Νομικός Δημήτρης (Μανωλίτσος)- Πρέκας Ποθητός ΚΥΚΛΑΔΕΣ
KG 87 Σαντορίνη όμορφη - Ρεπατί 1974- 45rpm- 7''
Δημήτρης
Νομικός, από τον Βόθωνα Σαντορίνης, περισσότερο γνωστός με το οικογενειακό του
παρατσούκλι “Μανωλίτσος”. Ξεκίνησε να παίζει λαούτο συνοδεύοντας τον πατέρα του
Μανώλη Νομικό (επίσης Μανωλίτσος) στο βιολί.
Αργότερα, ο
Δημήτρης (μεγαλύτερος από τα αδέρφια) άρχισε να παίζει βιολί και ήταν
περιζήτητος σε γλέντια, χορούς ακόμα και πρόσφατα, σε προχωρημένη ηλικία.
Ο Μανωλίτσος
όμως ήταν επίσης διάσημος και για τα καταπληκτικά καλάθια από λυγαριά που
κατασκεύαζε και που ήταν η κύρια επαγγελματική του απασχόληση, συνεχίζοντας την
παράδοση της οικογένειάς του.
Το ρεπατί (σαντορινιός
χορός) είναι ένας παραδοσιακός χορός για ζευγάρια. Ήταν ο χορός που ο νεαρός
θέλοντας να δείξει το ενδιαφέρον του στη κοπέλα, την έσερνε πρώτη κατά σειρά! Μέσα
από το χορό και τις περιστροφές σε αυτόν, αντάλλαζαν βλέμματα.
Τα μάτια
τους συνήθως έλεγαν πολλά χωρίς να μιλούν τα χείλη. Μαζί και τα χαμόγελα τους. Η
παράδοση λέει, πως ο γρήγορος ρυθμός του ρεπατί έχει κάποια σχέση με το πάτημα
των σταφυλιών.
Πρέπει
βέβαια να τονιστεί ότι η Σαντορίνη δεν είναι σαν την Νάξο, την κοιτίδα του
Κυκλαδικού Λαϊκού Πολιτισμού. Εδώ δεν έχουμε κάθε χωριό και διαφορετικό σκοπό,
ούτε κάθε χωριό και διαφορετικό άκουσμα του βιολάτορα. Στο νησί της Σαντορίνης,
τα στοιχεία του λαϊκού - μουσικού πολιτισμού αναδεικνύονται και παρουσιάζονται
μέσα από τη φυσιογνωμία της παλιάς κοινωνίας του νησιού. Ένα όμως από τα
χαρακτηριστικά σημεία του μουσικού θησαυρού της Σαντορίνης είναι οι πλείστες
όσες μαντινάδες για τις διάφορες γιορτές. Για τον πλούτο αυτό, σε όσα βιβλία
και να καταγραφούν, σε όσες εκπομπές – εκδηλώσεις ακουστούν, είναι πάντα
ανεξάντλητος. 
Αξιοσημείωτες επίσης μπορούν να θεωρηθούν οι ρίμες (αρκετές παραλλαγές για τον
Άγιο Γεώργιο), αλλά και η μία μέχρι στιγμής επίσημη καταγραφή νανουρίσματος του
νησιού.
Τα τελευταία χρόνια, έχουν δημιουργηθεί πολλές πρόχειρες ή μη πρακτικές καταγραφές των τραγουδιών της Σαντορίνης. Οι πρακτικές αυτές καταγραφές εκτός από την οργανωμένη προσπάθεια ανάδειξης των Σαντορινιών τραγουδιών, έχουν γίνει με βασικό σκοπό το μεράκι.
Εκτός των άλλων διάφοροι πολιτιστικοί Σύλλογοι έχουν καταφέρει μέσα από τα δρώμενα τους να φέρουν στη μνήμη παλιά ξεχασμένα τραγούδια της Σαντορίνης (όπως ο Πολιτιστικός Σύλλογος το Μετόχι κ.ο.κ). Βασική όμως πηγή πληροφόρησης των παραδοσιακών τραγουδιών του νησιού είναι οι αντίστοιχες ενότητες σε λαογραφικά βιβλία. (Γεώργιου Βενετσάνου, Μάρκου Αβ.Ρούσσου, Εμμ. Ά. Λιγνού).
Παράλληλα δε, οι μουσικοί της Σαντορίνης μέσα στο πέρασμα των χρόνων έχουν αφήσει χαρακτηριστικό σημάδι στη προσπάθεια διατήρησης των ηθών και εθίμων: οι βιολάτορες όπως Αντώνης Πρέκας (Φαρισσαίος), Μανώλης και Δημήτρης Νομικός (Μανωλίτσος), οι τσαμπουνιέρηδες (Ευστάθιος Αρβανίτης, Μαρκουλης) κ.ο.κ. έχουν αναδείξει με τον τρόπο τους το μουσικό άκουσμα της Σαντορίνης μέσα από τα πανηγύρια, τις γιορτές ή οποιαδήποτε άλλη εκδήλωση-δράση.
Από πλευράς χορευτικής οφείλουμε να γίνουν οι εξής παρατηρήσεις. Ο Βασικός
χορός της Σαντορίνης είναι συρτός –γύρισμά σε γρήγορο μπάλο- ρεπατί. Ο
αλησμόνητος ερευνητής Ματθαίος Μηνδρινός στα Ανάλεκτά του αναφέρει τα εξής πάνω
στους χορούς της Σαντορίνης:
« Γενικά το χρώμα του θηραϊκού μπάλου έχει παθητικόν μα κλαυθμηρόν χαρακτήρα, τον γλυκύ τόνο του οποίου αποδίδουν με λεπτότητα τα θηραϊκά όργανα ( λαούτο, κλαρίνο και βιολί). Επάνω εις τους λεπτότατους κυματισμούς του παιγνιδιάρικου τριμητονίου των χρωματικών κλιμάκων του χορού τούτου, χαράσσεται η ζωηρότατης και η χάρης εις τας οποίας η ευγενική νησιωτική ψυχή ξεδιπλώνει τα φτερά της και αγναντεύει την μεγάλη και ευρύχωρο θάλασσαν με τον απέραντο ορίζοντα.
