147. MUSIC-BOX MB 809 ΚΑΦΑΤΟΣ ΜΗΤΣΟΣ- ΚΑΦΑΤΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ 1968

Καφάτος (Καφφάτος) Μήτσος- Καφάτος (Καφφάτος) Γιώργος MUSIC-BOX MB 809 Παλιός Ρεθυμνιώτικος συρτός - Παλιά Αλφιανά πεντοζάλια 1968- 45rpm- 7''

 

Εξαιρετικός και κοσμαγαπητός λυράρης της Αλφάς Μυλοποτάμου του νομού Ρεθύμνης, που με το ύφος και τη δεξιοτεχνία του επηρέασε τουλάχιστον τα πρώτα μουσικά βήματα του Κώστα Μουντάκη, ο οποίος τον είχε αναγνωρίσει ως δάσκαλο του. Γεννημένος το 1911, ο Μήτσος Καφφάτος συνυπήρξε για λίγο και τελικά διαδέχτηκε τον προγενέστερο σημαντικό λυράρη της Αλφάς Στέλιο Μοσχάκη ή Στουμπούρη (1860-1945).

Απόλυτα επιτυχημένος διασκεδαστής, συμμετείχε σε γλέντια και παρέες σε όλα τα γύρω χωριά, ¨βγάνοντας στο κέφι¨ τους μερακλήδες, πολλοί από τους οποίους έφταναν στο σημείο να κάνουν τούμπες από τον ενθουσιασμό! Συνήθως έπαιζε μόνος, χωρίς πασαδόρο (συνοδεία), κρατώντας το ίσο με τα γερακοκούδουνα του δοξαριού του. Είχε εκδώσει ένα μικρό δίσκο (το σημερινό δισκάκι).

Η φήμη του ως δεξιοτέχνη είχε λάβει μυθικές διαστάσεις, γι΄αυτό και λεγόταν πως, όταν έπαιζε λύρα στο σπίτι του, σε εποχές χωρίς ηλεκτρικό, έσβηνε ο λύχνος στο απέναντι σπίτι και ο γείτονας του πήγε και τον παρακάλεσε ¨Μήτσο, στέσε τη λύρα, για δε μπορώ ν΄άψω το λύχνο μου¨.

Απεβίωσε το 1997. Ένα όμορφο αυτοβιογραφικό κείμενο ακολουθεί παρακάτω:

…Γεννήθηκα στα Βεργιανά (κοινότητας Μαργαριτών) Μυλοποτάμου το 1911. Αργότερα εγκαταστάθηκα στην Αλφά. Η μητέρα μου Αικατερίνη το γένος Μαθιουδάκη είχε έναν αδερφό λυράρη, τον Δημήτρη που ήταν μαθητής του Παντουρομαθιού (βετεράνου καλλιτέχνη στη λύρα). Ο θείος μου Δημήτρης, πέθανε σε ηλικία 22 ετών και για το χατήρι του μου έδωσαν το όνομα Δημήτρης. Η μητέρα μου έκλαιγε τον αδερφό της και κάθε τόσο μου θύμιζε ότι ήταν λυράρης, που έπαιζαν μαζί με τον δάσκαλο του εξαιρετικούς σκοπούς. Το ταλέντο του θείου μου αναγνώριζε ο Παντουρομαθιός και μάλιστα πολλές φορές παραδεχόνταν ότι τον ξεπερνά και του έλεγε «Ανιψιό μη με πειράζεις».

Εγώ τα γροικούσα όλα αυτά από τη μητέρα μου και μου γέμιζε η όρεξη να μάθω λύρα. Βρήκα λοιπόν ένα ταυλί, το τρύπησα, βρήκα συρματάκια, του έβαλα στριφτάλια και έβγαλα από της γαϊδάρας την ουρά τρίχες και έκανα ένα δοξαράκι κι άρχισα τα πρώτα βήματα απάνω στο ταυλί, να παίξω τα «Ντουρνεράκια». Η μάνα μου δεν ήθελε λύρα γιατί ήταν λέει τεμπελοτέχνη και ήθελαν να δουλέψω γιατί ήταν δύσκολο τότε το ψωμί.

