντική νότα με το δραματικό στοιχείο και το ασίγαστο πάθος. Ο επιστήθιος φίλος του και υπέροχος τραγουδιστής της περίφημης μελαμπιανής σχολής, Γιώργης Τρουλινός , λέει ότι «…ο πλούσιος συναισθηματικός του κόσμος, η ψυχή του, βγαίνει στο έργο του. Όταν τον καταλάμβανε ο οίστρος και το μεράκι του παιξίματος μετουσίωνε συναισθήματα και συγκινήσεις σε μουσικές συνθέσεις. Στα γλέντια όταν είχε μερακλώσει ήταν σοβαρός και χλωμός. Αφοσιωνόταν στο γλέντι προσφέροντας μοναδικές στιγμές. Κάθε φορά σε προκαλούσε και σε συνέπαιρνε.

Κάθε νέα δημιουργία συναρπάζει κι αιχμαλωτίζει το νου και την καρδιά. Σκορπούσε συγκινήσεις με την μελωδικότητα, τον ξεκάθαρο κι αυστηρό χρόνο, αυτόν τον εκπληκτικό ρυθμό που τον χαρακτήριζε και τις απαράμιλλες τεχνικές. Ήταν γνήσιος ερμηνευτής, επαναστάτης, όπως ήταν και στις τεχνικές που είχε αναπτύξει στη λύρα. Είχε τέσσερα προτερήματα: Άριστος λυράρης, τραγουδιστής, συνθέτης και εκπληκτικό ένστικτο επιλογής στίχου.
Η εξηνταπεντάχρονη πορεία του δείχνει και την εξέλιξη της κρητικής μουσικής, την οποία υπέγραψε ανεξίτηλα. Πλούτιζε την μουσική του λειτουργώντας αφαιρετικά, με λιτότητα , αλλά προσέχοντας τα πάντα.

Οι νότες , οι παύσεις, τα δάχτυλα του δεξιού χεριού που έπεφταν στις χορδές με ένα ιδιαίτερο τρόπο, ο ρυθμός, το μέτρο , η μελωδία, η χρήση του δοξαριού, ο τρόπος που κρατούσε όρθια τη λύρα, η στάση του σώματος για να μπορεί να εκμεταλλεύεται γεμίσματα ή να καλύβει κενά αφήνοντας ελεύθερο το δεξί χέρι, ήταν όλα μελετημένα».

Στο σημερινό δισκάκι το δίδυμο Σκορδαλός- Μαρκογιάννης. Συστάσεις δεν χρειάζονται, άκου δυνατά και σώπα.

Για την ιστορία, τα τραγούδια ηχογραφήθηκαν και κυκλοφόρησαν το 1959 σε γραμμοφωνικoύς δίσκους της Columbia με κωδικό D.G.7542. Εκεί αναγράφετε και σωστά ο τίτλος του ¨Όνειρα πλέκω μυστικά¨ που είναι Νέος συρτός Αϊβασιλιώτικος και όχι Αϊβαλιώτικος, όπως το έγραψαν στο 45άρι το 1960 που επανακυκλοφόρησε.

Στο φάκελο θα βρείτε και τρεις φωτογραφίες του Σκορδαλού σε νεαρή ηλικία με υδατογράφημα το ιστολόγιο που τις πρωτοδημοσίευσε.    

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

366. SIMONETTA S-263 ΜΠΑΓΙΑΡΤΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ- ΟΡΦΑΝΟΣ ΝΙΚΟΣ 1972

Μπαγιαρτάκης Γιώργος- Ορφανός Νίκος SIMONETTA S-263 Η Μαριγώ η χήρα (Πεντοζάλι) - Για μια αγάπη κλαίω (Καλαματιανό) 1972- 45rpm- 7''

Με τέσσερα σαρανταπεντάρια και ένα LP στο ενεργητικό του ο Γιώργος Μπαγιαρτάκης (βλέπε και ανάρτηση 83). Στο λαούτο και στο τραγούδι. Ξεκινά δισκογραφικά το 1969 μέχρι και το 1981 που κυκλοφορεί το LP στην Panivar. Συνεργάστηκε δισκογραφικά με τους Παπαδάκη Ακύλα, Αλεξάκη Δαγκλή, Μαυράκη Μανώλη και Ορφανό Νίκο. Βιογραφικά στοιχεία δυστυχώς δεν κατάφερα να βρω.

Στο σημερινό δισκάκι, μαζί με τον Μπαγιαρτάκη ο Νίκος Ορφανός που παίζει λύρα, στη μοναδική του δισκογραφική προσπάθεια. Φωτογραφικό υλικό και βιογραφικά στοιχεία δυστυχώς δεν υπάρχουν.

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

365. BENTETTA BE-111 ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ- ΜΑΡΚΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ- ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 1967

Καλομοίρης Γεώργιος (Γιωργαντός)- Μαρκογιαννάκης Ιωάννης (Μαρκογιάννης)- Παπουτσάκης Γεώργιος BENTETTA BE-111 Νέος συρτός Σελιανός - Κονδυλιές Μεραμπελιώτικες 1967- 45rpm- 7''

«Ο Γιώργης Καλομοίρης (Γιώργαντος) γεννήθηκε στα Ανώγεια το 1931. Τα πρώτα βήματα στη μουσική, έγιναν από μικρό παιδί, στο Περαχώρι, εκεί που όλοι οι μερακλήδες του χωριού, στην παρέα του; έπαιρναν μαζί και τους πιτσιρικάδες λυράρηδες, για να συμμετέχουνε και αυτοί, σε κείνη την πανδαισία της αντιστοίχησης των συναισθημάτων. Ο Στραβός (Πασπαράκης Μανόλης), ο Κουρκούτης (Μανουράς Γιώργης), ο Κίτσος (Ξυλούρης ο Γιώργης), και ο Σωκράτης ο Κοκορδούλης, είναι οι πρώτοι παλιοί λυράρηδες της εποχής που επηρέασαν τον Καλομοίρη το Γιώργη.

Ήταν ο Γιωργαντός μόλις 12 χρονών που έπαιξε για πρώτη φορά λύρα, με τους μερακλήδες σε παρέα. Οι συνθήκες μέσα στην κατοχή, για ένα παιδί μόλις 12-13 χρονών, δεν ήταν οι κατάλληλες για να αποδώσει στη "θεά Λύρα", αλλά έχοντας δίπλα του, σε όλο το χωριό αυτούς τους αγγέλους μερακλήδες, δεν μπορούσε παρά να επηρεασθεί και να γενεί αποδέκτης, των συναισθημάτων του λαϊκού πολιτισμού και της ευαισθησίας που κουβαλάει ο Ανωγειανός και να διδαχθεί από τους γλεντζέδες, που ανάθρεφαν τόσους και τόσους καλλιτέχνες.

