«Η Ειρήνη Δασκαλάκη-Σεβδαλή, όπως ήταν το πατρικό της επώνυμο, γεννήθηκε στα Χανιά στις 4 Ιουλίου 1930 (1923 αναφέρει η κόρη της).
Δε γνώρισε πατέρα. Μέχρι δώδεκα χρόνων έζησε στο Ορφανοτροφείο Ηρακλείου. Κατόπιν πέρασε πιο δύσκολα, στο σπίτι της μητέρας της, στον Πειραιά. Έφυγε, και για καλή της τύχη έμεινε στην κατοχή με μια οικογένεια στα Πατήσια, αλλά στη συνέχεια πάλι τα πράγματα ήρθαν ανάποδα. Περιπλανήθηκε στην Αθήνα και τελικά την πήρε στο σπίτι γνωστή τραγουδίστρια για να της κρατάει τα παιδιά.
Εκεί γνωρίζεται με την παρέα των λαϊκών μουσικών, πρώτα με τον Στέλιο Χρυσίνη και το 1948 ηχογραφεί τον πρώτο της δίσκο με τραγούδια του Γιώργου Μητσάκη, Σεμιχά και Φτωχοκόριτσο, με το όνομα “Ρένα” στην ετικέτα. Ρένα Στάμου τη βαφτίζει ο Ν. Μηλιόπουλος.
Ερμηνεύοντας μερικά από τα ωραιότερα μεταπολεμικά τραγούδια (των Μάρκου Βαμβακάρη, Βασίλη Τσιτσάνη, Γιάννη Παπαϊωάννου, Κώστα Καπλάνη, Στέλιου Χρυσίνη, Απόστολου Καλδάρα, Γιάννη Κυριαζή, Θόδωρο Δερβενιώτη, Αιμίλιου Σαββίδη, Χαράλαμπου Βασιλειάδη, Χρήστου Κολοκοτρώνη και άλλων) και στολίζοντας φωνητικά πολλά ακόμα στο πλευρό μεγάλων συνθετών, η Ρένα Στάμου χαρακτηρίζεται από πολλούς η καλύτερη και η πιο άρτια «δεύτερη φωνή» του λαϊκού και του ρεμπέτικου.
Η δεκαετία του ’50, είναι μία ιδιαίτερη και μεγαλειώδη περίοδο για το λαϊκό τραγούδι. Σε αυτήν «έπαιξαν» τόσο πρωτοπόροι του ρεμπέτικου αλλά και οι συνεχιστές τους ενώ αναδείχθηκαν όλο τα κορυφαία ονόματα του κλασικού λαϊκού ρεπερτορίου σε δημιουργικό και ερμηνευτικό επίπεδο. Παράλληλα το ελαφρό τραγούδι έδωσε ανεπανάληπτες δημιουργίες. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στη δεκαετία του ’50 οι πληγές του πολέμου και του εμφυλίου παρέμεναν ανοικτές ενώ πολλά δεινά (φτώχεια, αρρώστιες, ανεργία, προβληματική ανάπτυξη, αστυφιλία, μετανάστευση, εξορία, λογοκρισία, παρακράτος κ.ά.) μάστιζαν την ελληνική κοινωνία.