Έπρεπε να βρω λύρα. Πήγα στο χωριό του Παντερομαθιό, βρήκα το σπίτι του και προσπάθησα να κλέψω την λύρα που είχε πάρει πίσω όταν πέθανε ο μπάρμπας μου, ο Μαθιουδοδημήτρης. Με αντιλήφθηκε και μου είπε να φέρω μια βούργια στάρι να μου δώσει εκείνη τη «γλωσσού».

Γυρίζω στο σπίτι και σκεφτόμουν πως θα βγάλω το στάρι έξω που δεν είχε ξεπόρτι, είχε μόνο ένα παράθυρο, ο μαγατζές πενήντα πόντους τετράγωνο και ένα σταυρό σιδερένιο από κει μόνο μπορούσε να γίνει διάρρηξη ότι και έγινε. Έβαλα εγώ το στάρι στη βούργια, μα την ώρα που έβγαινα με είδε μια μαζώχτρα και έβαλε τις φωνές. Εγώ πηδάω από το παράθυρο έξω τραβώντας και τη βούργια μαζί μου η οποία θα ζύγιζε γύρω στις δέκα οκάδες. Το πάω στη Λαγκά, μου λέει ο Μαθιός: «Ε, να πας να βάλεις σε ένα βουργιάλι δυο τρεις οκάδες να σου δώσω και το δοξάρι». Τότε με ζώσαν κρυάδες αλλά που είχα και το μεράκι. Γυρίζω μπαίνω πάλι από το παράθυρο πήρα ακόμα δυο τρεις οκάδες, του το πήγα και μου έδωσε και το δοξάρι. Εγώ έγινα αετός από τη χαρά μου. Πήγα λοιπόν στο χωριό Αλφά και άρχισα να παίζω με μεγάλη χαρά.

Μέσα σε λίγο διάστημα ξεκαθάριζα πολύ καλά τα πεντοζάλια, αλλά για κακή μου τύχη πέθανε της μάνας μου ένας πρώτος θείος, ύστερα από λίγο διάστημα. Εγώ δεν με πείραξε πως πέθανε μόνο που έπρεπε να κρατήσω το πένθος και που είμαστε και γειτόνοι. Πήγα λοιπόν στο μαγαζί, ξεσκέπασα ένα μεγάλο πιθάρι και μπήκα μέσα και έπαιζα την λύρα. Το σκέπασα πάλι από πάνω και δεν ακουγόταν απέξω και έτσι συνεχιζόταν ο αγώνας. Μετά δυο τρία χρόνια έπαιζα ότι ΄θελα ακούσω. Είχαμε ένα παλιό λυράρη τον Στουμπούρη ο οποίος ήταν πολύ δυνατός. Τον παρακολουθούσα, είχα τότε δεκατέσσερις συναδέλφους μαθητές αλλά κανένας δεν προχώρησε έστω και στο ελάχιστο. Εγώ είχα πολύ καλά θεμέλια και έτσι ανέβηκα ψηλά από τους συναδέλφους μου. Ήρθε όμως ο καιρός που τραυματίστηκα σοβαρά στο μικρό δακτυλάκι της αριστερής χέρας όταν αλέθαμε ελιές. Εγώ τρελάθηκα περισσότερο από το ότι δεν θα ξανάπαιζα τη λύρα παρά από τον πόνο.

Πήγα στο γιατρό και μου το έραψε με τρία ράμματα. Αργότερα μου φάνηκε ότι μύριζε το δάκτυλο, είχε πάρει μόλυνση. Φεύγω για το Ρέθυμνο. Πήγα στο νοσοκομείο και ο γιατρός μου λέει: «Το δάκτυλο έχει πάρει μόλυνση θα το κόψουμε». Εγώ αρνήθηκα. «Ε, τότε παιδί μου δεν μπορώ να σου κάνω τίποτα εγώ, παρά να φύγεις και πήγαινε όπου θέλεις να γιατρεύεσαι γιατί κινδυνεύει ολόκληρο το χέρι, κι ακόμη η ζωή σου να πεθάνεις». Εγώ δεν φοβήθηκα τον θάνατο τόσο όσο λυπόμουν το δάκτυλο που δεν θα ξανάπαιζα τη λύρα. Έψαξα και βρήκα μια νοσοκόμα και με περιποιήθηκε αρκετές φορές. Συνέχισα τις αλλαγές ύστερα μόνος μου έδεσε το δάκτυλο, αλλά δεν λύγιζε, τώρα ακόμα πατά η ψίχα του δακτύλου στην χορδή της λύρας και δεν έχει βέβαια σωστή απόδοση όπως εκείνη που δίνει το νύχι.