Το πρώτο επαγγελματικό γλέντι έγινε στ' Ανώγεια το 1948, σ' ένα γάμο και έπαιξαν μαζί με τον αξέχαστο Νίκο Ξυλούρη που σαν κοπέλια ετότεσας μαθαίνανε μαζί τη λύρα. Ήταν η απαρχή της προοπτικής του καλλιτέχνη, για να ξεπεράσει τα σύνορα του χωριού και άρχισε να κατεβαίνει στο Ηράκλειο, στην Πεδιάδα, στο Μονοφάτσι, στο Ρέθυμνο και σ' όλη την Κρήτη. Πρώτη φορά παίζει στο Ηράκλειο, στου Χαρίλαου την ταβέρνα στον Πόρο. Στη συνέχεια έπαιξε στο πρώτο Κρητικό κέντρο του Ηρακλείου στον "Ερωτόκριτο". Ο Καλομοίρης ο Γιώργης είναι από τους πρώτους λυράρηδες στο Ηράκλειο, που επέβαλαν τη λύρα και γενικότερα την Κρητική Μουσική την δεκαετία των ονείρων, της ευαισθησίας, των τεχνών και των γραμμάτων, την δεκαετία του 60.

Στην συνέχεια η Κρήτη της Αθήνας, το 1970 τον "απέσπασε" προσφέροντας για εφτά χρόνια την σφραγίδα του στη Κρητική μουσική, στην Αττική στα Κρητικά κέντρα "Κονάκι" και "Αγρίμια" και ξαναγιαέρνει στο Ηράκλειο το 1977 στο "Λιμενικό Περίπτερο" όπου μέχρι και το 1995, δημιουργεί ένα αξεγόραστο και απλό στέκι των μερακλήδων της Κρητικής Μουσικής, δίπλα στην ώρες ώρες φουσκοθάλασσα του Κρητικού πελάγους και άλλες στιγμές, στην απαστράπτουσα από φως και ηρεμία, απέραντη θάλασσα του Μεγάλου Κάστρου, δίπλα στα κάστρα της αρμύρας και του φωτός, τραγουδώντας τους καημούς και τις λαχτάρες ετο "Ζορμπάς".

  Ο Καλομοίρης ο Γιώργης, σε όλη του τη διαδρομή, συνεργάστηκε με κορυφαίους λαγουθιέρηδες μεταξύ άλλων και οι: Φασουλάς Ζάχαρης, Κουμιώτης Γιώργης, Τσαγκαράκης Δημήτρης, Νίκος Μανιάς, Μαρκογιαννάκης Γιάννης, Ξυλούρης Γιάννης, Λαρετζάκης Μανώλης, Χαριτάκης Λάμπρος, Κουμιώτης Μανώλης, Ξυλούρης Βασίλης.
Πρώτος δίσκος του, 78 στροφών, το 1958 με το εκπληκτικό τραγούδι "Εγινες μάγισσα για με" και "Δυστυχισμένος βρίσκομαι", επόμενος δίσκος 78 στροφών "Κυπριωτοπούλα μου" το 1959, δίσκους μικρούς 45 στροφών έγραφε από το 1958 μέχρι και το 1968 γύρω στους 50.

Όμως δεν πρέπει να ξεχάσουμε να αναφερθούμε, πως το ταξίδι της μετανάστευσης των Ελλήνων εκείνες τις δύσκολες δεκαετίες, έφερε πολλούς καλλιτέχνες της Κρητικής μουσικής κοντά στην Κρήτη του Καναδά, την Κρήτη της Αμερικής την Κρήτη της Αυστραλίας και στην Κρήτη της Ευρώπης. Εκεί βρέθηκε ο Γιώργης με τους συνεργάτες του, μεταφέροντας την γλυκιά ζεστασιά και την ευαισθησία, που χωρίς αυτήν οι Κρήτες όπου και να 'ναι αισθάνονται ορφανοί…..»

Γιώργαντος (περισσότερα βιογραφικά σε παλαιότερες αναρτήσεις), στο σημερινό δισκάκι με συνοδεία στα λαούτα τον Μαρκογιάννη και τον Παπουτσάκη Γιώργο (βιογραφικά στοιχεία δεν κατάφερα να συλλέξω, μόνο φωτογραφίες αλλά με κιθάρα, οπότε κρατάω επιφύλαξη αν είναι ο Παπουτσάκης του δίσκου).

Με κάθε επιφύλαξη (όπως με ενημερώνει ο Νάσος Λουκάκης), στις ¨Μεραμπελιώτικες κονδυλιές¨, μαζί με τον Καλομοίρη τραγουδάει ο Θανάσης Σταυρακάκης (Μερτζάνης) ξάδελφος του Ψαρονίκου. Επίσης να ευχαριστήσω τον Ιδομενέα από Ρέθυμνο για τις δεύτερες ετικέτες (στο άσπρο φόντο).

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

364. COLUMBIA E-5283 ΠΑΠΑΓΚΙΚΑ ΜΑΡΙΚΑ 1923

Παπαγκίκα Μαρίκα- Ζούμπας Αλέξης (βιολί)- Παπαγκίκας (Gus) Κώστας (σαντούρι)- Σιφνιός Μάρκος (τσέλο) COLUMBIA E-5283 Chanakale Canto - Sinanai Canto 1923- 78rpm- 12''

 

 «Η Μαρίκα Παπαγκίκα (βλέπε και ανάρτηση 118 και 278) γεννήθηκε στην Κω την 1η Σεπτέμβρη του 1890. Λέγεται πως στις αρχές του αιώνα πρέπει έζησε με την οικογένειά της στη Σμύρνη. Το 1913-14 βρίσκεται στην Αλεξάνδρεια με τον Μαρτιναίο τσιμπαλίστα Κώστα Παπαγκίκα, και την επόμενη χρονιά, παντρεμένη μαζί του στην Αμερική. Αρχικά στο Σικάγο και στη συνέχεια στην Νέα Υόρκη.
Δραστήρια και αηδονόλαλη όπως ήταν περνάει στην δισκογραφία το 1918 με το «Με ξέχασες», για να ακολουθήσει το «Σμυρναίικο μινόρε». Μέσα σε 10 χρόνια θα φωνογραφήσει σχεδόν 250 τραγούδια. Ενδεικτικό των ικανοτήτων, της φήμης και αποδοχής της.Υπάρχει βέβαια και το κατάλληλο διαμορφωμένο κλίμα, αλλά η Παπαγκίκα δρα πρωταγωνιστικά.
Φωνή γεμάτη μα περίτεχνη, δίχως όρια, τραγούδησε δημοτικά, λαϊκά, σμυρναίικα, ελαφρά, οπερέτες μέχρι και τούρκικα… Τα «Αρμενάκι», «Τα παιδιά της γειτονιάς σου», «Τι σε μέλλει εσένανε», «Mανταλένα», «Μπαγλαμάδες» , «Μήλο μου και μανταρίνι», «Τούρνα», « Η Έλλη», «Σάλα σάλα», «Θα σπάσω κούπες» και άλλα πολλά από εκείνη παραδίνονται σαν διδάγματα, μέσα και από τους δίσκους που έρχονταν στην Ελλάδα με τα υπερωκεάνια.

Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Το δίκτυο μέσα στο οποίο συμμετέχει το ελληνόφωνο αστικό λαϊκό τραγούδι, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς του, είναι μεγαλειώδες. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Όπως είναι φυσικό, στα μεγάλα αστικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας γύρω από την Μεσόγειο θάλασσα, οι «συνομιλίες» των ελληνόφωνων με τους συνενοίκους τους τουρκόφωνους μουσουλμάνους, καθολικούς ελληνόφωνους, Αρμένηδες, σεφαραδίτες και ασκενάζι Εβραίους, προτεστάντες λεβαντίνους, Ευρωπαίους και Αμερικάνους, υπήρξαν περισσότερο από έντονες. Πολύ συχνά, το εύρος αυτού του δικτύου εκτείνεται στα Βαλκάνια, στην Ανατολική και σε τμήμα ακόμη και της Κεντρικής Ευρώπης. Ιδίως όσον αφορά τις σχέσεις μεταξύ ορθόδοξων και μουσουλμάνων, τα σχετικά τεκμήρια καταδεικνύουν τις μεταξύ τους μουσικές ανταλλαγές και αποσαφηνίζουν μια οικουμένη όπου όλοι συνεισφέρουν στο μεγάλο μουσικό «χωνευτήρι» και όλοι μπορούν να αντλήσουν από αυτό. Και να το επανακαταθέσουν, σε νέα μορφή, με αναδιαμορφωμένο το κείμενό του και το νόημά του, με άλλοτε σαφείς και άλλοτε θολές παραπομπές στο προ-κείμενό του. Μέχρι να το ανασύρει ξανά κάποιος άλλος, μέσα από το «χωνευτήρι», ώστε να γίνεται ξεκάθαρο πως, στην αναδημιουργική και δυναμική αυτή διαδικασία όπου η ρευστότητα κυριαρχεί, τέλος δεν θα υπάρξει. Μια περίπτωση που προέρχεται από τέτοιου τύπου ρεπερτόρια είναι και η ηχογράφηση "Chanakale".

Η Παπαγκίκα τραγουδάει στα Τούρκικα για κάποιον στρατιώτη που σκοτώθηκε μέσα στο Chanakkale (Τσανάκαλε Δαρδανέλλια). Ένα από τα πέντε τραγούδια που ηχογράφησε η Μαρίκα Παπαγκίκα στην Τουρκική γλώσσα. Στο βιολί ο Αλέξης Ζούμπας, στο τσέλο ο Μάρκος Σιφνιός και στο τσέμπαλο ο Κώστας Παπαγκίκας. Η ηχογράφηση στη Νέα Υόρκη το 1923.
Το τραγούδι αναφέρεται στην εκστρατεία της Καλλίπολης, γνωστή και ως εκστρατεία των Δαρδανελίων ή μάχη του Τσανάκαλε (Çanakkale στην τουρκική γλώσσα, σημαίνει «Δαρδανέλλια»), που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μεταξύ 25 Απριλίου 1915 και 9 Ιανουαρίου 1916. Η εκστρατεία αυτή των δυνάμεων της Entente, με στόχο την κατάληψη των στρατηγικής σημασίας στενών των Δαρδανελίων, που τελούσαν υπό τον έλεγχο των Κεντρικών Δυνάμεων, και την εξασφάλιση θαλάσσιας διόδου με τη Ρωσία, εξελίχθηκε σε πανωλεθρία και αποτέλεσε μία από τις σημαντικότερες νίκες των Οθωμανών κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Όπως αναφέρει στην έρευνα του o Eray Cömert, είναι πιθανόν το τραγούδι του Τσανάκαλε να υπήρξε δημοφιλές το 1914, πριν ξεκινήσει ο πόλεμος, ως ύμνος που τραγουδούσαν οι στρατιώτες παρελαύνοντας στους δρόμους του Τσανάκαλε, ενώ παραμένει ανοιχτό το ζήτημα της πατρότητας του.
Η παλιότερη μουσικο-στιχουργική καταγραφή του τραγουδιού, η οποία έχει τίτλο “Çanak Kal’a Marşi” και ως συνθέτης αναφέρεται ο Kemanî Kevser Hanım, δημοσιεύτηκε στο 13ο τεύχος της σειράς εκδόσεων Risale-i Musikiyye / Musiki Gazetesi γύρω στα 1915-1916 από τον Şamli Selim. Τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν και άλλες μουσικές ή/και στιχουργικές καταγραφές (όπως το 1919 από τον Karl Hadank, το 1923 από τον Willi Heffening, κ.ά.) που εκδόθηκαν σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές, με τους τίτλους όπως Çanakkale Türküsü και Çanakkale İçinde και ποικίλες μελωδικές και στιχουργικές παραλλαγές και διαφοροποιήσεις.

Η παλαιότερη μέχρι στιγμής ηχογράφηση στην τουρκική γλώσσα είναι αυτή που πραγματοποίησε η Μαρίκα Παπαγκίκα το 1923 στη Νέα Υόρκη με τίτλο "Chanakale" (Columbia 59818 - E 5283). Πρόκειται για ένα από τα πέντε τραγούδια που ηχογράφησε η Παπαγκίκα στην τουρκική γλώσσα. Τα άλλα τέσσερα είναι: το "Ne Itsoun Saidin", το "Ben Yiarimi Giordoum", το "Kioutsouk Hanoum" και το "Sinanai".
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στην ετικέτα του παραπάνω δίσκου το τραγούδι χαρακτηρίζεται ως “kanto”. Θεωρείται, δηλαδή, ως μέρος του ρεπερτορίου των kantolar, ένας όρος που φαίνεται να πρωτοχρησιμοποιείται από τους τουρκόφωνους μουσουλμάνους, κυρίως των μεγάλων αστικών κέντρων και ειδικά της Κωνσταντινούπολης, από την εποχή που ιταλικοί θίασοι έδιναν παραστάσεις εκεί. Αν και αρχικά τα kantolar ήταν συνδεδεμένα μόνο με την θεατρική μουσική, σύντομα αυτονομήθηκαν, οπότε και με τον όρο “kanto” (ενικός του kantolar) πλέον περιγράφονταν οποιεσδήποτε λαϊκές και ελαφρές κοσμικές τραγουδιστικές φόρμες.