Η κυρία Ρένα Στάμου την πενταετία 1949-1954 προκάλεσε αίσθηση με τη λαμπερή φωνή της. Σαν πρώτη ερμηνεύτρια τραγούδησε το 1950 τη θρυλική δημιουργία των Στέλιου Χρυσίνη και Χαράλαμπου Βασιλειάδη (Τσάντα), Απόψε μ’ εγκατέλειψες. Άλλες επιτυχίες της είναι τα: Πήρα το δρόμο τον κακό (Της αμαρτίας το στρατί) των Καλδάρα- Βίρβου, Τι σού ‘φταιξα παλιόκοσμε των Χρυσίνη-Κολοκοτρώνη, Βογγά τη νύχτα ο άνεμος των Χρυσίνη - Τσάντα κ.ά. Στο ίδιο πλαίσιο η Στάμου άφησε εποχή σαν σεγοντίστρια, συνοδεύοντας μεταξύ άλλων τον Πρόδρομο Τσαουσάκη και το Στέλιο Καζαντζίδη στο ξεκίνημά του, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην επιτυχία τραγουδιών σαν τα: Σε διώξαν απ’ την Κοκκινιά, Ήθελα να’ μουνα πασάς, Ο λεβέντης που πονά, Ο ζωντανός ο χωρισμός, Οι πυρκαγιές, Όλα μαύρα κ.ά. σε μια περίοδο που το σεγόντο θεωρείτο αναγκαίο και απαραίτητο για την δισκογραφία. Μουσικοσυνθέτες σαν τους Τσιτσάνη, Μητσάκη, Καλδάρα, Χρυσίνη, Τζουανάκο κ.ά. αναζητούσαν με αγωνία φωνές και χροιές που θα παντρεύονταν αρμονικά με τον κύριο ερμηνευτή.
Και το σημαντικότερο η δεύτερη φωνή θα έπρεπε να διέθετε την άνεση να λειτουργήσει με πιστότητα, και γρηγοράδα στο στούντιο καθώς τα τεχνολογικά μέσα της εποχής ήταν λειψά και οι εγγραφές γίνονταν μία κι έξω, δηλαδή μουσικοί και ερμηνευτές έπαιζαν και τραγουδούσαν το κάθε τραγούδι ταυτόχρονα. Ίσως αυτή η ευκολία που είχε στις διφωνίες και η ανάγκη των συνθετών για φωνές-εργαλεία να περιόρισαν το ρόλο της σαν βασική ερμηνεύτρια. Παράλληλα η Στάμου είχε μια δυναμική παρουσία στα κέντρα (Καλαματιανός, Μαργωμένος, Τριάνα, Περιβόλας, Κεφάλας, Στελλάκης, Χαβάη κ.ά.) συνεργαζόμενη με τους περισσότερους δημιουργούς και ερμηνευτές που αναφέραμε νωρίτερα:
Από το 1954 και μετά εγκαταλείπει την Ελλάδα και πραγματοποιεί εμφανίσεις στο εξωτερικό. Έχει προηγηθεί το 1952 το ταξίδι της με τον Γιώργο Μητσάκη στην Κωνσταντινούπολη. Ο Μητσάκης ήταν αυτός που της έδωσε και τα πρώτα της τραγούδια στην δισκογραφία, το 1949, τη Σεμιχά και το Φτωχοκόριτσο. Αιτία της μετανάστευσης της Στάμου, είναι σύμφωνα με την ίδια οι αλλαγές που συμβαίνουν στη διασκέδαση όπου ήδη από τότε άρχιζε να επικρατεί η εικόνα και λιγότερο η ουσία καθώς οι γυναίκες στο πατάρι εκτός από φωνή έπρεπε να πουλούν και θέαμα… και ότι άλλο προκύψει: «Εγώ δεν έπινα, δεν κάπνιζα, πως θα έκανα τους πελάτες να ανοίξουν μπουκάλια για χάρη μου. Στο εξωτερικό με αναγνώρισαν και με σεβάστηκαν ως καλλιτέχνη…».
Η Στάμου ταξίδεψε και πάλι στην Πόλη, στην Αυστραλία, στη Νέα Ζηλανδία, στις Η.Π.Α, στον Καναδά, στην Αγγλία, στο Βέλγιο, στην Αίγυπτο (όπου δούλεψε με το Λουκά Νταράλα) κ.ά. Θα επιστρέψει στην Ελλάδα το 1974, θα συναντήσει την αδιαφορία των μεγάλων εταιρειών, θα ξαναφύγει και πάλι και θα γυρίσει εκ νέου στα πάτρια εδάφη το 1980. Θα δουλέψει στου Σαμπάνη με τους Δημήτρη Κοντογιάννη, Γιάννη Μωραίτη, Γιώργο Παπαδάκη σε μια εποχή που ανθούν τα λαϊκορεμπέτικα στέκια, στη συνέχεια σε μαγαζιά της Θεσσαλονίκης και πάλι στου Σαμπάνη, στην Πάτρα, και ξανά Θεσσαλονίκη, θα μεταναστεύσει, θα επιστρέψει κ.ο.κ.