Έκτοτε άρχισα πάλι την λύρα. Το πρώτο πανηγύρι που πήγα ήταν στους Έρφους. Ήρθε ο λυράρης τότε να μου δώσει να παίξω, αλλά εγώ ντρεπόμουν διότι ήμουν ξυπόλυτος. Εντέλει με κάθισε στην καρέκλα και μου έδωσε την λύρα και άρχισα να παίζω αυτά που είχα ακούσει από τους άλλους λυράρηδες, αλλά τα κατάφερνα εγώ καλύτερα από αυτούς και έμειναν με ανοιχτό το στόμα όλοι. Μετά πήγαινα σε γάμους μόνο και μόνο να ακούω τη λύρα του Στουμπούρη. Τότε είχε αυτός το ¨ρεκόρ¨ εδώ στο κύκλο μας. Ήταν λέει τον παλιό καιρό ένας Τούρκος στα Σκουλούφια τον οποίο ονόμαζαν Χουσεϊνάκη. Από αυτόν πήρε ο Παντουρομαθιός πολλά και από τον Παντουρομαθιό πήρε ο Στουμπούρης και συνεχίζει η παράδοση. Άρχισα να παίρνω τη γλύκα της λύρας δεν άφηνα κανένα πανηγύρι. Πήγαινα σε όλα τα χωριά, έκανα οκτώ μέρες να γυρίσω στο σπίτι μας.

Μας πήραν κληρωτούς το 1931. Κατατάχτηκα στο Ρέθυμνο στον τρίτο λόχο και συνέπεσε να είναι μαζί τα κρεβάτια μας, το δικό μου, του Βασίλη του Πολυχρόνη, καλός λυράρης και του Ανδρέα του Ροδινού. Ο Ροδινός έπαιζε και μέναμε όλοι με ανοιχτό το στόμα εμείς οι άλλοι λυράρηδες. Πήρα μια λύρα στο στρατό και με αυτή άρχισα και έπαιζα πολλά χρόνια.  Πήγα σε πανηγύρια σε γάμους και πολλά άλλα γλέντια.

Εδώ στην Αλφά, έγινε βάπτιση και έπαιζε λύρα ο Μουντάκης. Εγώ του κρατούσα κόντρα μπάσο. Παίζαμε μέχρι τα χαράματα. Τότε πήρε κάποιος λαούτο και έπιασα και εγώ τη λύρα, αλλά το πάτησα το δοξάρι μέχρι ανάσταση και τότε σηκώθηκε ο νονός που βάπτισε το παιδί και έβαλε σποραδικά τα χάρτινα λεφτά που κρατούσε. Άμα τέλειωσαν αυτά άρχισε τις χρυσές. Έπαιζα βαριά Μυλοποταμίτικα και προπαντός Αλφιανά, ¨Στουμπουρίστικα¨. Εάν εγώ έλειπα, να μην τα καρπωθώ σωστά ο Μοσχάκης θέλα τα πάρει στον τάφο. Επίσης και όσοι με έχουνε ακούσει εμένα, κανένας δεν τα βγάζει στην εντέλεια παρά μονάχα ο γιος μου ο Γιώργος.

Το λέω και το υπογράφω και ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα….

Τα σκαναρισμένα εξώφυλλα που προστέθηκαν είναι του Ιδομενέα από Ρέθυμνο και τον ευχαριστώ πολύ που συμβάλει στη προσπάθεια καταγραφής. 