Σημειώνουμε ότι στους δισκογραφικούς καταλόγους έχουν εντοπιστεί και άλλες ηχογραφήσεις οι οποίες πιθανόν να σχετίζονται με το εν λόγω τραγούδι και ενδεχομένως κάποια από αυτές να είναι προγενέστερη της εκτέλεσης της Παπαγκίκα. Για καμία, όμως, δεν έχει βρεθεί μέχρι στιγμής ηχητικό υλικό.

 Στην Αμερική, όπου πραγματοποιήθηκε η παρούσα ηχογράφηση, τα «εθνικά» ρεπερτόρια ζουν μια νέα, παράλληλη ζωή. Αυτή η κατάσταση δεν είναι στατική και, εν πολλοίς, οικοδομείται από την δισκογραφία, η οποία μεριμνά και «κουρδίζει» τις επάλληλες σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί ήδη στον παλαιό κόσμο. Τα ρεπερτόρια επικοινωνούν ξανά μεταξύ τους, μια γνώριμη και ήδη δυναμική συνθήκη στην Ευρώπη. Η διακίνηση μουσικών αποτελούσε ήδη πραγματικότητα πριν τον 20ό αιώνα, με τις περιοδείες των θεατρικών και μουσικών παραστάσεων αλλά και με τα δίκτυα των μουσικών εκδοτικών οίκων. Η δισκογραφία όχι μόνο ενσωματώνεται σε αυτό το πλαίσιο, αλλά παίζει καίριο ρόλο στον μετασχηματισμό του. Αυτή τη φορά το δίκτυο ρυθμίζεται προγραμματιστικά, υπό νέους όρους και διά μέσω νέων ατραπών.»

Δυο από τα πέντε τούρκικα τραγούδια της Παπαγκίκα στο σημερινό γραμμοφωνικό δίσκο. Εξαιρετικοί, στο βιολί ο Αλέξης Ζούμπας, τσέλο ο Μάρκος Σιφνιός και τσέμπαλο ο Κώστας Παπαγκίκας. Κυκλοφόρησε με τρεις διαφορετικές ετικέτες, στις δυο από τις οποίες δεν αναγράφονται τα ονόματα των παραπάνω. Ψάχνοντας για το τραγούδι Τσανάκαλε (A Ballad for Chanakkale) πληροφορίες, διάβασα ότι οι Τούρκοι θεωρούν την εκτέλεση της Παπαγκίκα την καλύτερη που έχει κυκλοφορήσει και είναι αρκετές οι εκτελέσεις (αν ανατρέξετε στις πληροφορίες του Κουνάδη).

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

363. COLUMBIA 8393 ΝΤΑΛΓΚΑΣ ΑΝΤΩΝΗΣ 1929

Διαμαντίδης (Χατζηδιαμαντίδης-Νταλγκάς) Αντώνης COLUMBIA 8393 Μου παρήγγειλε το αηδόνι - Ας παν να δουν τα μάτια μου (Καλαματιανός) 1929- 78rpm- 10''

«Ο Αντώνης Διαμαντίδης ή Χατζηδιαμαντίδης, γνωστότερος με το ψευδώνυμό του «Νταλγκάς» από την κυματιστή φωνή του, ανήκει στη μεγάλη γενιά των σπουδαίων μουσικών, που εγκαταστάθηκαν στην απελευθερωμένη Ελλάδα, μετά τη μεγάλη καταστροφή του 1922. Κατά κύριο λόγο υπήρξε τραγουδιστής, αλλά η δισκογραφία του, αποδεικνύει πόσο σπουδαίος συνθέτης και στιχουργός ήταν. Ακόμη, σύμφωνα με τις μαρτυρίες συναδέλφων του στάθηκε στο πάλκο παίζοντας στην αρχή ούτι και στη συνέχεια 9χορδη κιθάρα, που από πολλά χρόνια έχει εγκαταλειφτεί. Μελετώντας στα τελευταία χρόνια τη δισκογραφία του, μπορούμε να κατατάξουμε τον Αντώνη Νταλγκά, στους μεγαλύτερους Έλληνες τραγουδιστές όλων των εποχών –ίσως τον μεγαλύτερο– αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι τραγούδησε με ιδιαίτερη άνεση και ευχέρεια όλους σχεδόν τους τύπους του αμανέ.

Γεννήθηκε το 1892 στο προάστιο Αρναούκιοί της Πόλης και ήταν το τρίτο παιδί ευκατάστατης Ελληνικής οικογένειας , μετά από δύο αδελφές την Αικατερίνη και την Ελένη. Στα νεανικά του χρόνια, παράλληλα με τα μαθήματά του στο σχολείο, δούλευε, βοηθώντας τον πατέρα του που ήταν εμποροράπτης. Έτσι έμαθε την «τέχνη του γελεκά» που όμως έμελλε να μη χρησιμοποιήσει ποτέ για επιβίωση. Κι αυτό γιατί από παιδί γύριζε στα εξοχικά κέντρα της Πόλης ακούγοντας και θαυμάζοντας τους μεγάλους Έλληνες και Τούρκους τραγουδιστές  και μουσικούς των αρχών του αιώνα. Να πως περιγράφει το ξεκίνημά του, ο φίλος, συνεργάτης του και κατοπινός γαμπρός του, επίσης μουσικός και τραγουδιστής Φίλανδρος Μάρκου:
«…με την μανία που είχε, κάθε βράδυ μικρός όπως ήτανε , πήγαινε και άκουγε προ-παντός,  στα εξοχικά κέντρα της Κωνσταντινουπόλεως τις μαντολινάτες. Και ένα βράδυ του λέει ένας μουσικός από την ορχήστρα, αν του αρέσει η μουσική. Ήταν αυτό που περίμενε να του πούνε για να έλθει σε επαφή με τους μουσικούς και να τους πει το μυστικό του, πως ήθελε να γίνει κι’ αυτός μουσικός και γι’ αυτό κάθε βράδυ ήτανε παρών δίπλα  στην ορχήστρα, με τα μαντολίνα και τις κιθάρες. Κι΄αμέσως του λέει κάποιος μουσικός, ξέρεις κανένα τραγουδάκι να μας πεις; Προθυμότατος τους λέει ναι και αμέσως ανεβαίνει στο πάλκο και παίρνει το πρώτο βάπτισμα. Αυτό ήτανε!»