Το 1992 θα συμμετάσχει στο δίσκο του Βαγγέλη Κορακάκη με τίτλο Μπουζουξήδες Με Πυξίδες όπου τραγουδά το Πρώτο φθινόπωρο. Έκτοτε θα κινηθεί σε ανάλογους δρόμους με εμφανίσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, θα ηχογραφήσει σε μικρές εταιρείες παλαιότερα και νέα τραγούδια –σε κάποια από αυτά είναι και δημιουργός-, θα είναι ομιλήτρια και ερμηνεύτρια σε συνέδρια και συναυλίες για το ρεμπέτικο που διοργανώνουν πανεπιστημιακά ιδρύματα της αλλοδαπής.
Πρόσφατα εκδόθηκε από τον Σύγχρονη Εποχή και τους συγγραφείς – μελετητές του λαϊκού τραγουδιού Νέαρχο Γεωργιάδη και Τάνια Ραχματούλινα η βιογραφία της με τον αντιπροσωπευτικό τίτλο Μια Εγκυκλοπαίδεια Του Ρεμπέτικου.
Όχι και άσχημα για το κοριτσάκι των προσφύγων που γεννήθηκε στην Κρήτη, μεγάλωσε με τους παππούδες, πέρασε από το ορφανοτροφείο, δε γνώρισε πατέρα ενώ η μητρική παρουσία στη ζωή της κάθε άλλο παρά στοργική ήταν. Κι όμως παρ’ όλα αυτά η Ρένα Στάμου κατόρθωσε να σταθεί στα πόδια της, να αναδειχθεί σε κυρία του ελληνικού πενταγράμμου, να δημιουργήσει μύθο γύρω απ’ το όνομά της και να εξακολουθεί να συγκινεί με την πάθος της για δημιουργία και τη γοητευτική ερμηνεία της.
Δε θα το περίμενε κανείς ότι με πάνω από εξηνταπέντε χρόνια τραγουδιστικής δράσης στην Ελλάδα, Τουρκία, Γαλλία, Ολλανδία, Δανία, Αυστραλία, Αμερική, Νέα Ζηλανδία, Αίγυπτο κλπ η Ρένα θα έδινε ακόμα συναυλίες! Κι όμως, ασταμάτητη η Ρεμπέτισσα! Τραγουδάει, γελάει, αφηγείται ιστορίες...
Στα 92 χρόνια της έφυγε από τη ζωή η ξεχωριστή λαϊκή ερμηνεύτρια Ρένα Στάμου. Πέθανε στις 28 Μαρτίου 2022 στο Λονδίνο.»
Από την Τουρκία η σημερινή πλάκα γραμμοφώνου, με κάποιους να ισχυρίζονται ότι ¨πείραζαν¨ τα τραγούδια. Ρένα Στάμου, ένα κεφάλαιο του Ελληνικού τραγουδιού, από μόνη της. Οι συμμετοχές στο σημερινό δίσκο περιέχουν ¨ιερά τέρατα¨ του ρεμπετο-λαϊκού τραγουδιού και όχι μόνο. Αρκέστηκα στο βιογραφικό της Στάμου γιατί αλλιώς θα θέλαμε αρκετές σελίδες για την ανάρτηση. Και όλα αυτά όχι γιατί το γύρισαν οι ¨Πέρδικες¨ στο ρεμπετολαϊκό (μιλάμε για χάος) αλλά είναι αυτός ο ¨Μαχαραγιάς¨ στην καλύτερη του εκτέλεση και αφού ρίξαμε ελαφροπαραδοσιακό, ρεμπέτικο, χαβάγια, φοξτροτ (και τι σου έχω για μετά), ήρθε και η ώρα να βασανιστούμε λίγο σε γνήσια λαϊκά μονοπάτια.
Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).