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

 

 

146. PANIVAR PA-440 ΚΛΑΔΟΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ- ΜΑΡΚΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ ΒΑΓΓΕΛΗΣ- ΚΟΥΚΛΙΝΟΣ ΚΑΝΑΚΗΣ- ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΜΑΡΚΟΣ- ΠΑΓΩΝΗΣ ΚΩΣΤΑΣ 1972

Κλάδος Λεωνίδας- Μαρκογιαννάκης Ευάγγελος- Κουκλινός Κανάκης- Παπαδάκης Μάρκος- Παγώνης Κώστας PANIVAR PA-440 Μαλεβιζιώτης - Χανιώτικος - Σούστα - Το Κρητικό ντιρλαντά - Κρήτη νησί της ανθρωπιάς - Πεντοζάλης 1972- 33rpm- 7''

Χρόνια πολλά και καλές γιορτές. Χρόνια πολλά και από την Panivar με ένα 7-ιντσο στις 33 στροφές, αποτελούμενο από πέντε καλλιτέχνες και έξι μουσικά κομμάτια.

Αυτού του τύπου τα δισκάκια (extended play), είχαν εορταστικό χαρακτήρα και συνήθως περιείχαν τραγούδια από επιμέρους δισκάκια του ίδιου ή πολλών καλλιτεχνών.

Βιογραφικά στοιχεία για τους παραπάνω καλλιτέχνες έχουν αναρτηθεί παλιότερα εκτός από τον Παγώνη Κώστα για τον οποίο θα αναφερθούμε σε επόμενη ανάρτηση με δικό του δισκάκι.

Φυσικά στα τραγούδια αναφέρονται μόνο ένας καλλιτέχνης, στον οποίο χρεώνουν και το τραγούδι αλλά υπάρχει πάντα συνοδεία (λαούτο, λύρα κ.α). Επίσης τα τυπογραφικά λάθη υπάρχουν και στο σημερινό δισκάκι. Έτσι ο Κουκλινός (με ¨ι¨) δεν είναι Κώστας αλλά Κανάκης .

Για άλλη μια φορά χρόνια πολλά και καλά, με πολύ μουσική.

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

                          

            

145. RCA 48g 2089 ΠΑΠΑΒΡΑΜΙΔΗΣ ΝΙΚΟΣ 1960

Παπαβραμίδης Νίκος RCA 48g 2089 Αγγείου τικ (Ποντιακό) - Κατήβα στον διπόταμον (Ποντιακό) 1960- 45rpm- 7''

 

Γεννήθηκε στην Αργυρούπολη του Πόντου το 1907, αλλά μεγάλωσε στην Τραπεζούντα, όπου εργαζόταν ο Κρωμναίος πατέρας του.

Έμαθε να παίζει λύρα από την ηλικία των 10-12 ετών. Η πρώτη λύρα του μάλιστα ήταν καμωμένη από τον ίδιο με κλωστές καρουλιού – παιχνίδι, με άλλα λόγια, ο ίδιος όμως έκανε τάχα ότι παίζει, προκαλώντας το ενδιαφέρον των μικρότερων παιδιών που έτρεχαν από πίσω του.

Ο πατέρας του, όταν διαπίστωσε την αγάπη του για τη λύρα, παράγγειλε σε κάποιον μαραγκό να του φτιάξει μία, την οποία του την έδωσε αποβραδίς για να πει τα κάλαντα. Από τότε αφοσιώθηκε στη λύρα και δεν ήθελε να πάει στο σχολείο.

Όταν έμαθε ο δάσκαλος τι συνέβαινε, του είπε γελώντας: «Τα γράμματα φαντάγματα, υιέ μ’ την λύραν παίξον».

Το 1923, με την Ανταλλαγή, έφηβος ήρθε με την οικογένειά του στην Ελλάδα. Μια λύρα, η κεμεντζέ του, ήταν το μόνο πράγμα που πήρε μαζί του ο Νίκος, τότε το ΄23, που τους φόρτωσαν όλους σωρηδόν στο καράβι, γεμίζοντάς το μέχρι τ΄αμπάρια, για να τους φέρουν στην Ελλάδα. Θα΄ταν δεν θα΄ταν τότε στα 15 του.