Πράγματι ο Αντώνης Νταλγκάς ανέβηκε στο πάλκο εκείνο το βράδυ, γύρω στο 1910 και δεν ξανακατέβηκε (μέχρι που μπήκαν οι Γερμανοί στην Αθήνα, το 1941). Η φωνή του εντυπωσίασε τόσο, που αμέσως εντάχτηκε στο σχήμα και άρχισε την επαγγελματική του καριέρα, από την μικρή ηλικία των 18 περίπου ετών. Γρήγορα έμαθε ούτι και κιθάρα και η φήμη του, σαν τραγουδιστής, εξαπλώθηκε στους τότε γνωστούς χώρους όχι μόνο των Ελλήνων, αλλά και των Τούρκων μερακλήδων που αναζητούσαν τον εξαίρετο αυτόν νεαρό τραγουδιστή.
Είναι βέβαιο ότι όλα αυτά τα χρόνια μέχρι το 1922, εκτός από την Κωνσταντινούπολη, περιόδευσε και τραγούδησε στη Σμύρνη -το μεγάλο κέντρο του Ελληνικού πολιτισμού- στις πόλεις των παραλίων της Μικράς Ασίας και πιθανόν να ήρθε και στην Ελλάδα , αφού από το 1919 έως το 1922, τον βρίσκουμε να τραγουδά με την ορχήστρα του, για τους Έλληνες μετανάστες , προς την Αμερική, στο υπερωκεάνιο  «Μέγας Αλέξανδρος».

Από τους επώνυμους συνεργάτες του, αυτής της περιόδου σημειώνουμε τον Σμυρνιό Γιώργο Σαβαρή, κατοπινό ιδρυτή της ομώνυμης «Πανελλήνιας Εστουδιαντίνας» στην Αθήνα του 1924, τον επίσης Σμυρνιό τραγουδιστή Γιώργο Βιδάλη, τον Κωνσταντινουπολίτη τραγουδιστή Στέφανο Μακρή, καθώς και πολλά μέλη της Σμυρνέικης Εστουδιαντίνας του Γιώργου Σιδερή.  Το 1919 παντρεύτηκε στην Κωνσταντινούπολη την Αργυρώ Νικολάου και απέκτησαν μια κόρη την Άννα. Η παρουσία του σε πλοίο της γραμμής Ελλάδα-Αμερική τα χρόνια εκείνα, ίσως να ήταν και η πρώτη, με Έλληνες μουσικούς και τραγουδιστές, κάτι που έγινε συνήθεια τα επόμενα χρόνια, με διάφορες ορχήστρες. Τα γεγονότα του 1922 -οπισθοχώρηση του Ελληνικού στρατού στη Μ.Ασία και καταστροφή της Σμύρνης- βρίσκουν τον Αντώνη Νταλγκά να τραγουδά στο υπερωκεάνιο «Μέγας Αλέξανδρος». Γράφει στην οικογένειά του στην  Πόλη να φύγουν και συναντώνται το 1922 στην Ελλάδα.

Με την εγκατάστασή του, πρώτα στον Πειραιά, και τελικά στην Αθήνα -στα Πετράλωνα- έρχεται σε επαφή με τους μουσικούς στο γνωστό στέκι της οδού Αθηνάς «Το καφενείον η Μικρά  Ασία» και με διάφορα σχήματα αρχίζει να τραγουδά στα γνωστά κέντρα της εποχής. Σύμφωνα με μαρτυρία του γνωστού συνθέτη και σαντουριέρη Κώστα Τζόβενου , ήταν ο πρώτος που γνώρισε ο Αντ. Νταλγκάς και συνεργάστηκε μαζί του για δέκα περίπου χρόνια συνέχεια. Τα πιο ενδιαφέροντα κέντρα της εποχής που τραγούδησε , ήταν του Μουρούζη, στην οδό Αθηνάς, του Ορφανού, στην Λ.Αλεξάνδρας, του Σερελέα, στην οδό Δώρου, το «Ακταίον» στο Ν. Φάληρο, η «μπύρα του Πίκινου» στο Θησείο κ.ά. Τα χρόνια αυτά συνεργάζεται στο πάλκο με όλα τα μεγάλα ονόματα της εποχής, όπως τον Δημήτρη Σέμση (βιολί), τον Κώστα Τζόβενο (σαντούρι), τον Σπύρο Περιστέρη (μαντόλα), τον Κώστα Καρίπη (κιθάρα και τραγούδι), τον Μήτσο Αραπάκη (σαντούρι και τραγούδι), τον Γιάννη Δραγάτση ή Ογδοντάκη (βιολί), τον Γρηγόρη Ασίκη (ούτι και τραγούδι), τον Παναγιώτη Τούντα (μαντολίνο) -για μια χρονιά- και άλλους πολλούς.

Η δισκογραφική του παρουσία αρχίζει αμέσως με την εγκατάσταση του παραρτήματος της Αγγλικής His Master’s Voice στην Ελλάδα το 1925, με την οποία μάλιστα υπογράφει και το πρώτο συμβόλαιό του. Με το σήμα της εταιρείας αυτής θα τραγουδήσει ανάμεσα στο 1925 και 1932, τα περισσότερα τραγούδια από κάθε Έλληνα τραγουδιστή μέχρι σήμερα, σε μια εταιρεία και για το αντίστοιχο χρονικό διάστημα. Μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί στη Η.Μ V. 236 τραγούδια, μερικά εκ των οποίων είναι δικές του συνθέσεις και τα τραγουδούν άλλοι τραγουδιστές. Υπάρχουν επίσης 54 αμανέδες. Στη συνέχεια (1927-28-29-30) συνεργάστηκε με όλες τις εταιρείες ηχογραφώντας άγνωστο αριθμό τραγουδιών με τη Γαλλική Pathe και τη Γερμανική  Polydor (δεν έχουν βρεθεί κατάλογοι των εταιρειών αυτών -μέχρι στιγμής- ώστε να εντοπιστεί ο πραγματικός αριθμός των ηχογραφήσεων). Πάντως στην Pathe πρέπει να πλησιάζουν τα 50 και στην Polydor τα 40. Μεγάλη δισκογραφία δημιούργησε και με την Αγγλική Columbia (μεταξύ 1926–30), αφού μέχρι στιγμής έχουν καταγραφεί γύρω στα 50 τραγούδια.

Η δισκογραφία του Αντώνη Νταλγκά συμπληρώνεται ανάμεσα στο 1930-33 με τις εκδόσεις των Ελληνικών –πλέον- εταιρειών Columbia, Odeon, και Parlopfone με 20, 20 και 10 αντίστοιχα τραγούδια. Σ’ αυτά πρέπει να προστεθούν μερικές ηχογραφήσεις ανάμεσα στο 1930 και 32 για την αμερικανική αγορά δίσκων με την R.C.A. Victor και δέκα ακόμη τραγούδια που ηχογράφησε το 1939-40. Συνολικά η δισκογραφική δουλειά του Αντώνη Νταλγκά ξεπερνά τα 450 τραγούδια εκ των οποίων 60 περίπου  είναι δικές του δημιουργίες. Περιλαμβάνονται ακόμη 35 δημοτικά σε εξαίρετες εκτελέσεις.