« Κύριο γνώρισμα του εν λόγω θηραϊκού χορού είναι το αρρενωπό πάθος και το αυστηρό και σοβαρό ήθος. Εν Θήρα, θεωρείται αριστούργημα από άποψη ευρυθμίας»
Παράλληλα δε θα πρέπει να τονιστεί ότι μέσα από την πρακτική έρευνα, οι Θηραίοι μουσικοί έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με τα μουσικά τους όργανα, Σαν να τρέχουν πολύ περισσότερο από το κανονικό, οπότε συνδυάζεται και αναλόγως ο ρυθμός του συρτού – μπάλου- ρεπατί της Σαντορίνης. Ο Ματθαίος Μηνδρινός πάλι στα Ανάλεκτα του, το επεξηγεί με το δικό του χαρακτηριστικό τρόπο: « Συγκλονίζεται και δονείται έτι δε και υποβάλλεται ο γνήσιος Θηραΐος χορευτής κατά την εκτελεσίν του.
Τα τελευταία χρόνια, έχουν δημιουργηθεί πολλές πρόχειρες ή μη πρακτικές καταγραφές των τραγουδιών της Σαντορίνης. Οι πρακτικές αυτές καταγραφές εκτός από την οργανωμένη προσπάθεια ανάδειξης των Σαντορινιών τραγουδιών, έχουν γίνει με βασικό σκοπό το μεράκι.
Εκτός των άλλων διάφοροι πολιτιστικοί Σύλλογοι έχουν καταφέρει μέσα από τα δρώμενα τους να φέρουν στη μνήμη παλιά ξεχασμένα τραγούδια της Σαντορίνης (όπως ο Πολιτιστικός Σύλλογος το Μετόχι κ.ο.κ). Βασική όμως πηγή πληροφόρησης των παραδοσιακών τραγουδιών του νησιού είναι οι αντίστοιχες ενότητες σε λαογραφικά βιβλία. (Γεώργιου Βενετσάνου, Μάρκου Αβ.Ρούσσου, Εμμ. Ά. Λιγνού).
Παράλληλα δε, οι μουσικοί της Σαντορίνης μέσα στο πέρασμα των χρόνων έχουν αφήσει χαρακτηριστικό σημάδι στη προσπάθεια διατήρησης των ηθών και εθίμων: οι βιολάτορες όπως Αντώνης Πρέκας (Φαρισσαίος), Μανώλης και Δημήτρης Νομικός (Μανωλίτσος), οι τσαμπουνιέρηδες (Ευστάθιος Αρβανίτης, Μαρκουλης) κ.ο.κ. έχουν αναδείξει με τον τρόπο τους το μουσικό άκουσμα της Σαντορίνης μέσα από τα πανηγύρια, τις γιορτές ή οποιαδήποτε άλλη εκδήλωση-δράση.
« Γενικά το χρώμα του θηραϊκού μπάλου έχει παθητικόν μα κλαυθμηρόν χαρακτήρα, τον γλυκύ τόνο του οποίου αποδίδουν με λεπτότητα τα θηραϊκά όργανα ( λαούτο, κλαρίνο και βιολί). Επάνω εις τους λεπτότατους κυματισμούς του παιγνιδιάρικου τριμητονίου των χρωματικών κλιμάκων του χορού τούτου, χαράσσεται η ζωηρότατης και η χάρης εις τας οποίας η ευγενική νησιωτική ψυχή ξεδιπλώνει τα φτερά της και αγναντεύει την μεγάλη και ευρύχωρο θάλασσαν με τον απέραντο ορίζοντα.
« Κύριο γνώρισμα του εν λόγω θηραϊκού χορού είναι το αρρενωπό πάθος και το αυστηρό και σοβαρό ήθος. Εν Θήρα, θεωρείται αριστούργημα από άποψη ευρυθμίας»
Παράλληλα δε θα πρέπει να τονιστεί ότι μέσα από την πρακτική έρευνα, οι Θηραίοι μουσικοί έχουν μια ιδιαίτερη σχέση με τα μουσικά τους όργανα, Σαν να τρέχουν πολύ περισσότερο από το κανονικό, οπότε συνδυάζεται και αναλόγως ο ρυθμός του συρτού – μπάλου- ρεπατί της Σαντορίνης. Ο Ματθαίος Μηνδρινός πάλι στα Ανάλεκτα του, το επεξηγεί με το δικό του χαρακτηριστικό τρόπο: « Συγκλονίζεται και δονείται έτι δε και υποβάλλεται ο γνήσιος Θηραΐος χορευτής κατά την εκτελεσίν του.
Αν πάρεις Κοντοχωριανή
δε θα κλειδώνεις μάτι
θα σου χορεύει ρεπατί
κι απάνω στο κρεβάτι
δε θα κλειδώνεις μάτι
θα σου χορεύει ρεπατί
κι απάνω στο κρεβάτι
Βιογραφικά
στοιχεία για τον Ποθητό Πρέκα δυστυχώς δεν κατάφερα να βρω.
Πληροφορίες,
φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).