Το καράβι, στο οποίο πλήρωσαν ναύλο, τους άφησε στη Μακρόνησο, όπου έμειναν σε σκηνές τρεις μήνες, και από εκεί πήγαν και εγκαταστάθηκαν στον Πειραιά. Μαζί του είχε και τη λύρα και άρχισε να παίζει, μαθαίνοντας τους σκοπούς των τραγουδιών από μεγαλύτερους λυράρηδες.

Ο Παπαβραμίδης φέρεται να είχε δάσκαλο τον σπουδαίο λυράρη Δήμο (τον «Κωνσταντά»).

Ο Νίκος στην Ελλάδα, όπου ήρθε με μόνη «αποσκευή» την κεμεντζέ του, έμελλε να γίνει μεγάλος και τρανός λυράρης. Ο Νίκος Παπαβραμίδης με τ΄ όνομα. Οι νεότεροι μπορεί να μη τον ξέρουν, αλλά οι παλιοί τον θυμούνται και στην Τουρκία είναι γνωστός στους Μαυροθαλασσίτες που είναι λάτρεις της μουσικής του μιας και ο Παπαβραμίδης τραγουδούσε και στα τούρκικα. Μάλιστα υπάρχει και τραγούδι τούρκικο που λέει «κοίτα πώς παίζει η κεμεντζέ του Νίκου».

Ο Σταυρίκος Παπαβραμίδης αναφερόμενος στον αδελφό του είχε πει: «Ήταν και λυράρης ο αδελφός μου, Νίκος Παπαβραμίδης με τ΄ όνομα. Έπαιζε την ποντιακή λύρα και χαλούσε ο κόσμος. Τον φώναζαν συχνά και στο Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας. Έπαιξε και στα εγκαίνια της τηλεόρασης, τότε που έπαιξε για πρώτη φορά πρόγραμμα».

Ο Νίκος Παπαβραμίδης μπορεί να πέθανε το 1995, η μουσική και τα τραγούδια του όμως έμειναν.

Πληροφορίες, φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).

 

144. LILLY KN 007 ΜΠΑΤΖΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ- ΤΣΕΚΟΥΡΑΣ ΑΝΔΡΕΑΣ- ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΚΑ 1964

Μπατζής Βασίλης- Τσεκούρας Ανδρέας- Αθανασοπούλου Αλέκα LILLY KN 007 Με το ζουρνά της έγνεφε (Καλαματιανό) - Να ήμουν στα Καλάβρυτα (Τσάμικο) 1964- 45rpm- 7''

 

¨Ο Βασίλης Μπατζής γεννήθηκε στο Εκκλησοχώρι Ιωαννίνων το 1923 και πέθανε 14 Μαρτίου του 1993. Ήταν γιος του Περικλή (Κλη). Συνεργάστηκε πολλά χρόνια στο κέντρο "Έλατος" με τον Νίκο Καρακώστα και πήρε πολλά απ αυτόν, ώστε το παίξιμό του να μοιάζει πολύ με του Καρακώστα. Ακέραιος και παραδοσιακός μουσικός, ήταν ίσως ο τελειότερος μετά την "παλιά φρουρά". Έπαιζε εξίσου καλά το Ηπειρώτικο, το Μωραΐτικο, ακόμα και τα καμπίσια με ξεχωριστό δικό του τρόπο, δημιουργώντας τη δική του "σχολή" το Μπατζίδικο παίξιμο.¨

Περισσότερα για τον Βασίλη Μπατζή στην ανάρτηση 120.

Στο σημερινό δισκάκι έχουμε το συγκρότημα του Μπατζή και στα φωνητικά τον Ανδρέα Τσεκούρα και την Αθανασοπούλου Αλέκα , για τους οποίους δεν βρήκα καθόλου στοιχεία. Ένα ιδιαίτερο καλαματιανό και ένα όμορφο τσάμικο γεμάτο εικόνες.

Φωτογραφίες και το ηχητικό αρχείο …(εδώ).