Από τη συνεργασία του με τους συνθέτες της εποχής έχει τραγουδήσει 30 τραγούδια του Παναγιώτη Τούντα, 15 του Γιάννη Δραγάτση ή Ογδοντάκη, 10 του Κώστα Σκαρβέλη και 70 τραγούια συναδέλφων τουν συνθετών, όπως του Δημήτρη Σέμση, του Μενέλαου Μιχαηλίδη, του Παναγιώτη Βαινδιρλή, του Γεωργίου Καρρά, του Βασίλη Κουκουδάκη, του Θάνου Ζάχου, του Στάθη Μάστορα, του Σώσου Ιωαννίδη, του Άγγελου Ραφτόπουλου, του Τάκη Μαρίνου, του Ε. Δεληγιάννη, του Δημήτρη Λορέντζου, του Λάμπρου Λεονταρίτη, του Γ. Παλαμά, του Ιερόθεου Σχίζα, του Ιάκωβου Μοντανάρη, του Μιχάλη Σκουλούδη, και του Σαλάβαρη.
Εκτός απ’ τον ίδιο, τα δικά του τραγούδια ερμήνευσαν οι γνωστοί συνεργάτες του τραγουδιστές του μεσοπολέμου, Γρηγόρης Ασίκης, Γιώργος Βιδάλης, Ρόζα Εσκενάζυ, Ζαχαρίας Κασιμάτης και το 1939-40 οι Νίκος Γούναρης, Χρυσούλα Στίνη, Ρίτα Αμπατζή, Στελλάκης Περπινιάδης.

Ο Αντώνης Νταλγκάς εκτός των τριών περιπτώσεων που καταγράφουμε παρακάτω τραγούδησε μόνος του στους δίσκους:
1. Δυο Σερέτες, του ΕΜΜ.  Χρυσαφάκη: Αντ. Νταλγκάς- Ζαχ. Κασιμάτης.
2. Η Στάσα (Iερ. Σχίζα), επιθεωρησιακό: Αντ.Νταλγκάς- Σ.Βερώνη- Γ.Καμβούσης.
3.Καλά μου τόπανε Μαριώ: Ταμβάκη-Διαμαντίδη: Αντ.Νταλγκάς- Απ.Χατχηχρήστος.
Ο Αντώνης Νταλγκάς αν και έγινε διάσημος ανάμεσα στο 1925 και 1933 τραγουδώντας στη δισκογραφία και το πάλκο Σμυρνέικα και Μικρασιάτικα, μανέδες ρεμπέτικα και δημοτικά, από το 1933 και μετά κάνει μια περίεργη στροφή, απομακρύνεται απ΄τη δισκογραφία και επιστρέφει από κει που ξεκίνησε μικρός, δηλ. τα ελαφρά τραγούδια της Εστουδιαντίνας, όπως προσαρμόστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του ’30 (καντάδες, ρομάντζες, επιθεωρησιακά κλπ). Ο κύριος χώρος έκφρασής του εκείνα τα χρόνια, γίνεται η αριστοκρατική  «ταβέρνα του Γιούλη» στο Κουκάκι. Ίσως οι πολύ μεγάλες αμοιβές να ήτανε η αιτία που παρέμεινε εκεί αρκετά χρόνια, παίζοντας και τραγουδώντας με τον Φίλανδρο Μάρκου, που αν κι εκείνος ξεκίνησε από τη Σάμο παίζοντας σαντούρι και τραγουδώντας δημοτικά και Μικρασιάτικα, πέρασε οριστικά στο ελαφρό τραγούδι του μεσοπολέμου.

Μια περιγραφή της ταβέρνας του Γιούλη από το «Έθνος» της 12ης Απριλίου του 1935, ίσως διαφωτίσει την αλλαγή προσανατολισμού του μεγάλου αυτού τραγουδιστή: «ας πάμε λοιπόν πρώτα στην περίφημη ταβέρνα του Γιούλη, στο τέρμα Βείκου. Για να βρεις το μαγαζί στην -άκρη του κόσμου- χρειάζεσαι πιλότο. Μ’ όλα αυτά, μόλις φτάσαμε κοντά, η οδός Ντούσα Μπότσαρη, όπου και η ταβέρνα Γιούλη, το παλιό «Κοτέτσι της Μόνικας», είναι αδιάβατος από τα πολλά αυτοκίνητα πολυτελείας, από τις λιμουζίνες και τα ταξί που σταθμεύουν απ’ έξω. Ταβέρνας γλέντι είναι αυτό ή δεξίωσης πρεσβείας; Μπαίνουμε! Η είσοδος είναι έκθεσης ψαριών! ‘Ο τι ψάρι υπάρχει σε Ελληνική θάλασσα, είναι εκτεθειμένα, όλα όμως είναι άτιμα κατά την καλαμπουρικήν ομολογία του ίδιου του Γιούλη, διότι η τιμή εκάστου ψαριού, ανακοινούται στον πελάτη αφού πρώτα φάει. Ο Γιούλης «πετάει» από το ένα τραπέζι στο άλλο. Μεταξύ των πελατών διακρίνονται κάμποσοι υπουργοί με τις κυρίες τους, μια ολόκληρη πρεσβεία, σμόκιν αριστερά, τουαλέτες γκράν δεξιά, από την άλλη μεριά φασαμέν, ημίψηλα και κακό, λαμέ, σπάνε μύτες δε τα αρώματα που φορούν οι διάφορες κυρίες…»

Και συνεχίζει την περιγραφή του για όλο το πρόγραμμα της περίφημης αυτής ταβέρνας που όπως μας είπε ο Φίλανδρος Μάρκου, φιλοξένησε αρκετά βράδια ακόμη και το βασιλικό ζεύγος (μετά το 35 φυσικά).  Σε φωτογραφία πάλι από το «Έθνος» της 9 Φεβρουαρίου του 1933 διακρίνονται να παίζουν και να τραγουδούν οι Αντώνης Νταλγκάς, Φίλανδρος Μάρκου, (κιθάρες) κι ο βιολιστής Διαμαντόπουλος με τον «ντιζέρ» Αριστείδη Τριανταφυλλίδη. Πέρα από την ταβέρνα του Γιούλη που οπωσδήποτε «αναπροσανατόλισε» την οικονομική ζωή του Αντώνη Νταλγκά, συνέχισε να τραγουδά σε γιορτές και πανηγύρια, δημιουργώντας μια σημαντική περιουσία (είχε αγοράσει τέσσερα σπίτια μονοκατοικίες σε διάφορες περιοχές των Αθηνών) που όμως έχασε στα χρόνια της κατοχής για να ζήσει αυτός οι φίλοι του και η οικογένειά του. Ο Αντώνης Νταλγκάς, μετά την κατάληψη της χώρας από τα γερμανικά στρατεύματα, τον Απρίλιο του 1941, θα αποχωρήσει από τη δουλειά -όπως άλλωστε και οι περισσότεροι Μικρασιάτες μουσικοί- θα πέσει σε μελαγχολία και δεν θα ξανακουστεί ποτέ πια η μεγάλη αυτή φωνή.

Πικραμένος και απογοητευμένος από τη νέα σκλαβιά πέθανε αρχές του 1945, χωρίς ποτέ να ξαναβρεί τη χαρά που τόσο απλόχερα σκόρπισε σε χιλιάδες ανθρώπους από το 1910 που ανέβηκε στο πάλκο.
Το 1946 ο παλιός του φίλος και συνεργάτης Φίλανδρος Μάρκου (γεννήθηκε το 1905 στη Σάμο), παντρεύτηκε την κόρη του Άννα. Συνέχισε την καλλιτεχνική του καριέρα με τον Σπύρο Κορώνη, για να δημιουργήσουν το περίφημο ντουέτο  «Κορώνης- Φίλανδρος» που έγινε διάσημο τα μεταπολεμικά χρόνια.
Ο Αντώνης Νταλγκάς υπήρξε –ίσως- η μεγαλύτερη ανδρική φωνή στον ευρύτερο  Ελλαδικό χώρο. Μαζί με τους συναδέλφους του από την Πόλη, την Σμύρνη και τη Μικρά Ασία γενικότερα, χάραξαν καθοριστικά το ύφος και το ήθος του νεώτερου τραγουδιού των πόλεων, μεταφέροντας και καταγράφοντας στη  δισκογραφία μια παράδοση αιώνων. Χωρίς αυτούς και την ευτυχή συγκυρία της ενάρξεως της δισκογραφίας στην Ελλάδα, ελάχιστα πράγματα θα είχαν διασωθεί!

Οι ιδιοφυείς χειρισμοί της φωνής του, τον έκαναν, μαζί με τον Κώστα Νούρο και τον Ευάγγελο Σωφρονίου, τους σημαντικότερους ερμηνευτές του πολύπλοκου φωνητικού αυτοσχεδιασμού -του μανέ- που η παρέμβαση της καταστροφικής μανίας των λογοκριτών της μεταξικής λογοκρισίας, οδήγησε στον αφανισμό του, αφού μέχρι σήμερα δεν κατέστη δυνατόν να επανέλθει στη μεταπολεμική μουσική ζωή. Η επαναφορά στη σύγχρονη εθνική μνήμη του έργου του μεγάλου αυτού μουσικού, αποτελεί ελάχιστο φόρο τιμής στη γενιά που δημιούργησε τέτοιους καλλιτέχνες.»

Μεγάλος Νταλγκάς στο σημερινό δίσκο γραμμοφώνου σε δυο από τα πιο γνωστά δημοτικά τραγούδια. Δυο από τα 35 δημοτικά που τραγούδησε ο Νταλγκάς κομμένο στην Αγγλική Columbia το 1929. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι μαζί με τον Hafiz Burhan Bey (βλέπε ανάρτηση264) θεωρούνται οι σημαντικότερες φωνές στους αμανέδες. Ο δίσκος αρκετά ταλαιπωρημένος, αλλά η φωνή του Νταλγκά ξεχωρίζει. Δώστε ένταση και ξεχάστε τον θόρυβο από τις αυλακώσεις.

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

362. PANIVAR PA-248 ΚΟΥΜΙΩΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 1970

Κουμιώτης (Κουμιωτάκης-Καμαράτος) Γεώργιος PANIVAR PA-248 Ο φίλαθλος του ΟΦΗ - Θαρρείς τα κάνεις δεν γροικώ 1970- 45rpm- 7''

 

Γιώργος Κουμιώτης...(του Αντώνη Κουκλινού).

«Δεκαετία του 80, στις αρχές. 1981 θελά τονε, που ήμουνε στα Δωδεκάνησα.

Έπαιζα αρκετό καιρό εκεί, σε διάφορα μαγαζιά.

Στο Ψαλίδι της Κω, στου Τουλαντά το μαγαζί, στο Κερμεντέ, στσι Δυό φίλους, στην Αντιμάχεια, στον κόμβο, και στα αξέχαστα Βοτσαλάκια, στο Μαρμάρι, του Γιάννη του Κουζούκα.

Ένα περιστατικό θυμούμαι στα ‘’Βοτσαλάκια’’, που έχει μείνει αξέχαστο…

Στο μπουζουξίδικο πxιο κάτω από μάς, είχε έρθει ένας μεγάλος τραγουδιστής τότε, ο Στράτος Κύπριος, να τραγουδήσει.

Το απόγευμα έλεγε ο Γιάννης ο Κουζούκας, το αφεντικό μας….

-Απόψε λέω να μην ετοιμάσω πολλά πράματα, γιατί αν και Σαββατόβραδο, ο κόσμος θα πάει στα μπουζούκια.

-Είναι λογικό να θέλει κάτι το διαφορετικό να ακούσει, εμάς μας έχει και αύριο.

Εσυμφωνήσαμε όμως, ότι η δουλειά μας είναι να ανοίξουμε κανονικά, και ας αποσπερίσουμε μεταξύ μας.

Για να μη σας τα πολύ λογώ, εκειά απου δε περιμέναμε κόσμο, 11 η ώρα δεν έπεφτε καρφίτσα και μια στιγμή ήρθενε μια παρέα από τη Καρδάμενα, και εκάτσανε στα καφάσα τση μπύρας.

-Ο φίλος μου ο Νεσκες ο Μιχάλης θα το θυμάται…

Έξάνοιγα το αφεντικό να αγλακά πάνω κάτω, έδρωνε κι εξέδρωνε…και μονολογούσε..

-Βρε…τιν’τούτοι… τα Κρητικάτσα εκάμανε τον κόσμο και δε ξεκολλά από το μαγαζί μου..!!!!

Εκείνη την εποχή ήτανε και ο Βασίλης ο Κατσαμάς εκεί, μεγάλος καλλιτέχνης και πολύ αγαπητός, σε ολόκληρο το Νησί, έπαιζε με το Κεφαλιανό το Μανώλη το βιολάτορα από το Πυλί.

Εγώ είχα πάει με το Γιώργη το Στρατηδάκη από τα Σκούρβουλα…και το Νικόλα το Ραπτάκη..δυό λύρες και στο λαούτο εγω…

Εκειά ήτονε και ο αξέχαστος ‘’ ΣΤΡΑΤΑΡΙΔΑΣ ‘’ εχόρευγε ‘’SOLO’’ με μεγάλη ταχύτητα, εσβούριζε οσα ντη σβούρα πραγματικά και όπως μας έλεγε και στο μικρόφωνο

(πριν ξεκινήσει να χορέψει)

-Παρακαλώ όλα τα παιδάκια να κάμουνε στην άκρη, γιατί είμαι πολύ ταχύς να μη χτυπήσω κιανένα..!

Να σημειώσω πως επήγα για 15 μέρες στη Κω και εκαμα τελικά πάνω από τρία χρόνια, με διαφορετικούς λυράρηδες, για κάθε σεζόν.

Είχα την οικογένεια μαζί μου, είχα νοικιάσει ένα σπίτι στην πόλη , μαζί με τον Θανάση τον Παχάκη που είχε κι αυτός την οικογένεια μαζί ντου.

Έπαιξα ένα διάστημα και με εκείνο μαζί. Τότε είχε έρθει στην Κω στου Τσιμισήρη το μαγαζί, ο ΜΕΓΑΛΟΣ Γιώργης Κουμιώτης, μαζί με ένα λυράρη, που τον θεωρώ αδικημένο (εξ αιτίας του ίσως) τον Στέλιο Καβαλαράκη…

Φυσικά…μεγάλη λύρα ο Στελιανός…..να σου παίξει Μουντάκη, Σηφογιώργη, Ξυλούρη, Σκορδαλό, πολύ καλός.

Μια μέρα τους κάλεσα στο σπίτι να τους κάνουμε το τραπέζι…

Ήρθανε λοιπόν και εντακάραμε να λυροπαίζομε…ο Κουμιώτης έπαιζε και λαούτο, και λύρα…οι νοικοκεράδες ετοιμάζανε το φα’ι’ ..και εμείς το χαβά μας.

Μνια στιγμή εσηκώθηκενε ο Κουμιώτης και λέει…μρέ σεις… έχω καιρούς να πορπατήξω στα χωράφχια και θα πάω σάμε πέρα, πέρα να ξεκορνιάσουνε τα πόδια μου και θα γιαγύρω….

Εμείς ελυροπαίζαμε και εκεί πραγματικά εκατάλαβα, ήντα λύρα ήτονε ο Καβαλαράκης… δεν το νε χόρταινα πραγματικά…

Σε λίγη ώρα, ετοιμάστηκε το φα’ι’, μα ο Κουμιώτης δεν ήρθενε ακόμη…

-Ίντα εγίνηκε μπρέ και το φα’ι’ θα κρυγιώσει νάρθει να φάμε…

Μετά από λίγη ώρα και αφου εκαθυστερούσενε, εντακάραμε να τρώμε…δεν είχαμενε ποφαωμένα, και τονε θωρούμε να βστά ένα τζουβάλι, στο ν’ώμο, να ρχεται…

-Ίντα κάθεστε έπαε τόσονα καιρό σα ντα μουσκάργια, ήθελα και να κάτεχα, (μασε λέει)…

Ανοίγει το σακί, και το αδειάζει χάμε.

Ετροζαθήκαμε, τελείως….

Ένα τζουβάλι σταμναγκάθι έβρηκε σε μισή ώρα ο άνθρωπος…

Και λέει στσι γυναίκες….        

-Αγλακάτε σαλάτα ντελόγω, με μπόλικο ξύδι και αλάτσι χοντροκωμένο και αύριο βραστό με μπόλικο λεμόνι και θα φέρω απου την αγορά δυό ψαρούκλες, ν’ άψωμε κάρβουνα στη ν’αυλή , να ξεμυγίσωμε τη γειτονιά…

Δε θα ξεχάσω κάθε ξημερώματα, μετά τη δουλειά, εσμίγαμε στο Πλάτανο και μας έκανε να κυλιούμαστε απου τα γέλια.

Είχαμε πάει και νύχτα στα κουνέλια, δυό τρείς φορές, απου εκειά στη Κω, ήτονε γεμμάτα κουνέλια στα χωράφχια.

Εγώ τον είχα παρομοιάσει με το Ζορμπά..αστείρευτο μερακλίκι, και όξω καρδιά.

Με δισκογραφία πολύ μεγάλη και με μια μοναδικότητα.

Για όσους δε γνωρίζουν, ο δίσκος με τίτλο η γρά Παγώνα, είχε κάνει ρεκόρ πωλήσεων που δεν γνωρίζω αν έχει καταριφθεί στη Κρητική δισκογραφία…!

Μετέπειτα στην Κρήτη συναντηθήκαμε αρκετές φορές, και στο μαγαζί μου στο Ασήμι, είχαμε σμίξει όταν ερχότανε στο χωργιό του το Τεφέλι.

Και με το Δημήτρη το Καμάρη, επαίζαμε στα Χανιά σε ένα χωργιό, σε ένα γάμο και μινιά στιγμή τα ξημερώματα να το Κουμνιώτη.

-Ίντα κάνεις Γιώργη επαέ που ήσουνε..? (του κάνει ο Καμάρης)

-Ίντα δα ρωτάς, που πάω κι ίντα κάνω, αφού κατέχεις Μήτσο, πως όπου βραδιαστώ ξωμένω…!

-Και πως εξετρύπωξες έπαε..?

-Πολιώρα σασε γροικώ, εκειέ κάτω, κάτω έχω τη κλούβα…!

-Και για δε ν’ ήρθες πχιό νωρίς…!

Γυρίζει και με ξανοίγει και του κάνει…

-Δε ν’ εσίμωσα για θελα γελά ο φίλος μου ο Κουκλινός και θελα του πέσει το λαγούτο..χαχαχααχα

Πάντα μου έλεγε…

-Αντωνιώ ετούτονα δεν έπρεπε να το κάμεις, επαρέτησες το λαγούτο και ήρθες να κλειστείς σε τέσσερεις τοίχους.

Χαριτολογώντας εσυμπλήρωνε…θα σούδινα δυό πούλους μα..σε ντρέπομε, γιατί σαι γέρος άθρωπος χαχαχαχαχα….».

Από τα δύσκολα δισκάκια του Κουμιώτη το σημερινό. Η ηχογράφηση είναι άσχημη, αλλά το παίξιμο του Κουμιώτη βοηθάει τα μέγιστα. Στην πρώτη πλευρά ¨Ο φίλαθλος του ΟΦΗ¨ που πιθανόν να είναι μπουζούκι αυτό που παίζει ο Καμαράτος, μου θύμισε την φωτογραφία του Ψαρονίκου με το χάρτινο καπέλο (σκιερό) που αναγράφει ΟΦΗ. Στην άλλη πλευρά το ¨Θαρρείς τα κάνεις δε γροικώ¨. Ίσως το δισκάκι να μη έκοψε πολλές κόπιες λόγω του ότι δεν ακούγεται ικανοποιητικά.

Το παραπάνω κείμενο είναι του Αντώνη Κουκλινού που με τη σειρά του έβγαλε και καινούργιο βιβλίο. Το γράψιμο του είναι αρκετό για να σε ταξιδέψει.

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).